24 kwietnia 2021 roku na prywatnym profilu na Facebooku zostało udostępnione wideo, na którym widać świętujących ortodoksyjnych żydów. Jak czytamy w treści posta: „Chasydzi z całego świata »modlą « się przy grobie cadyka Elimelecha na Podkarpaciu”. Autor nie uściśla, kiedy wideo zostało nakręcone, przez co – ze względu na czas publikacji – post wywołał oburzenie wśród użytkowników serwisu, którzy uznali, że do wydarzenia doszło podczas pandemii.

Źródło: www.facebook.com

Przez niepodanie kontekstu oraz zastosowany w treści posta styl (użycie czasu teraźniejszego) użytkownicy założyli, że wideo powstało niedawno i komentowali łamanie obostrzeń pandemicznych. W filmie nikt nie zachowuje dystansu społecznego i nie nosi maseczek: ani żydzi, ani obserwująca ich miejscowa ludność. Użytkownicy skomentowali to słowami: „To jest prawdziwa władza w Polin“, „Pięknie się bawią u nas w Polsce a my zaszczuci ,smutni i zamaskowani.”, „A gdzie sanepid I policja”. Nie obyło się bez uwag antysemickich: „Gdyby nie zydzi nie bylo by wojen” – pisał jeden z użytkowników. Tylko jedna osoba zastanawiała się, kiedy powstał film. Post ciągu kilku dni został udostępniony ponad 5 tys. razy.

Gdzie i kiedy naprawdę powstał film ze świętującymi żydami?

Film faktycznie powstał w Polsce, w Leżajsku. Na transparentach widoczna jest nazwa tego miasta napisana po hebrajsku, a w tle widoczne są budynki, które znajdują się przy ulicy Górnej, niedaleko grobu cadyka Elimelecha. Wielu chasydów – przedstawicieli jednego z ortodoksyjnych odłamów – zjeżdża się tutaj co roku w jego jorcajt, czyli rocznicę śmierci cadyka. Z filmu nie da się jednak wywnioskować, kiedy powstało wideo.

Zapytaliśmy o to Urząd Miejski w Leżajsku. Poinformowano nas, że materiał pochodzi z 2015 roku, a opublikowano go rok później: 1 kwietnia 2016 roku. Urząd Miejski uzyskał tę informację od samego twórcy – Ireneusza Wołka, autora kanału na YouTubie „Niezwykły świat”. Film został zamieszczony tam 8 marca 2018 roku, dwa lata przed pandemią koronawirusa. Według doniesień medialnych rok temu obchody zostały odwołane.

Czy ortodoksyjni żydzi mieli możliwość świętowania w Leżajsku w tym roku?

Tak, ale na znacznie mniejszą skalę i przy zachowaniu obostrzeń, jak poinformowała Polska Agencja Prasowa, na którą powołał się portal Onet.pl. Nie przybyli np. żydzi z Izraela, bowiem na początku marca 2021 roku loty z tego kraju były zawieszone. Jak czytamy w informacji prasowej zapowiadającej obchody:

Potwierdził to Urząd Miejski w Leżajsku. W wydawanym przez Samorząd Miasta Leżajsk Biuletynie Miejskim (nr 1/2021) pojawiła się krótka informacja na temat przebiegu tegorocznych obchodów. Według niej spodziewana liczba pielgrzymów oscylowała wokół 150 osób i okazała się „niewiele większa”.

Źródło: www.miastolezajsk.pl

Materiał o tegorocznych obchodach przygotowała m.in. TVP3 Rzeszów.

Podsumowanie

Wideo zostało opublikowane bez istotnego kontekstu, czyli daty powstania. Treść analizowanego posta może zasugerować, że zostało ono nakręcone niedawno, w czasie pandemii koronawirusa. Odbiorcy zostali wprowadzeni w błąd i zareagowali oburzeniem, pojawiły się komentarze o charakterze antysemickim. Jest to częsta reakcja w podobnych przypadkach. Dlatego trzeba być szczególnie wyczulonym na to, aby sprawdzić i podać pierwotne źródło materiału oraz czas jego powstania. Publikacja bez kontekstu może doprowadzić do  bezpodstawnych oskarżeń i potencjalnie niebezpiecznych kontrowersji.