fake news w pigułce

Na Facebooku pojawił się wpis w formie grafiki z tekstem, który negował skuteczność działania szczepionek przeciw COVID-19, nazywając je „szczypionkami”, które trzeba przyjmować pod wpływem szantażu. Z kolei wirusa SARS-CoV-2 określał mianem patogenu, który trzeba znaleźć na siłę, by w ogóle móc się go bać.

Jak czytamy we wpisie: „wyobraź sobie szczypionkę tak dobrą i bezpieczną, że musisz być szantażowany, by ją wziąć… A wirusa tak groźnego, że musisz robić jakieś testy, żeby ci go na siłę znaleziono, bo bez nich niczego nie zauważysz i nie będziesz chciał się bać”.

Źródło: www.facebook.com

Podany wpis na Facebooku cieszył się bardzo dużą popularnością – udostępniono go ponad 500 razy (głównie na prywatnych profilach).

Czy szczepionki przeciw COVID-19 nie są skuteczne i trzeba zmuszać ludzi do ich przyjęcia?

We wpisie czytamy sugestywny przekaz, który brzmi: „wyobraź sobie szczypionkę tak dobrą, że musisz być szantażowany, by ją wziąć”. Odwołuje się on do stosowania szczepień przeciw COVID-19 i ich rzekomej nieskuteczności. Wskazuje na to określenie o negatywnym wydźwięku, tj. „szczypionka”, którym w środowiskach antyszczepionkowych określa się szczepienia przeciw COVID-19. 

Szczepienia przeciw COVID-19 nie są „szczypionkami”, lecz prawdziwymi szczepionkami, które wpisują się w definicję szczepień, o czym pisaliśmy w naszych analizach. 

Skuteczność szczepień przeciw COVID-19 może maleć w czasie, ale nie świadczy to o ich bezużyteczności

Wiadomo, że skuteczność szczepień w zapobieganiu COVID-19 oraz w ochronie przed hospitalizacją i zgonem może być różna w zależności od jej wariantu, a także może maleć w czasie. W związku z tym zaleca się podanie dodatkowej dawki (szczególnie u osób z grup ryzyka). 

Wyjściowe szczepionki, takie jak Comirnaty (Pfizer/BioNTech) i Spikevax (Moderna), są nadal skuteczne w walce z pandemią, ale dla lepszej ochrony najbardziej zagrożonych osób we wrześniu 2022 roku Europejska Agencja Leków (EMA) dopuściła do użytku zaktualizowane preparaty przeciwko wariantowi Omikron. Te – jak zapewnia Agencja – są tak samo skuteczne jak wcześniejsze szczepionki przeciw oryginalnemu wariantowi SARS-CoV-2.

Czy trzeba było szantażować ludzi, by przyjmowali szczepienia przeciw COVID-19?

Trudno określić, o jakiej formie szantażu pisał autor tekstu zamieszczonego na Facebooku. Zgodnie z wynikami badań opinii publicznej CBOS, opublikowanymi w styczniu 2022 roku, na pytanie: „Czy chciał(a)by Pan(i) zaszczepić się przeciw COVID-19?” 73 proc. badanych odpowiedziało, że już zaszczepiło się co najmniej jedną dawką, a 6 proc. chciałoby się jeszcze zaszczepić. 

W ogólnej populacji do 12.09.2022 roku co najmniej jedną dawką zaszczepiło się 60 proc. uprawnionych osób, a w pełni – 59,5 proc. uprawnionych.

W trakcie pandemii COVID-19 w Polsce ani razu nie wprowadzono bezpośrednio obowiązkowych szczepień przeciw COVID-19 dla ogółu społeczeństwa. Podobnie było w wielu innych krajach, które do września na tle Polski osiągnęły wyższe wskaźniki szczepień. Są wśród nich takie kraje jak Szwecja (73 proc. ogółu zaszczepionych) czy Portugalia, gdzie pełnym schematem szczepień zaszczepiono 87 proc. społeczeństwa.

Czy obowiązek szczepień przeciw COVID-19 w ogólnej populacji był powszechny?

Choć było to rzadkie rozwiązanie, niektóre kraje decydowały się na wprowadzenie bezpośredniego obowiązku szczepień dla ogółu społeczeństwa, co było reakcją na szczególnie trudną i przedłużającą się sytuację epidemiczną. 

Jednym z krajów, który wprowadził obowiązek szczepień, była Austria, jednak w marcu 2022 roku zdecydowano się zawiesić to prawo i ostatecznie znieść je w czerwcu 2022 roku. Taka polityka ma swoich zwolenników, jak i przeciwników, jednak jak wskazywał austriacki minister zdrowia: „przymus nie doprowadził nikogo do szczepienia”. 

Czy COVID-19 nie stanowi poważnego zagrożenia dla ludzi? 

W dalszej części tekstu opublikowanego na Facebooku można przeczytać o tym, by wyobrazić sobie „wirusa tak groźnego, że musisz robić jakieś testy, żeby ci go na siłę znaleziono, bo bez nich niczego nie zauważysz i nie będziesz się chciał bać”. Jest to odwołanie do teorii o tym, jakoby COVID-19 był niegroźną chorobą – było to częstym elementem teorii spiskowych analizowanych na naszych łamach.

Kryzys zdrowotny wywołany chorobą doprowadził do przeciążenia systemów zdrowia w wielu krajach na całym świecie. Strach lub panika to złe rozwiązanie w walce z zagrożeniem pandemicznym, jednak należy pamiętać o tym, że COVID-19 to realne zagrożenie i prawdziwa choroba, którą wywołuje koronawirus SARS-CoV-2. To wirus, którego istnienie potwierdzono laboratoryjnie (wyizolowano go w wielu zakątkach świata, w tym w Polsce), a testy w kierunku obecności wirusa pozwalają na jego realne wykrycie.

Pandemia COVID-19 doprowadziła do co najmniej 6,4 mln potwierdzonych zgonów (niektóre szacunki mówią nawet o ok. 15 mln zgonów spowodowanych bezpośrednio i pośrednio). To więcej niż łączna liczba szacunkowych ofiar spowodowanych przez pandemie grypy azjatyckiej (1,1 mln zgonów), grypy Hongkong (1 mln zgonów) oraz A/H1N1 (według różnych szacunków od ponad 151 tys. do ponad 575 tys., a jednocześnie mniej niż szacunkowa liczba ofiar pandemii grypy hiszpanki (niektóre szacunki mówią o 50 mln zgonów).

Podsumowanie – gdzie szukać sprawdzonych informacji nt. pandemii?

W sieci można znaleźć wiele fałszywych przekazów na temat pandemii COVID-19, którym bliżej przyglądaliśmy się na stronie Demagoga w sekcji „fake news”. Zanim uwierzymy w nieprawdziwe treści, zawsze warto zapoznać się z oficjalnymi i potwierdzonymi źródłami.

Z wiarygodnymi informacjami na temat COVID-19 i szczepionek przeciw COVID-19 można zapoznać się na stronach Światowej Organizacji Zdrowia, Amerykańskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób oraz Europejskiej Agencji Leków.