Analiza w pigułce

Choć od początku pełnoskalowej rosyjskiej inwazji na Ukrainę minęły ponad dwa lata, wciąż nie słabnie dezinformacja w tym temacie. W ostatnim czasie uaktywniły się teorie spiskowe oraz fałszywe informacje, które mają na celu pogorszyć wizerunek ukraińskich władz i uchodźców. 

Przykładem takiej dezinformacji jest film z 1 września, opublikowany na platformie X przez użytkownika @MartinDemirow. W nagraniu Zełenski rzekomo przyznał się do wykorzystywania cywilów jako „żywych tarcz”. Jak opisuje Demirow: „Gnida w otwartym tekście stwierdza, że w miastach muszą pozostać ludzie, aby Armia Ukrainy mogła się ukryć za cywilami. Potwierdzając tym samym, że pociski Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej uderzają tylko w obiekty wojskowe”. Nagranie, wraz z takim samym opisem trafiło także na Facebooka (1, 2, 3).

Fot. X.com, 01.09.2024

Konto @MartinDemirow, które podało zmanipulowaną wypowiedź Zełenskiego, od dłuższego czasu zajmuje się promowaniem antyukraińskiego przekazu na platformie X. Jak wspominaliśmy w jednym z naszych raportów na temat dezinformacji i propagandy, w listopadzie i grudniu 2022 roku Martin Demirow był jednym z najaktywniejszych aktorów dezinformacji w serwisie X.

Wypowiedź Zełenskiego została wyrwana z kontekstu

Nagranie zostało wyrwane z kontekstu, a w oryginalnej wersji przedstawia spotkanie z ukraińskimi dziennikarzami, do którego doszło w listopadzie 2022 roku. Zełenski mówił wówczas  o tym, że po pierwszym ataku rakietowym na Kijów pojawiła się propozycja ewakuacji miasta. Prezydent nie zgodził się na to, argumentując, że rosyjskie ataki będą następować w całym kraju, a ewakuacja skończy się zajęciem Ukrainy przez Rosję. 

Przywołuje także przykład Donbasu, który po opuszczeniu przez mieszkańców został zniszczony. Nie mówi o tym, że ukraińskie wojsko wykorzystywało cywilów jako „żywe tarcze”, co dokładnie podkreślił:

Rosja atakuje obiekty cywilne w Ukrainie, a dezinformacja chce to ukryć

Zmanipulowany materiał stara się podważyć rosyjską odpowiedzialność za ataki na cywilów w trakcie wojny w Ukrainie. Jest to powtarzający się motyw w antyukraińskiej dezinformacji (1, 2, 3). Niezależnie od tego, jaką decyzję podjąłby w przeszłości Zełenski, to Rosja i tak dokonuje ataków na obiekty cywilne.

Znanymi przykładami rosyjskich ataków jest bombardowanie dwóch szpitali: placówki położniczej w Mariupolu w marcu 2022 roku, oraz szpitala dziecięcego w Kijowie w lipcu 2024 roku. W przypadku ataku sprzed dwóch lat pojawiła się narracja o tym, że atak to „ustawka”. Z kolei za tragedię z lipca tego roku próbowano obciążyć Ukraińców, sugerując, że w budynek szpitala trafił pocisk ukraińskiej obrony przeciwlotniczej.

Dowodów na ataki na obiekty cywilne na terenie Ukrainy jest znacznie więcej. Od początku wojny zginęło już ponad 10 tys. cywilów. Zgodnie z ostatnim raportem misji Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) ds. monitorowania praw człowieka w Ukrainie (HRMMU) w okresie od 10 do 31 maja 2024 roku zginęło w Ukrainie 78 cywilów, a rosyjskie ataki na sieć energetyczną spowodowały znaczące przerwy w dostawie prądu dla milionów ludzi w całym kraju (s. 2).

Zełenski i bliskie mu osoby są obiektem działań dezinformacyjnych

Wyrwana z kontekstu wypowiedź o „żywych tarczach” to kolejny przykład tego, jak przemówienia Zełenskiego i jego aktywności są wykorzystywane do tworzenia fałszywych informacji (1, 2), których celem jest podważenie zaufania do ukraińskiego prezydenta.

W rocznicę pełnoskalowej inwazji Zełenski miał ponoć wezwać Stany Zjednoczone do aktywnego udziału w konflikcie z Rosją. Podstawą do stworzenia nieprawdziwej wiadomości była wypowiedź z konferencji prasowej, w trakcie której prezydent Ukrainy powiedział, że przegrana Ukrainy oznacza wejście Rosji do państw bałtyckich, a w konsekwencji interwencję NATO (czas nagrania 01:39:44).

Innym razem słowa Zełenskiego stały się paliwem dla teorii spiskowej o przekształceniu Ukrainy w Izrael. Wołodymyr Zełenski odwoływał się w swoich przemówieniach do Izraela, ale nie znaleźliśmy takich wypowiedzi, które insynuowałyby oddanie ziem ukraińskich temu krajowi czy sygnalizowałyby masową imigrację Izraelczyków do Ukrainy.