W ustawie budżetowej na 2016 rok na naukę przewidziano 8 263 287 tysięcy złotych. Stanowi to co prawda zwiększenie nakładów finansowych w stosunku do zeszłego roku o 5,9% (w 2015 roku było to 7 438 000 tysięcy złotych), jednak kwota ta stanowi w relacji do PKB jedynie 0,44 proc.

Z kolei w ustawie budżetowej na rok 2017, na naukę przewidziano 8,4 mld złotych. W stosunku do roku 2016 był to wzrost o 2 proc., czyli o 162 mln złotych. Pieniądze na naukę przewidziane były nie tylko w budżecie resortu nauki – tam zarezerwowanych było 7,41 mld zł ale również np.w budżecie Ministerstwa Obrony Narodowej (700 mln zł), Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (80 mln zł), Ministerstwa Środowiska (30 mln zł) i Ministerstwa

Rozwoju (30 mln zł). Jeśli zaś chodzi o ustawę budżetową na rok 2018, w niej na naukę przeznaczono ponad 9,2 mld zł – z tego ze środków budżetu państwa ponad 7,9 mld zł, a z budżetu środków europejskich – blisko 1,3 mld zł. W relacji do analogicznej kwoty ujętej w ustawie budżetowej na rok 2017 nakłady na naukę wzrosły o 821,7 mln zł, to jest nominalnie o 9,8 proc. Kwota na stanowiła 0,45% PKB. W przypadku ustawy budżetowej na rok 2019 nominalne nakłady na naukę po raz kolejny wzrosły do kwoty 9,8 mld zł. Oznacza to zwiększenie budżetu względem poprzednich 12 miesięcy nominalnie o 602,1 mln zł, zaś w ujęciu procentowym nominalnym o 6,5 proc. W roku 2019 planowane nakłady stanowiły 0,44% PKB. Natomiast zgodnie z najnowsza ustawa budżetowa na rok 2020 nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe sięgną blisko 30,3 mld zł (1,28% PKB).

Powyższe dane są to założenia zawarte w ustawach budżetowych. Zespół Demagoga w drodze dostępu do informacji publicznej uzyskał wyliczenia pochodzące z wykonania budżetu państwa na okres 2015-2018. Poniżej prezentujemy odpowiednio nakłady na naukę w mln zł oraz jaki procent tej kwoty w relacji do PKB oraz nakłady na naukę i szkolnictwo w roku 2019: 

• rok 2015 – 7 899,4 (0,44%)
• rok 2016 – 6 375,5 (0,34%)
• rok 2017 – 7 000,5 (0,35%)
• rok 2018 – 8 511,8 (0,40%)
• rok 2019 – 24 097,8 (1,06%)

Zmiana w roku 2019 wynika z tzw. Konstytucji dla Nauki, która połączyła strumienie dotacji na szkolnictwo wyższe i naukę w jedną subwencje.

Reasumując, w latach 2016-2018 ani razu nakłady na naukę w stosunku do PKB nie zbliżyły się do poziomu 2%. Ponadto, nie został przekroczony również poziom 1%. Poziom 1% przekroczono dopiero w roku 2019, jednakże z uwzględnieniem także nakładów na szkolnictwo wyższe.

Należy jednak podkreślić, iż odnotowaliśmy wzrost nakładów w ujęciu nominalnym od roku 2015 o ok. 2,4 mld zł (ostatnie 12 miesięcy rządów koalicji PO-PSL. Wówczas środki przeznaczane na naukę wynosiły 7,4 mld zł, w porównaniu do 9,8 mld zł w roku 2019.

Wzrost wydatków na naukę do 2 proc. PKB zapowiadał także rząd Ewy Kopacz. Deklarowano, że zostanie on osiągnięty w 2020 roku.

Nakłady na B+R

Jak wynika z danych GUS-u w roku 2018 nakłady wewnętrzne na działalność badawczo-rozwojową wynosiły 25,6 mld zł (wzrost o 24,6% względem poprzednich 12 miesięcy). Kwota ta stanowiła 1,21% polskiego PKB. Był to największy taki odsetek dla lat 2015-2018, w których to nakłady w relacji do PKB wynosiły odpowiednio 1%, 0,96% i 1,03 i właśnie 1,21%. W analogicznym okresie nakłady wzrosły w sumie o ok. 7,5 mld zł.

Mechanizm zwiększania środków na naukę

1 października 2018 roku w życia weszła ustawa – prawo o szkolnictwie wyższym i nauce określana potocznie Konstytucją dla Nauki. Akt prawny przewiduje coroczną waloryzację środków finansowych na wspomniany obszar. Jak stanowi art. 383 ustawy środki mają być waloryzowane o co najmniej sumę iloczynu prognozowanego realnego przyrostu produktu krajowego brutto i wskaźnika planowanego w budżecie państwa wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w części wydatków w zakresie finansowania szkolnictwa wyższego.

Wspomniany wskaźnik waloryzacji w roku 2019 wynosił 1,25. Od roku 2020 do roku 2028 wskaźnik waloryzacji ulega zwiększeniu corocznie o 0,1

Zintegrowane programu uczelni

W ramach reformy szkolnictwa został opracowany program “Zintegrowane programy uczelni”.  Projekt został zgłoszony przez Ministra Gowina w 2017 roku, a jednostką wykonawczą zostało NCBR. W maju 2018 NCBR ogłosiło konkursy na kompleksowe programy dla szkół wyższych. Powinny one dot. konkretnych modułów, których celem jest unowocześnienie i doskonalenie szkolnictwa w Polsce. Ww. moduły to m.in: 

• moduł programów kształcenia,
• moduł podnoszenia kompetencji,
• moduł programów stażowych,
• modułu wsparcia świadczenia wysokiej jakości usług przez instytucje wspomagające studentów w rozpoczęciu aktywności zawodowej na rynku pracy (np. akademickie biura karier),
• modułu studiów doktoranckich,
• moduł zarządzania w instytucjach szkolnictwa wyższego

W ramach drugiego etapu konkursu rozdysponowano około 250 mln zł, w 28 szkołach z całej Polski, kształcących co najmniej 200, ale nie więcej niż 20 tys. studentów. Wśród ośrodków, które otrzymają wsparcie znalazły się: Kraków (sześć nagrodzonych uczelni), Warszawa (cztery uczelnie), Katowice, Lublin, Rzeszów, Szczecin (po dwie uczelnie) oraz Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Gdynia, Gorzów Wielkopolski, Kielce, Koszalin, Łódź, Poznań i Wrocław (po jednej uczelni).