Sejm debatuje nad problemem pedofilii

Na ostatnim posiedzeniu sejmowym 15 listopada 2022 roku powrócił problem przestępstw seksualnych popełnianych na osobach poniżej 15. roku życia. Posłowie debatowali nad wniesieniem poprawek do ustawy z 30 sierpnia 2019 roku, na mocy której powołano Państwową Komisję do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15.

Wśród  zaproponowanych przez prezydenta zmian w ustawie znalazły się rozwiązania mające usprawnić działanie komisji i wykluczyć trudności w interpretacji aktu prawnego.

Senyszyn krytycznie o Kościele Katolickim

W trakcie debaty sejmowej Joanna Senyszyn wykorzystała okazję do przywołania problemu pedofilii w Kościele katolickim. Powołując się na lipcowy raport z prac Państwowej Komisji, posłanka podkreśliła, że to właśnie duchowni stanowią największą grupę zawodową wśród zgłaszanych sprawców przestępstw.

Przedstawicielka Polskiej Partii Socjalistycznej oskarżyła Kościół o bagatelizowanie problemu, upatrując źródło tego kryzysu w decyzjach podjętych za pontyfikatu Jana Pawła II. Jej zdaniem za czasów polskiego papieża pedofilię uznano w prawie kanonicznym za „przestępstwo pospolite”, za które grożą mniejsze kary niż za współżycie z osobą dorosłą.

Z innej naszej analizy dowiesz się więcej o tym, jakie kary spotykają księży – pedofilii oraz jak wielu z nich jest wydalanych ze stanu kapłańskiego.

Aktualizacja 24.03.2023

W poprzedniej wersji analizy w nieprawidłowy sposób przytoczyliśmy treść kodeksu z 1917 roku. Po wiadomości od czytelnika postanowiliśmy przeprowadzić ponowną analizę wypowiedzi.

Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 roku jest dostępny w języku łacińskim. Przepisy dotyczące pedofilii znajdziemy w rozdziale XIV „Przestępstwa przeciwko życiu, wolności, mieniu, dobremu imieniu i dobrym obyczajom”. W kanonie 2359 czytamy:

W wyniku wprowadzenia nowego Kodeksu w 1983 roku wykreślono kanon 2359. Przepisy przeniesiono do rozdziału V „Przestępstwa przeciwko specjalnym obowiązkom”. W jego miejsce kwestię pedofilii wśród kapłanów zaczął regulować kanon 1395 o następującej treści:

Jak więc widać treść tych kanonów została częściowo zmieniona. Najważniejszą zmianą jest przeniesienie zapisów z trzech paragrafów i utworzenie dwóch – bardziej ogólnych. Pomimo uproszczenia zapisów ogólny wydźwięk pozostał ten sam. W obu Kodeksach główną karą pozostaje zawieszenie lub też – w przypadku ciągłego trwania w grzechu – wydalenie ze stanu duchownego.

Zarówno w 1917, jak i w 1983 pojawia się stwierdzenie „kary sprawiedliwe” (w 1917 jako „kary odpowiednie”). Nigdzie również nie wspomniano o złagodzeniu kary za pedofilię. Pozostają one de facto takie same jak w 1917. W wersji ustanowionej za czasów Jana Pawła II jedynie zrezygnowano z wyliczenia kar, przedstawiono je bardziej ogólnie, nie zmienia to więc oceny wypowiedzi, którą uznajemy za manipulację.

Koniec aktualizacji 24.03.2023

Kodeks prawa kanonicznego karze za pedofilię

Senyszyn powołała się na ogłoszony przez Jana Pawła II Kodeks prawa kanonicznego z 25 stycznia 1983 roku. Zastąpił on poprzedni dokument, a mianowicie Kodeks prawa kanonicznego z 1917 roku, przyjęty za czasów Benedykta XV.

Wcześniej pedofilia była sankcjonowana w ramach kanonu 1 395 § 2, który znajdziemy w dziale „Przestępstwa przeciwko specjalnym obowiązkom”. Przepis brzmiał następująco:

Oprócz tego w starym Kodeksie mogliśmy znaleźć kanon 2 359, na podstawie którego wykroczenie przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą małoletnią (jak również cudzołóstwa, gwałtu, zoofilii, sodomii, rozpusty, kazirodztwa) grozi zawieszenie w obowiązkach, obłożenie infamią, pozbawienie urzędu, beneficjum, godności i funkcji, a w najcięższych przypadkach – usunięcie ze stanu duchownego. W nowym Kodeksie, utworzonym za czasów Jana Pawła II, brzmienie kanonu 1 395 pozostało takie samo i należał on do tego samego działu. Dopiero po nowelizacjach stosowny kanon przeniesiony został do działu „Przestępstwa przeciwko życiu, godności i wolności człowieka” i znajdziemy go pod numerem 1 398. Jak czytamy:

„Sprawiedliwe kary” również za inne przestępstwa

Zarówno Kodeks z 1917, jak i 1983 roku przewidywał „sprawiedliwe kary” dla duchownych dopuszczających się czynów pedofilskich. W obu przypadkach oskarżonemu groziło również wydalenie ze stanu duchownego, a po nowelizacjach Kodeksu z 1983 roku dodano również karę pozbawienia urzędu.

Niemniej jednak w przypadku innych przewinień, mniejszych niż pedofilia, kodeks przewiduje surowsze kary. Dla przykładu: na podstawie kanonu 1 385 za niezgodne z prawem czerpanie zysku z ofiar mszalnych grozi kara cenzury – ekskomuniki, suspensy lub interdyktu, a za naruszenie tajemnicy spowiedzi grozi natomiast ekskomunika, czyli wykluczenie z Kościoła (kanon 1 388).

Późniejsze akty kościelne piętnowały zjawisko pedofilii

W 1992 roku, czyli za pontyfikatu Jana Pawła II, ukazał się Katechizm Kościoła Katolickiego. W art. 2 389 napisano:

Papież uznał pedofilię za jedno z najcięższych przestępstw

Kolejnym dokumentem, który wszedł w życie za czasów polskiego papieża, było wydane w 2001 roku „Sacramentorum sanctitatis tutela”. Na jego podstawie krzywdę wyrządzoną dziecku w sferze seksualnej uznano za jedno z najcięższych przestępstw kościelnych. W Sacramentorum wiek zabroniony wynosił 18 lat, a nie jak poprzednio 16. Po wprowadzonych zmianach czytamy w dokumentach kościelnych, że:

Po zmianach wprowadzonych za Jana Pawła II wszystkie przypadki wykorzystania seksualnego nieletnich podlegają jurysdykcji Watykanu i muszą być zgłaszane do Kongregacji Nauki Wiary. Jak czytamy:

Swoje stanowisko w tej sprawie zajęła także Komisja Episkopatu Polskiego. Duchowni stanęli w jego obronie i przypomnieli działalność Jana Pawła II w zwalczaniu pedofilii.

Prawo państwowe i europejskie sankcjonuje pedofilię

Podstawowym aktem prawnym w Polsce, który określa kary za pedofilię, jest Kodeks karny. Art. 200 przewiduje karę od 2 do 12 lat pozbawienia wolności za obcowanie seksualne z osobą poniżej 15. roku życia.

Oprócz tego w skali europejskiej obowiązują Konwencja Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych oraz Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/93/UE z 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej.