Stan realizacji obietnicy aktualny na dzień 28 września 2023 roku.

PiS kontynuuje inicjatywę PO-PSL

– Inwestycje są lokomotywą polskiego wzrostu gospodarczego – stwierdził premier Mateusz Morawiecki. W trakcie kampanii poprzedzającej wybory do parlamentu w 2019 roku PiS podkreślał, że będzie podejmował działania mające na celu ułatwienie prowadzenia biznesu w Polsce oraz wspieranie polskich przedsiębiorców.

Jedną z obietnic (s. 108) wpisujących się w to założenie było zwiększenie środków w ramach „Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej”. Ta inicjatywa powstała jeszcze w 2011 roku za rządów PO-PSL i początkowo miała funkcjonować do roku 2020.

PiS po dojściu do władzy podjął decyzję o przedłużeniu horyzontu czasowego programu o dodatkowe 3 lata, a następnie o kolejne 7 – do roku 2030. W 2019 roku wprowadzono też zmianę, która miałby wesprzeć polskie przedsiębiorstwa. Nowe kryteria oceny mają być bardziej przyjazne dla małych i średnich firm.

Istotne, czyli innowacyjne

Założeniem programu jest wspieranie innowacyjnych inwestycji, które pozwoliłby polskiej gospodarce zwiększyć jej konkurencyjność. Ministerstwo Rozwoju i Technologii zaznacza, że środki mogą popłynąć zarówno do dużych firm, jak i do mikroprzedsiębiorstw.

Wsparcie przyznawane jest w formie dotacji celowej, na podstawie umowy zawartej między ministrem ds. gospodarki a inwestorem. Ostatnie umowy mają być podpisane do końca 2025 roku. W przeszłości Najwyższa Izba Kontroli krytycznie wypowiedziała się na temat konstrukcji tych umów. NIK podkreślał, że przedsiębiorcy nie musieli wykazywać, czy transferują nowoczesną technologię.

Powiększony budżet

Środki z programu przeznaczane są na dwa cele: koszty tworzenia nowych miejsc pracy lub koszty związane z realizacją inwestycji. Wysokość wsparcia sięga 40 tys. zł na każdy utworzony wakat lub do 25 proc. kosztów inwestycji.

W 2022 roku w ramach programu dotację otrzymała m.in. firma SK Nexilis Poland na budowę nowego zakładu produkcji folii miedzianej w Stalowej Woli. Wsparcie otrzymał także Intel Technology Poland na rozbudowę infrastruktury laboratoryjnej w ramach Centrum B+R w Gdańsku. Od początku istnienia programu rząd zawarł 148 umów z przedsiębiorcami.

Inwestycje nie są tak wysokie, jak planowano

Rząd chwali się Programem Inwestycji Strategicznych w ramach Polskiego Ładu. W mediach eksponowane są także inwestycje takie jak np. przekop Mierzei Wiślanej. O ile w przypadku inwestycji publicznych Polska wydaje względem PKB więcej niż średnia unijna, tak w przypadku wszystkich inwestycji (w tym prywatnych) odstajemy od UE.

Za rządów PiS nie udało się osiągnąć celu wyznaczonego przez premiera Mateusza Morawieckiego. Zgodnie ze Strategią Odpowiedzialnego Rozwoju do 2020 roku stopa inwestycji w Polsce miała wynosić od 22 do 25 proc. W rzeczywistości osiągnęliśmy poziom 18,3 proc.

Kropla w morzu

Podsumowując, zasobność „Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej” została za rządów PiS zwiększona łącznie o ponad 2 mld zł. W związku z tym obietnicę uznajemy za zrealizowaną.

To jednak wyłącznie kropla w morzu. Budżet programu jest marginalny w porównaniu do całkowitej stopy inwestycji. Najnowsze dane za 2022 rok wskazują, że stopa inwestycji spadła do 16,8 proc., czyli najniższego poziomu od blisko 30 lat. Ponadto tempo wzrostu inwestycji jest niższe od tempa wzrostu PKB.