Czym jest Pegasus?

Pegasus to jeden z tematów zainteresowania Citizen Lab – interdyscyplinarnego laboratorium Uniwersytetu Toronto zajmującego się ochroną praw człowieka. Jak wyjaśnia Citizen Lab, Pegasus to oprogramowanie szpiegowskie oferowane rządom wielu państw przez izraelską spółkę NSO Group. Umożliwia on m.in. czytanie cudzych SMS-ów i podsłuchiwanie rozmów.

Jak donosiła Associated Press, największa i najstarsza w USA agencja informacyjna, Pegasusem mieli być podsłuchiwani m.in. nieprzychylni rządowi PiS mecenas Roman Giertych, prokurator Ewa Wrzosek i senator Krzysztof Brejza (1,2).

Powstała komisja śledcza

Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 22 listopada 2023 roku powołano komisję śledczą do spraw zbadania wykorzystywania Pegasusa przez dawny rząd i służby.

26 stycznia powołano w skład komisji 11 posłów. Pierwsze jej posiedzenie odbyło się tego samego dnia. Wybrano na nim tylko prezydium komisji. Przewodniczącą została Magdalena Sroka z Trzeciej Drogi.

Wśród celów komisji uchwała wymienia w art. 2 m.in.:

• zbadanie i ocenę legalności, prawidłowości oraz celowości zakupu Pegasusa,
• ustalenie osób za to odpowiedzialnych,
• zbadanie i ocenę czynności operacyjno-rozpoznawczych z wykorzystaniem tego urządzenia.

Ruszyły prace komisji

Zgodnie z ustawą o sejmowej komisji śledczej ma ona prawo do wzywania i przesłuchiwania osób (art. 11) i żądać dostępu do dokumentów i wyjaśnień od organów władzy publicznej (art. 14). Komisja kończy pracę sprawozdaniem z działalności (art. 19a). Nie może sama postawić nikomu zarzutów, oskarżyć ani skazać.

Komisja może więc, realizując część jednego z konkretów Koalicji Obywatelskiej, skontrolować działania operacyjne dawnej władzy. 

Jej prace trwają, a o przesłuchaniach i innych działaniach można dowiedzieć się ze strony Sejmu. Dotychczas komisja spotkała się cztery razy. Podczas posiedzenia 19 lutego ustalono listę świadków, którzy zostaną wezwani do przesłuchania, są to: Marian Banaś, Ernest Bejda, Marek Bieńkowski, Krzysztof Brejza, Dorota Brejza, Urszula Dubejko, Mariusz Kamiński, Krzysztof Kwiatkowski, Agnieszka Kwiatkowska-Gurdak, Piotr Patkowski, Mikołaj Pawlak, Andrzej Stróżny, Beata Szydło, Jakub Tietz, Maciej Wąsik, Michał Woś, Zbigniew Ziobro i Jarosław Kaczyński.

Pierwszych świadków wezwano 15 marca. Wówczas przesłuchano Jerzego Kosińskiego oraz Jarosława Kaczyńskiego. 

Biuro Nadzoru Wewnętrznego nadal istnieje

Wbrew zapowiedziom Biuro Nadzoru Wewnętrznego nie zostało zlikwidowane. Ten organ wciąż funkcjonuje pod Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. 

W grudniu powołano nowego inspektora, który stoi na czele tej jednostki. Inspektorem Nadzoru Wewnętrznego od 19 grudnia jest Mirosław Grabowiecki.

Podsumowanie

Kwestia działań operacyjnych i wykorzystywania podsłuchów (w tym oprogramowania Pegasus) przez służby jest obecnie weryfikowana przez komisję śledczą.

Nie jest ona jednak formalnie odpowiedzialna za audyt, ani też nie przedstawiła żadnych wniosków w sprawie podsłuchów. Wbrew zapowiedziom nie zlikwidowano BNW. Na tej podstawie oceniamy obietnicę jako niezrealizowaną.