Konwencja Lewicy i kwestia zdrowia seniorów

27 maja 2023 roku odbyła się konwencja programowa Nowej Lewicy, podczas której przedstawiono program wyborczy partii. Zakłada on poprawę standardów życia polskich kobiet, także tych będących matkami.  Wśród przedstawionych propozycji znalazły się: równa płaca dla kobiet i mężczyzn na tych samych stanowiskach, stworzenie 100 tys. nowych miejsc w żłobkach, pełna refundacja przez państwo procedury in vitro i wiele innych.

Włodzimierz Czarzasty na początku swojego wystąpienia poruszył kwestię geriatrii w Polsce. Podkreślił problem niedoboru lekarzy geriatrów i przedstawił go w przeliczeniu na liczbę osób wymagających pomocy z ich strony.   

Ilu jest geriatrów w Polsce?

Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej (NIL) z dnia 30 kwietnia 2023 roku w Polsce było 574 geriatrów, z czego 560 było aktywnych zawodowo. Na koniec grudnia 2021 roku liczba geriatrów wynosiła 534.

Według GUS pod koniec 2021 roku w Polsce mieszkało 37,9 mln ludzi, z czego ok. 9,8 mln stanowiły osoby w wieku 60 lat i więcej (25,9 proc.). 

Na tle innych państw UE Polska wypada niekorzystnie. Liczba lekarzy geriatrów na 1 mln mieszkańców wynosi w innych krajach UE od 16 do 50. Średnia wartość tego wskaźnika w przypadku Belgii, Danii, Francji Włoch i Hiszpanii wynosi 31.

Nierówny dostęp do opieki geriatrycznej

W kwietniu 2022 roku Najwyższa Izba Kontroli (NIK) opublikowała raport nt. funkcjonowania systemu opieki geriatrycznej. Według kontrolerów niedobór lekarzy geriatrów jest główną przyczyną pogarszającego się stanu geriatrii w Polsce.

W 2020 roku najwięcej oddziałów geriatrycznych (14) funkcjonowało w województwie śląskim. Najmniej takich oddziałów zorganizowano w województwach podlaskim i zachodniopomorskim. 

Najwięcej poradni geriatrycznych 2020 roku zlokalizowano w województwie śląskim: 17. Najmniej, bo po dwie poradnie, w województwach: warmińsko-mazurskim, podkarpackim i świętokrzyskim. 

Geriatria, czyli co?

Geriatria jest dziedziną medycyny, która skupia się na problemach zdrowotnych osób powyżej 60. roku życia. Ta specjalizacja charakteryzuje się kompleksowym podejściem do leczenia chorób, które występują u osób w tej grupie wiekowej. 

Lekarze geriatrzy przyjmują pacjentów – w zależności od ich stanu zdrowia – w poradniach geriatrycznych, w domu chorego lub w szpitalach na oddziałach geriatrycznych. 

Na oddziałach geriatrycznych (lub innych, ale tylko w przypadku pacjentów powyżej 60. roku życia) przeprowadzana jest tzw. całościowa ocena geriatryczna (COG). W jej ramach ocenia się zakres występujących zaburzeń oraz ustala się priorytety w leczeniu, rehabilitacji oraz opiece. 

W ramach COG lekarz sprawdza:

• poziom widzenia i słyszenia,
• stan skóry,
• poczucie samotności i stany depresyjne,
• stany bólowe,
• związek objawów niepożądanych z zażywanymi lekami,
• wyniki badań diagnostycznych,
• poziom zaburzeń pamięci oraz problemów z poruszaniem się,
• sytuację rodzinną i środowiskową, np. utrata członka rodziny, wsparcie członka rodziny w opiece, możliwość samoopieki.

Spadek zainteresowania lekarzy geriatrią

Kluczowym problemem w rozwoju geriatrii jest mała liczba specjalistów. W ciągu ostatnich pięciu lat (do lipca 2021 roku) specjalizację w Polsce ukończyło zaledwie 101 lekarzy. 

Od 2004 roku geriatria jest uznawana w Polsce za priorytetową, a liczba dostępnych miejsc specjalizacyjnych wzrosła. Obecnie są to 34 miejsca. Pomimo tego brakuje kompleksowych rozwiązań, co sprzyja spadkowi zainteresowania tą dziedziną medycyny. 

W latach 2017–2019 w całym kraju wybrało ją zaledwie 2 rezydentów, w 2020 roku: 3, a w 2021 roku: tylko 1. 

Statystyczny Polak się starzeje

Pod koniec 2022 roku liczba ludności Polski wyniosła 37,7 mln. Stopa ubytku rzeczywistego w tym roku wyniosła -0,37 proc., co oznacza, że na każde 10 tys. ludności ubyło 37 osób.

Udział osób w tej grupie wiekowej w ogólnej populacji jest określany wskaźnikiem starości. W 2022 roku wyniósł on 19,5 proc. 

W 2022 roku statystyczny mieszkaniec Polski miał przeciętnie ponad 42 lata (mediana wieku). Według prognozy NIK w 2050 roku ponad 32 proc. Polaków będzie miało 65 lat lub więcej. 

Braki nie tylko wśród lekarzy  

Według NIK brakuje nie tylko lekarzy geriatrów, lecz także pielęgniarek mających kwalifikacje w dziedzinie geriatrii. W badanym okresie wymogu dotyczącego zatrudnienia na oddziale geriatrycznym odpowiedniej liczby pielęgniarek nie spełniało 60 proc. kontrolowanych szpitali (6 na 10).

Na 3 sierpnia 2021 roku 11 158 pielęgniarek miało kwalifikacje w zakresie geriatrii, opieki długoterminowej, opieki paliatywnej, pielęgniarstwa internistycznego i zachowawczego.

Oprócz personelu w szpitalach brakuje także łóżek. Na 1 września 2021 roku dla pacjentów powyżej 65. roku życia dostępnych było w całej Polsce zaledwie 1 140 łóżek geriatrycznych, co stanowiło zaledwie 15 proc. prognozowanych potrzeb.