Politycy PiS o „centrach dla nielegalnych migrantów”

Dominik Tarczyński, europoseł Prawa i Sprawiedliwości, opublikował na platformie X wpis, w którym stwierdził, że Donald Tusk ogłosił otwarcie 49 centrów dla migrantów. Dodał, że na ich utworzenie przeznaczone zostaną 432 mln zł pochodzące z podatków.

Wystarczył rok aby Tusk ogłosił otwarcie 49 centrów dla migrantów na które chce wydać 432 mln zł z naszych podatków. Ostrzegaliśmy. #RokKłamstw pic.twitter.com/vhpur0W2WV

— Dominik Tarczyński MEP (@D_Tarczynski) October 15, 2024

Eurodeputowany nawiązał także do migrantów próbujących przedostać się do Europy przez Morze Śródziemne. Do wpisu dołączył nagranie ze swojej wizyty na włoskiej wyspie Lampedusa. Twierdzi w nim, że Włosi oczekują natychmiastowej reakcji na migrantów przybywających do tamtejszego centrum dla uchodźców. Opowiada o tym, że mieszkańcy chcą być pewni, że „nielegalni imigranci” opuszczą wyspę. Pyta, kto za to płaci, i uznaje, że to sytuacja, która nie ma końca [czas nagrania: 1:15].

O budowie 49 centrów dla migrantów wypowiadali się w podobnym tonie inni politycy PiS. Dariusz Matecki mówił w Sejmie, że będą to ośrodki przeznaczone dla nielegalnych migrantów (s. 209). Rafał Bochenek z kolei uznał, że Centra Integracji Cudzoziemców powstają w związku z relokacją migrantów do Polski. Tak samo stwierdził Marcin Warchoł, który powiązał tworzenie tych placówek z paktem migracyjnym. Więcej o samym pakcie przeczytać możesz w innych naszych analizach (1, 2, 3).

Jaki model migracyjny wybrać?

W 2017 roku w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej rozpoczęło prace nad utworzeniem systemu integracji cudzoziemców w Polsce. Były one finansowane m.in. z unijnego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (FAMI) na lata 2014–2020. Celem tego mechanizmu finansowego jest wzmacnianie i rozwój wspólnej polityki imigracyjnej oraz w zakresie azylu na terenie Unii Europejskiej.

W ramach I fazy projektu „Budowanie struktur dla integracji cudzoziemców w Polsce” zorganizowano wizyty studyjne w innych państwach z doświadczeniem w integracji cudzoziemców. Na podstawie tych wizyt oraz przeprowadzonych analiz opracowano ekspertyzę w sprawie systemu, który mógłby zostać wprowadzony w Polsce.

Weryfikacja rozwiązań w praktyce

Po osiągnięciu celów I fazy projektu działania kontynuowano w ramach II fazy. W latach 2021–2023 opracowany model integracji sprawdzono w praktyce. W tym celu pilotażowo utworzono sześć Centrów Integracji Cudzoziemców, m.in. w Opolu i w Poznaniu. Cudzoziemcy mogli otrzymać w nich kompleksową pomoc: wsparcie prawne i psychologiczne, rozwój kompetencji zawodowych, szkolenia językowe czy wsparcie doradców międzykulturowych.

Jak zapowiedziano podczas inauguracji działalności CIC w Opolu, punkty te mają świadczyć szeroką pomoc nie tylko obywatelom Ukrainy, lecz także wszystkim cudzoziemcom spoza Unii Europejskiej. Podkreślono, że utworzenie Centrum było planowane już wcześniej i nie należy postrzegać go jako nagłej reakcji na wojnę w Ukrainie. 

W pierwszym roku działalności centrum w Opolu pomocy udzielono ok. 900 osobom. Byli to obywatele nie tylko Ukrainy, lecz także Mołdawii, Białorusi, Rosji, Kuby, Gruzji, Turcji, Chin, Maroka, Afganistanu, Nigerii, Indii i Kazachstanu.

Plan utworzenia CIC na terenie całej Polski

W grudniu 2022 roku Komisja Europejska (KE) zatwierdziła polski program wydatkowania środków z funduszu FAMI na lata 2021–2027. Rozwiązania przewidziane w polskim programie zakładają m.in. wsparcie systemów azylowego oraz migracyjnego czy szkolenia w zakresie sprawnego i skutecznego prowadzenia operacji powrotowych migrantów. 

Ze względu na brak jednolitej struktury integracji cudzoziemców w Polsce, stwierdzony w krajowym programie FAMI, i niedostateczne wsparcie tego procesu (s. 17) zaplanowano powstanie sieci Centrów Integracji Cudzoziemców „na terytorium całej Polski”. W programie zapisano, że podstawy do systemowego rozwiązania dla integracji cudzoziemców w Polsce stworzono podczas pilotażu CIC i poprzednich prac koncepcyjnych (s. 20). 

Oznacza to, że decyzję o utworzeniu Centrów Integracji Cudzoziemców na terenie całego kraju podjęto w 2022 roku. Była ona umotywowana efektami programów realizowanych przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej w perspektywie FAMI 2014–2020. Podejmowane obecnie działania są więc kontynuacją projektu zapoczątkowanego w czasach rządów PiS.

Co dzieje się obecnie?

O tym, że w Polsce powstają centra integracyjne, poinformowała w październiku 2024 roku Komisja Europejska. W komunikacie stwierdzono, że na terenie całego kraju powstanie 49 centrów. Wiadomość ta została potwierdzona przez MRPiPS, które doprecyzowało, że do 2025 roku centra powstaną w każdym byłym mieście wojewódzkim według podziału administracyjnego z 1975 roku.  

Skąd taka liczba centrów i takie rozmieszczenie? Możliwe, że koncepcja, aby tworzyć je w były miastach wojewódzkich, powstała na etapie pilotażu. Wśród sześciu otwartych wtedy ośrodków pięć zlokalizowano w województwie wielkopolskim. Na tym obszarze było kiedyś pięć województw (poznańskie, kaliskie, konińskie, leszczyńskie i pilskie) i to w ich dawnych stolicach utworzono centra.

W marcu 2024 roku rozpoczęto nabór ofert na tworzenie nowych placówek. Ich utworzenie i funkcjonowanie ma kosztować ok. 430 mln zł. Wszystkie te wydatki finansowane są ze środków Komisji Europejskiej. Oczekuje się jednak, że w przyszłości będą poszukiwane również inne źródła finansowania CIC.

Ministerstwo podkreśla, że centra mają pozwolić na integrację osób przebywających w Polsce legalnie. Jak wskazują wytyczne funkcjonowania tych placówek, cudzoziemcom zostanie zapewniona m.in. nauka języka polskiego (s. 12 i 16) oraz historii i kultury Polski (s. 22).