Zgodnie z ustawą z 26 listopada 2010 r., podwyższono czasowo podstawową stawkę VAT z 22 do 23% oraz tzw. obniżoną stawkę z 7 do 8%. Pierwotnie, podwyższone stawki VAT miały powró- cić do swojego domyślnego poziomu 22 i 7% od 1 stycznia 2014 roku, jednak zgodnie z ustawą z 8 listopada 2013 r., przedłużono ich obowiązywanie do 31 grudnia 2016 roku. O obietnicy obniżki podatku mowa jest w Programie PiS z 2014 roku. Partia wskazała, że „ewi- dentnym błędem koalicji PO-PSL było przekonanie, że podwyższenie stawek VAT do 23%, 15% i 8% spowoduje dodatkowe wpływy do budżetu i pomoże w zmniejszeniu dziury budżetowej”. Zdaniem PiS, „podwyżka stawek VAT przyniosła odwrotny skutek – dochody zaczęły dramatycznie spadać, co wymusiło nowelizację budżetu państwa na rok 2013”, dlatego „aby zapewnić wzrost dochodów budżetowych, trzeba powrócić do niższych stawek VAT”.

Polska na tle standardowej stawki VAT wśród państw UE:

• Węgry – 27%
• Szwecja – 25%
• Polska – 23%
• Czechy – 21%
• Francja – 20%
• Niemcy – 19%
• Luksemburg – 17%

Beata Szydło zapowiedziała obniżenie stawki podatku VAT do 22% podczas swojego wystąpienia na konwencji wyborczej Prawa i Sprawiedliwości 5 lipca 2015 roku. Postulat obniżenia podatku miał poprawić funkcjonowanie polskich przedsiębiorstw.

Już za rządów Prawa i Sprawiedliwości, nie zdecydowano się powrócić do domyślnych stawek podatku VAT i na mocy ustawy z 1 grudnia 2016 r., ponownie przedłużono obowiązywanie podwyższonych stawek do dnia 31 grudnia 2018 roku.

Kolejną ustawą związaną z utrzymaniem podwyższonego podatku VAT była ustawa z 22 listopada 2018 r. Przepisy tej ustawy z dniem 1 stycznia 2019 roku uzależniły okres stosowania podwyższonych stawek podatku VAT od określonych wskaźników: relacji państwowego długu publicznego netto do PKB (o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych), oraz sumy corocznych różnic pomiędzy wartością relacji wyniku nominalnego do PKB oraz poziomem średniookresowego celu budżetowego (o której mowa w art. 112aa ust. 5 ustawy o finansach publicznych). Przy utrzymywaniu się podwyższonych stawek VAT, pierwszy z warunków ustawy zakłada, że dług publiczny pomniejszony o wartość gotówki, jaką resort ma na swoich rachunkach, będzie się utrzymywał powyżej 43% PKB, a drugi zakłada, że różnica między deficytem sektora finansów publicznych, a określonym w Programie Konwergencji celem budżetowym, będzie większa niż 6% PKB.

W dniu 24 kwietnia 2019 r. Rada Ministrów przyjęła Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2019-2022. W planie tym zakłada się obniżenie stawek VAT (z 23% na 22% i z 8% na 7%) od stycznia 2022 roku, które wynikać będzie z przewidywanego obniżenia relacji państwowego długu pu- blicznego „netto” do PKB poniżej 43% w 2020 roku. Zgodnie więc z Ustawą z 22 listopada 2018 r., pociągnie to za sobą automatyczne obniżenie stawek VAT, ale dopiero od 2022 roku. O negatywnych skutkach utrzymania podwyższonych stawek podatku VAT wspomniał poseł Nor- bert Obrycki w swojej interpelacji z października 2016 roku. Opierając się na raporcie Centrum Analiz Ekonomicznych CenEA, zapytał, czy prawdą jest, iż z powodu podwyższonych stawek gospodarstwa domowe stracą w 2017 roku ok. 6,3 mld zł. W odpowiedzi Ministerstwo Finansów nie zaprzeczyło tym obliczeniom, zwracając jednocześnie uwagę, że ze względu na inne elementy polityki rządu, w tym m.in. program Rodzina 500+, dochody gospodarstw domowych, mimo utrzymania podwyższonych stawek, nie obniżą się. O utrzymywanie podwyższonych stawek podatku VAT pytał także poseł Paweł Pudłowski w interpelacji z grudnia 2018 r. W odpowiedzi MF wskazało, że rozpatrując możliwości ewentualnych zmian w wysokości podatku VAT należy uwzględniać zarówno oddziaływanie takiej zmiany na konsumentów, jak wpływ tych zmian na sytuację budżetu państwa. Ocena tego wpływu powinna uwzględniać wszelkie okoliczności i aspekty życia gospodarczego i społecznego, zarówno w dłuższej perspektywie czasowej, jak i szerokiej skali. W tym kontekście, mając na względzie powyższe, jak również obowiązek zapewnienia stabilności finansów publicznych państwa, uznano za zasad- ne uzależnienie poziomu stosowanych stawek podatku VAT od kondycji gospodarki, a więc i stanu finansów państwa.

Podsumowując, w wyniku kolejnych nowelizacji ustawy o podatku VAT utrzymano podwyższone stawki, które zostały ustalone w 2010 roku. Obecnie wysokość stawek jest uzależniona od kondycji finansów publicznych. W Wieloletnim Planie Finansowy Państwa przewidziano, że poziom długu publicznego i PKB pozwoli na powrót dawnych stawek w 2022 roku. W związku z powyższym obietnicę uznajemy za niezrealizowaną.