Wypowiedź Michała Szczerby uznajemy za fałsz, ponieważ polskie społeczeństwo nie starzeje się najszybciej ani w Europie, ani w Unii Europejskiej. W gronie państw z największym wzrostem udziału osób starszych na przestrzeni badanych lat 2008-2018 znalazły się Liechtenstein, Malta i Finlandia. Polska znajduje się jednak wśród państw, w których przewiduje się jeden z najwyższych wzrostów mediany wieku do 2050 roku. 

Definicja starzenia się

W ujęciu biologicznym starzenie się to proces zmian wstecznych w komórkach i narządach, prowadzący do śmierci organizmu. Demografia definiuje je jednak jako wzrost udziału osób starszych (zwykle w wieku 65 lat i więcej), przy jednoczesnym zmniejszeniu się procentowego udziału dzieci w badanej populacji, na co największy wpływ mają: dzietność, śmiertelność i migracje.

Udział i wzrost osób starszych w europejskich społeczeństwach

Szczegółowych danych na temat starzenia się dostarcza Europejski Urząd Statystyczny (Eurostat), który w tabeli „Population age structure by major age groups, 2008 and 2018” przedstawia udział osób w poszczególnych grupach wiekowych w społeczeństwach w 2018 roku oraz wzrost/spadek ich udziału na przestrzeni lat 2008-2018 w państwach Unii Europejskiej i kilku innych państwach europejskich wraz z Turcją. 

W poniższej tabeli widzimy, że największy udział osób starszych w społeczeństwie mają obecnie: Włochy (22,6 proc.), Grecja (21,8 proc.) i Portugalia (21,5 proc.). Wśród krajów Unii Europejskiej z odsetkiem 13,8 proc. osób starszych ostatnie miejsce zajmuje Irlandia, natomiast w całej Europie – Turcja z udziałem osób starszych na poziomie 8,5 proc. W Polsce udział osób starszych kształtował się na poziomie 17,1 proc. (obecnie jest to mniej niż średnia UE). 

www.ec.europa.eu

Bezpośrednio na wzroście udziału osób starszych w społeczeństwie na przestrzeni lat 2008-2018 skupia się inna tabela zatytułowana „Increase in the share of the population aged 65 years or over between 2008 and 2018”. Zestawienie uwzględnia wzrost w punktach procentowych. Państwem z największym wzrostem był Liechtenstein (+5.1 punktu proc.), a za nim: Malta (+4.9 punktu proc.), Finlandia (+4.9 punktu proc.) i Czechy (+4.6 punktu proc.). Najmniejszy wzrost miał miejsce w Austrii (+1.6 punktu proc.), Niemczech (+1.3 punktu proc.) i Luksemburgu (+0.3 punktu proc.). Odnotowany w Polsce wzrost wyniósł 3,6 punktu proc., co pozostaje wzrostem wyższym niż średnia krajów unijnych o 1 punkt proc.

Prognozy mediany wieku społeczeństw w państwach europejskich w kolejnych dekadach

Prognozy Europejskiego Urzędu Statystycznego wskazują, że do 2050 roku średnia wieku może wzrosnąć o 8 lat lub więcej w państwach takich jak: Malta, Polska, Słowacja i Cypr. W przypadku Polski osiągnie medianę na poziomie około 50 lat. Najwyższa mediana wieku notowana będzie jednak w Portugalii, Włoszech i Chorwacji oraz kilku innych państwach, w których wskaźnik ten przekroczy 50 lat.

www.ec.europa.eu

Analiza Polskiego Instytutu Ekonomicznego zawarta w „Tygodniku Gospodarczym” i oparta na raporcie Eurostatu zatytułowanym „Ageing Europe. Looking at the lives of older people in the EU. Edition 2019” wykazała, że zmiany w strukturze wieku będą wiązać się z jednym z największych wzrostów relacji seniorów do osób w wieku 15-64 lat – wzrost ten może być nawet dwukrotny. Z podobnym problemem będą borykać się Słowacja, Irlandia i Hiszpania. W praktyce oznacza to, że w danych państwach w 2050 roku na 1 osobę w wieku poprodukcyjnym będą przypadać 2 osoby w wieku produkcyjnym. Dla porównania, w 2018 roku na 1 osobę w wieku poprodukcyjnym przypadały 4 osoby w wieku produkcyjnym. 

Podsumowanie

Polska nie jest państwem z najszybciej starzejącym się społeczeństwem, zatem wypowiedź Michała Szczerby należy uznać za fałszywą. Najszybsze starzenie na przestrzeni lat 2008-2018 notowano w Liechtensteinie, na Malcie, w Finlandii i Czechach. Natomiast prognozy wskazują, że Polska należy do grona państw, w których możliwy jest duży wzrost mediany wieku, co w dalszym ciągu w myśl przywołanej definicji demograficznej nie oznacza, że Polska przewodzi w rankingu najszybciej starzejących się państw.

Polska nie zajmuje także „pierwszego miejsca”, jeśli chodzi o samą medianę, należy jednak do grona państw, gdzie ten wskaźnik prognostycznie wzrasta.