Podwyżki dla polityków? Müller: Nie ma takiej decyzji

27 lipca w sieci pojawił się komentarz Donalda Tuska, który zasugerował, że rząd planuje wprowadzić podwyżki dla najważniejszych polityków. – Mam w ręku 2 tys. zł. Tyle podwyżki ma dostać pan prezydent (…), niewiele mniej pan premier, ministrowie, pani marszałek. To w czasie, kiedy drożyzna zżera ludziom oszczędności, kiedy wielu Polaków nie wie, czy przeżyje od pierwszego do pierwszego – mówił lider PO.

Do tych słów odniósł się podczas briefingu prasowego rzecznik rządu Piotr Müller, który wskazał, że trwają obecnie prace nad budżetem na 2023 rok oraz nad projektem ustawy okołobudżetowej. Jak wyjaśnił, Ministerstwo Finansów planuje wzrost kwoty bazowej wynagrodzeń o 7,8 proc.

Ma to związek z planowanymi podwyżkami wynagrodzeń, ale w służbie cywilnej. Jak zauważył, za rządów PO zarobki tej grupy praktycznie nie rosły. Jeśli chcesz wiedzieć, czy to prawda, sprawdź naszą analizę. Rzecznik rządu zaprzeczył ponadto, że zapadły już decyzje w sprawie podwyżek dla polityków.

Służba cywilna a kierownicze stanowiska w państwie

– Jeżeli podwyższamy wynagrodzenia w służbie cywilnej, to jednocześnie ta kwota bazowa (…) dotyczy tzw. erki, czyli osób zajmujących kierownicze stanowiska w państwie – mówił podczas briefingu Müller. Czy wrzucenie obu tych grup do jednego worka jest uzasadnione?

Wynagrodzenia urzędników i polityków, czyli o co chodzi z kwotą bazową?

Zarówno w przypadku pracowników służby cywilnej, jak i osób zajmujących kierownicze stanowiska w państwie wynagrodzenia ustalane są tą samą metodą: w ustawie budżetowej na dany rok dla obu tych grup określa się kwoty bazowe, które następnie mnoży się przez mnożniki wskazane w odpowiednich rozporządzeniach.

To, że w obu przypadkach stosowana jest ta sama metoda, nie oznacza jednak, że wysokość wynagrodzeń obu grup jest od siebie uzależniona. Nie wskazuje na to żaden przepis. Co więcej, sposoby ustalania uposażeń urzędników i polityków zostały określone w dwóch różnych ustawach:

• ustawie o służbie cywilnej (art. 87), oraz
• ustawie o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (art. 2a i art. 3).

Do 2002 roku kwota bazowa dla obu grup była równa. Później jednak wyższa kwota bazowa zaczęła być przypisywana do urzędników służby cywilnej.

Kwoty bazowe na przestrzeni lat

Jak ustaliliśmy, po 2000 roku czterokrotnie zdarzyła się sytuacja, w której kwota bazowa wzrosła tylko dla jednej z grup:

• dwukrotnie podniesiono kwotę bazową dla kierowniczych stanowisk w państwie, a bez zmian pozostawiono kwotę dla służby cywilnej (w 2003 i 2017 roku),
• dwukrotnie poniesiono kwotę bazową dla służby cywilnej, a bez zmian pozostawiono kwotę dla kierowniczych stanowisk (w 2019 i 2020 roku).

Co więcej, trzykrotnie doszło do sytuacji, w której kwota bazowa w jednej z grup została obniżona w stosunku do poprzedniego roku, choć po drugiej stronie pozostała bez zmian lub wręcz wzrosła.

Szczegółowe dane na temat kwot bazowych dla służby cywilnej i osób na kierowniczych stanowiskach zebraliśmy tutaj.

Wynagrodzenia to nie tylko kwota bazowa

Wpływ na wysokość zarobków najważniejszych polityków i urzędników ma nie tylko kwota bazowa. Kluczowe znaczenie mają mnożniki przypisane do danej funkcji.

Jeśli chodzi o osoby zajmujące kierownicze stanowiska w państwie, mnożniki są dwa – jeden odpowiadający pensji podstawowej, drugi dodatkowi funkcyjnemu. Aktualne mnożniki znajdują w rozporządzeniu prezydenta z listopada 2021 roku.

Jeśli chodzi o parlamentarzystów, ich uposażenie odpowiada 80 proc. wysokości wynagrodzenia wiceministra. Obecnie wynosi ono około 16 tys. zł. Posłowie i senatorowie mogą więc liczyć na niecałe 13 tys. zł miesięcznie.

Wyższa kwota bazowa nie musi oznaczać wyższych zarobków

Kwota bazowa dla urzędników służby cywilnej wzrosła w latach 2000–2022 o 36 proc. W grupie osób zajmujących kierownicze stanowiska dynamika wzrostu była zdecydowanie mniejsza – 20 proc. Urzędnicy nie zarabiają jednak więcej od polityków. Dlaczego?

W grupie urzędników służby cywilnej mnożniki funkcjonują na innych zasadach. Mamy tu do czynienia z tylko jednym mnożnikiem. Nie jest on jednak wyrażony jedną wartością, a przedziałem liczbowym. Aktualne mnożniki zostały ustalone w 2016 roku. Zmiana ta była niewielka, a od 2010 roku mnożniki pozostają praktycznie bez mian.

Na najlepsze zarobki mogą liczyć osoby na stanowiskach wyższego i średniego szczebla oraz na stanowiskach koordynujących. Dotyczy to zwłaszcza urzędów związanych z administracją rządową, takich jak urzędy ministrów czy urzędy wojewódzkie.

Mnożnik dla wyższego stanowiska w tych placówkach wynosi 2,2–8,0. Natomiast obecna kwota bazowa dla służby cywilnej jest równa 2 031,96 zł. Najwyższe możliwe wynagrodzenie urzędnika wynosi więc 16,2 tys. zł.

Dynamika wzrostu wynagrodzeń urzędników pozostaje niewielka

Jednak przeciętnie zarobki urzędników służby cywilnej nie są tak wysokie. Według sprawozdania Szefa Służby Celnej w 2021 roku przeciętne wynagrodzenie całkowite (wraz z dodatkami czy nagrodami) wyniosło 7 419 zł brutto. Najwięcej zarabiają urzędnicy w ministerstwach – średnio prawie 10,3 tys. zł. Najniższe wynagrodzenia swoim pracownikom zapewnia Powiatowa administracja zespolona – średnio 4,7 tys. zł.

To o prawie 2 tys. zł więcej niż w tym samym roku wyniosło przeciętne wynagrodzenie (5 662,53 zł). Jednak z drugiej strony wzrost wynagrodzeń w służbie cywilnej nie był tak wysoki jak w gospodarce narodowej, a także w sektorze przedsiębiorstw.