Analiza w pigułce

Od ponad 20 lat w internecie krąży fałszywa informacja o tym, że szczepienia są odpowiedzialne za występowanie spektrum autyzmu. Nieprawdziwe doniesienia na ten temat pojawiają się licznie w mediach społecznościowych (1, 2, 3, 4), a nad tematem debatują również politycy.

Jednym z ostatnich przykładów takiej narracji  jest film, który pojawił się na Facebooku (1, 2, 3). Dowiemy się z niego, że wśród dzieci amiszów, czyli religijnej mniejszości z USA, nie znajdziemy przypadków autyzmu, dlatego, że nie są one szczepione [czas nagrania 0:18]. 

Fot. Facebook.com, 26.06.2024

Materiał zdobył popularność w mediach społecznościowych, o czym świadczy m.in. liczba reakcji i udostępnień. Wśród komentarzy przewijają się odpowiedzi na pytanie, dlaczego wśród dzieci amiszów rzekomo nie ma przypadków autyzmu. „Bo nie dają swoim dzieciom szpryc nakazanych” – stwierdziła jedna użytkowniczka. Inna osoba napisała z kolei: „bo nie szczepią dzieci, żyją w symbiozie z naturą, są samowystarczalni, wszystko uprawiają sami”.

Kto wypowiada się w filmie o szczepieniach i autyzmie wśród dzieci amiszów?

Film o powiązaniach szczepionek z autyzmem to fragment konferencji Medical Freedom Panel 2023, zorganizowanej przez senatora z Pensylwanii Douga Mastriano. To republikanin, który przekonywał, że szczepionki przeciw COVID-19 nie są „prawdziwymi szczepionkami”. Na konferencję zaproszono do udziału m.in. Petera McCulluogha – znanego z powtarzania fałszywych przekazów – oraz Steve’a Kirscha.

Przedsiębiorca w swoim wystąpieniu odnosi się do społeczności amiszów, czyli konserwatywnej grupy religijnej ze Stanów Zjednoczonych, liczącej ok. 360 tys. osób. Jeden z odłamów tej grupy nie korzysta z nowoczesnych rozwiązań technologicznych, takich jak elektryczność czy telefony.

Czy dzieci amiszów nie są szczepione? Sprawdzamy, co mówią badania

Kirsch w trakcie swojego wystąpienia stwierdza, że: „amisze są doskonałym przykładem dużej grupy ludzi, którzy są w dużej mierze niezaszczepieni. I nie ma tam autyzmu” [czas nagrania 0:18]. Podaje także, że zaszczepionych wśród amiszów jest „mniej niż 1 proc. społeczeństwa” [czas nagrania 0:16].

• zgodnie z pracą naukową z 2011 roku wśród społeczności amiszów rozesłano tysiąc kwestionariuszy, w których pytano o szczepienia dzieci. Odpowiedzi udzieliło 359 osób. Spośród nich tylko 14 proc. nie zaszczepiło swoich dzieci żadną szczepionką;
• badanie z 2017 roku wykazało, że wśród grupy 84 rodziców ponad 97 proc. akceptowało niektóre szczepienia dla swoich dzieci (s. 78);
• w publikacji z 2021 roku, która była kontynuacją badań z 2011 roku, znajdziemy informację, że 39 proc. z 391 amiszów zaszczepiło swoje dzieci.

Dzieci w spektrum autyzmu są także wśród amiszów – szczepienia nie mają na to wpływu

W nagraniu usłyszymy, że wśród amiszów „nie ma autyzmu” [czas nagrania 0:28], jednak jest to niezgodne z rzeczywistością. Jak powiedział prof. Braxton Mitchell, epidemiolog z University of Maryland School of Medicine, autyzm występuje także wśród amiszów.

Jednocześnie liczba osób w spektrum w społeczności amiszów w rzeczywistości może być inna, niż wskazują na to badania. Prof. Mitchell skomentował dla apnews.com, że stwierdzenie autyzmu wymaga specjalistycznej diagnozy, na którą część amiszów nie chce się zgodzić. Również we wspomnianej pracy naukowej zwrócono uwagę, że: „prowadzone są dalsze badania mające na celu uwzględnienie norm kulturowych i zwyczajów, które, jak zauważyło ADI, mogą odgrywać rolę w sposobie raportowania opiekunów dzieci wśród amiszów”.

Szczepionki nie mają związku z autyzmem

Film na Facebooku to kolejny przykład narracji, która próbuje powiązać szczepienia z występowaniem autyzmu. Temat ten wielokrotnie obalaliśmy w naszych analizach (1, 2, 3, 4). Przypomnijmy, że powiązanie pomiędzy szczepieniami a występowaniem autyzmu jest jednym z najdokładniej przebadanych tematów w medycynie. Liczne badania – w tym metaanalizy – wykluczyły, by szczepionki powodowały autyzm.