Stan realizacji obietnicy aktualny na dzień 28 września 2023 roku.

Dopłaty dla rolników

Płatności bezpośrednie są przyznawane rolnikom w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na podstawie liczby hektarów upraw, którymi dysponują. Płatności te przysługują rolnikowi aktywnemu zawodowo, prowadzącemu działalność rolniczą.

Przez hektar kwalifikujący się do dopłat rozumie się m.in.:

• użytki rolne danego gospodarstwa, które w trakcie roku kalendarzowego, na który wnioskuje się o płatności, są wykorzystywane do prowadzenia działalności rolniczej lub są w przeważającej mierze wykorzystywane do prowadzenia działalności rolniczej,
• obszary objęte zobowiązaniami rolno-środowiskowo-klimatycznymi (jeżeli wymogi określone dla tych zobowiązań przewidują możliwość wykonywania zabiegów agrotechnicznych co drugi rok).

Rada Europejska o płatnościach bezpośrednich

Jeszcze w 2020 roku Rada Europejska ustaliła, że mechanizm konwergencji zewnętrznej płatności bezpośrednich ma być kontynuowany. Polega on na stopniowym wyrównywaniu płatności bezpośrednich w państwach, w których płatności te są niższe niż 90 proc. średniej unijnej. 

Programy umożliwiające zwiększenie dopłat dla rolników

W WPR funkcjonuje podział na dwa filary. Pierwszy filar dotyczy wspólnej organizacji rynków produktów rolnych (WORR) oraz płatności bezpośrednich dla rolników. Drugi filar z kolei obejmuje politykę rozwoju obszarów wiejskich (ROW). 

Jak w 2020 roku wskazał w odpowiedzi na interpelację podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jan Białkowski, kolejną zmianą zatwierdzoną przez Radę Europejską było zwiększenie elastyczności między filarami WPR z 15 proc. do 30 proc. dla państw, których płatności bezpośrednie są niższe niż 90 proc. średniej UE. Oznacza to, że na cel płatności bezpośrednich niektóre państwa (w tym Polska) mogą przeznaczać większe kwoty.

Ponadto w odpowiedzi, którą otrzymaliśmy od Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wskazano, że na rzecz wsparcia bezpośredniego rolników od 2022 roku z budżetu krajowego realizowana jest Uzupełniająca Płatność Podstawowa (UPP). Obejmuje ona „najważniejsze rośliny uprawne, jak również grunty orne, na których nie jest prowadzona uprawa”.

Dopłaty dla polskich rolników na drodze do zrównania ze średnimi dopłatami w UE

MRiRW w odpowiedzi informuje, że dzięki transferowi środków z II filaru WPR, przywróceniu UPP oraz utrzymaniu płatności redystrybucyjnej już w 2022 roku rolnicy posiadający gospodarstwo o wielkości od 3 do 30 ha użytków rolnych mogli uzyskać płatności bezpośrednie na średnim poziomie przekraczającym średnią UE.

Nam ministerstwo przekazało natomiast, że średni poziom wsparcia bezpośredniego na hektar dla 97 proc. gospodarstw będzie w tym roku równy lub wyższy od średniej dla UE, ale w odniesieniu do gospodarstw o wielkości do 50 ha.

Obietnica została zrealizowana częściowo

W programie zapowiedziano zakończenie prac nad wyrównywaniem dopłat w 2020 roku. Jednak dopiero w 2022 roku udało się wyrównać poziom dopłat ze średnią unijną w przypadku gospodarstw od 3 do 30 ha. Według zapowiedzi w tym roku niemal 100 proc. gospodarstw otrzyma dopłatę bliską poziomowi ze średniej unijnej. Jednak informacje dotyczące wielkości gospodarstw, których ma dotyczyć wyrównanie, są niespójne (1, 2). 

Niemniej, mimo opóźnienia, udało się doprowadzić do sytuacji, w której przynajmniej część gospodarstw otrzymuje wsparcie na poziomie średniej UE. W związku z tym obietnicę uznajemy za częściowo zrealizowaną.