Czym jest Pegasus?

Pegasus to jeden obszarów zainteresowania Citizen Lab – interdyscyplinarnego laboratorium Uniwersytetu Toronto zajmującego się ochroną praw człowieka. Jak wyjaśnia instytucja, to oprogramowanie szpiegowskie oferowane rządom wielu państw przez izraelską spółkę NSO Group. Umożliwia on m.in. czytanie cudzych SMS-ów i podsłuchiwanie rozmów.

Associated Press informowało, że Pegasusem mieli być podsłuchiwani m.in. nieprzychylni rządowi PiS mecenas Roman Giertych, prokurator Ewa Wrzosek i senator Krzysztof Brejza (1,2).

Powstała komisja śledcza

Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 22 listopada 2023 roku powołano komisję śledczą do spraw zbadania wykorzystywania Pegasusa przez dawny rząd i służby.

26 stycznia powołano w skład komisji 11 posłów. Pierwsze jej posiedzenie odbyło się tego samego dnia. Wybrano na nim tylko prezydium komisji. Przewodniczącą została Magdalena Sroka z Trzeciej Drogi.

Wśród celów komisji uchwała wymienia w art. 2 m.in.:

• zbadanie i ocenę legalności, prawidłowości oraz celowości zakupu Pegasusa,
• ustalenie osób za to odpowiedzialnych,
• zbadanie i ocenę czynności operacyjno-rozpoznawczych z wykorzystaniem tego urządzenia.

Ruszyły prace komisji

Zgodnie z ustawą o sejmowej komisji śledczej ma ona prawo do wzywania i przesłuchiwania osób (art. 11) i żądać dostępu do dokumentów i wyjaśnień od organów władzy publicznej (art. 14). Komisja kończy pracę sprawozdaniem z działalności (art. 19a). Nie może sama postawić nikomu zarzutów, oskarżyć ani skazać.

Komisja może więc, realizując część jednego z konkretów Koalicji Obywatelskiej, skontrolować działania operacyjne dawnej władzy. 

Jej prace trwają, a o przesłuchaniach i innych działaniach można dowiedzieć się ze strony Sejmu. Dotychczas komisja spotkała się 39 razy. Pierwszych świadków wezwano 15 marca. Wówczas przesłuchano Jerzego Kosińskiego oraz Jarosława Kaczyńskiego. 

Przesłuchania wciąż trwają. 2 grudnia komisja przesłuchała Piotra Pogonowskiego, byłego szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Śledztwo prowadzi prokuratura

Równolegle trwa śledztwo w sprawie Pegasusa prowadzone przez Prokuraturę Krajową. Ostatnią informacją na jego temat był komunikat z października tego roku o wezwaniu na przesłuchanie w charakterze świadka aktywistek Strajku Kobiet – Klementyny Suchanow i Marty Lempart. 

Śledztwo wszczęto w marcu, a dotyczy ono przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych w związku ze stosowaniem oprogramowania „Pegasus”. Zdecydowana większość prowadzonych czynności i materiałów objęta jest klauzulą niejawności.

Biuro Nadzoru Wewnętrznego nadal istnieje

Wbrew zapowiedziom Biuro Nadzoru Wewnętrznego nie zostało zlikwidowane. Ten organ wciąż funkcjonuje pod Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. 

W okresie rządów PiS zarzucano, że specjalne biuro zajmuje się wykrywaniem nadużyć służb dla ochrony wizerunku polityków. Podejrzliwie odnoszono się też do uprawnień BNW dotyczących weryfikacji kandydatów na awanse.

W grudniu 2023 roku powołano nowego inspektora, który stoi na czele tej jednostki. Inspektorem Nadzoru Wewnętrznego jest Mirosław Grabowiecki. Jak wynika z informacji uzyskanych w marcu przez Konkret24, w biurze miał trwać audyt – nie wiadomo jednak w jakim zakresie. W mediach możemy przeczytać, że biuro zajmuje się np. podejrzeniami o mobbing w gdańskiej policji, czy policjantami korzystającymi ze zwolnień lekarskich w ramach protestu.

Podsumowanie

Kwestia działań operacyjnych i wykorzystywania podsłuchów (w tym oprogramowania Pegasus) przez służby jest obecnie weryfikowana przez komisję śledczą. Nie jest ona jednak formalnie odpowiedzialna za audyt, ani też nie przedstawiła końcowych wniosków. 

Wbrew zapowiedziom nie zlikwidowano Biura Nadzoru Wewnętrznego MSWiA. 

Na tej podstawie oceniamy obietnicę na niezrealizowaną.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam