Inflacja i wzrost stóp procentowych

Polska od kilku miesięcy boryka się z rosnącą inflacją. Według szacunków GUS w grudniu 2021 roku ceny wzrosły o 8,6 proc. w porównaniu do analogicznego miesiąca ub.r.

W celu walki z rosnącymi cenami Narodowy Bank Polski podjął decyzję o podniesieniu stóp procentowych. W 2021 roku ich wysokość została zmieniona trzykrotnie, czwarta podwyżka miała natomiast miejsce 4 stycznia. Według zapowiedzi prezesa NBP stopy mogą jeszcze wzrosnąć w tym roku.

Więcej na temat strategii NBP w walce z inflacją przeczytasz w tym artykule, natomiast z tej analizy dowiesz się, co prezes Adam Glapiński mówił o sytuacji inflacyjnej jeszcze na początku 2021 roku.

Wiceminister Henryk Kowalczyk został zapytany w programie „Jeden na jeden” o rządową strategię walki z inflacją oraz konsekwencje podnoszenia stóp procentowych i wzrostu rat kredytów. Polityk wspomniał, że dla niego ważne jest, aby obecna sytuacja gospodarcza nie przełożyła się na wzrost bezrobocia. Podkreślił, że za rządów PiS bezrobocie nigdy nie wzrosło, a jedynie spadało.

Bezrobocie według GUS spadało, choć nierówno

Główny Urząd Statystyczny mierzy stopę bezrobocia rejestrowanego jako odsetek bezrobotnych, zarejestrowanych w urzędach pracy, w stosunku do całej cywilnej ludności aktywnej zawodowo.

Urząd udostępnia dane w ujęciu miesięcznym. W momencie wygrania wyborów przez PiS (październik 2015 roku) stopa bezrobocia wynosiła 9,6 proc. Z pierwszym wzrostem mieliśmy do czynienia już dwa miesiące później – w grudniu bezrobocie wzrosło do 9,7 proc., a następnie 10,2 proc. (styczeń i luty 2016 roku).

Przez cały 2016 rok bezrobocie spadało. Ostatecznie zmalało z poziomu 10,2 proc. do 8,2 proc. pod koniec roku. Jednakże rok 2017 znów powitał nas wzrostem bezrobocia (8,5 proc. w styczniu). Następnie bezrobocie regularnie spadało niemal do samego końca roku – w listopadzie wyniosło 6,5 proc. Grudzień przyniósł nieznaczny wzrost do 6,6 proc.

Podobnie było z rokiem 2018 – w styczniu odnotowano mały wzrost w porównaniu z grudniem (do 8,5 proc.), ale następnie bezrobocie ciągle spadało. W grudniu wyniosło 5,8 proc., znowu nieznacznie wzrastając w stosunku do listopada (5,7 proc.).

Z analogiczną sytuacją mieliśmy do czynienia także w 2019 roku.

Podczas pandemii bezrobocie zaczęło rosnąć

Zauważalna zmiana rozpoczęła się w 2020 roku. W styczniu bezrobocie wynosiło 5,5 proc., a od kwietnia zaczęło rosnąć – najpierw do 5,8 proc., a następnie do 6,3 proc. pod koniec roku. Tendencja wzrostowa utrzymała się do lutego 2021 roku, a następnie bezrobocie znów regularnie spada.

Kryzysem związanym z utratą miejsc pracy w pierwszej połowie 2020 roku dotknięte zostały młode osoby (poniżej 30. roku życia). Więcej na ten temat przeczytasz w tej analizie.

Przez znaczną część 2020 roku i na początku 2021 roku po raz pierwszy mieliśmy też do czynienia z trwałą tendencją polegającą na wzroście stopy bezrobocia w kolejnych miesiącach w porównaniu rok do roku. W kwietniu 2020 roku bezrobocie było wyższe niż w tym samym miesiącu rok wcześniej (5,8 do 5,6 proc.). Tendencja ta trwała do maja 2021 roku (6,1 do 6 proc.). 

Spadki i wzrosty bezrobocia są zauważalne również w liczbach bezwzględnych. W momencie objęcia władzy przez PiS w Polsce bez pracy pozostawało 1 516 900 osób, natomiast obecnie liczba zarejestrowanych bezrobotnych to 898 800.

Z rekordową liczbą bezrobotnych (na przestrzeni blisko dwóch lat) mieliśmy do czynienia w lutym 2021 roku, kiedy bezrobotnych pozostawało 1 099 500 Polaków (rok wcześniej w lutym było to 919 900 osób). Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule.

Według Eurostatu bezrobocie jest niższe

Eurostat korzysta z innej metodologii niż GUS. Europejska agencja mierzy stopę bezrobocia, obliczając procent osób w wieku 15-74 lat niemających pracy, ale zdolnych do podjęcia zatrudnienia w ciągu najbliższych dwóch tygodni i aktywnie poszukujących pracy od ostatnich czterech tygodni, w odniesieniu do wszystkich osób aktywnych zawodowo w danym kraju.

W momencie objęcia władzy przez PiS bezrobocie wynosiło 7,2 proc. i regularnie spadało przez następne 18 miesięcy, aż do poziomu 5,0 proc. w marcu 2017 roku. Następnie bezrobocie nieznacznie wzrosło (przez kwiecień i maj wynosiło 5,1 proc.), po czym znów zaczęło spadać.

Z kolejną tendencją wzrostową mieliśmy do czynienia w połowie 2018 roku, kiedy bezrobocie z poziomu 3,7 proc. w maju wzrosło do 4,0 proc. w sierpniu i wrześniu. Przez następne miesiące stopa znów malała, aż do rekordowo niskiego 2,9 proc. w marcu 2020 roku.

Od 2020 roku, podczas pandemii, bezrobocie przez wiele miesięcy wzrastało, osiągając w lutym 2021 roku poziom 3,9 proc. Od tamtej pory znów sytuacja się poprawia z miesiąca na miesiąc, a w listopadzie 2021 roku stopa bezrobocia wynosiła 3,0 proc. (najbardziej aktualne dane).

Sytuację na rynku pracy w poszczególnych latach możemy zobaczyć na poniższym wykresie:

Źródło: Eurostat