Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
5 min czytania
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
5 min czytania
Dług publiczny za rządów PiS spada, a za PO tylko rósł? Fałsz
Dług publiczny za rządów PiS spada, a za PO tylko rósł? Fałsz
Przez wszystkie lata rządów Platformy Obywatelskiej i PSL-u dług publiczny rósł. W sumie wzrósł o 7,5 punktu proc. w relacji do PKB. Przez wszystkie lata naszych rządów dług publiczny spadał. (…) Mówię o (…) całości długu publicznego, także tego długu, który jest poza budżetem państwa.
Fałsz
Wypowiedź uznajemy za fałsz, gdy:
- nie jest zgodna z żadną dostępną publicznie informacją opartą na reprezentatywnym i wiarygodnym źródle,
- jej autor przedstawia nieaktualne informacje, którym przeczą nowsze dane, zawiera szczątkowo poprawne dane, ale pomija kluczowe informacje i tym samym fałszywie oddaje stan faktyczny.
Fałsz
Wypowiedź uznajemy za fałsz, gdy:
- nie jest zgodna z żadną dostępną publicznie informacją opartą na reprezentatywnym i wiarygodnym źródle,
- jej autor przedstawia nieaktualne informacje, którym przeczą nowsze dane, zawiera szczątkowo poprawne dane, ale pomija kluczowe informacje i tym samym fałszywie oddaje stan faktyczny.
- Dług publiczny w Polsce liczony jest na dwa sposoby: metodą krajową (państwowy dług publiczny, PDP) oraz unijną (dług sektora instytucji rządowych i samorządowych, EDP). Druga kategoria obejmuje więcej instytucji.
- Za rządów PO-PSL, czyli w latach 2007–2014, PDP w relacji do PKB wzrósł o 3,9 punktu proc. Za rządów PiS, w latach 2015–2021, PDP w stosunku do PKB spadł o 4,9 punktu proc.
- EDP w stosunku do PKB za rządów PO-PSL wzrósł o 4,2 punktu proc., a za rządów PiS zwiększył się o kolejne 2,5 punktu proc.
- Różnica między PDP a EDP to tzw. dług poza budżetem.
- Za rządów PO-PSL zadłużenie kraju rosło, jednak zdarzały się lata, kiedy dług PDP i EDP spadał – zarówno pod względem kwoty, jak i stosunku do PKB (np. wspomniany 2014 rok). Również za rządów PiS kwota długu przez większość czasu rosła. Spadł co prawda stosunek PDP do PKB, jednak w przypadku EDP – obejmującego wspomniany przez Sobonia dług poza budżetem – stosunek ten wzrósł.
- Na tej podstawie wypowiedź oceniamy jako fałszywą.
Różne metody obliczania zadłużenia
Państwowy dług publiczny (PDP) jest krajową metodą obliczania zadłużenia sektora finansów publicznych. Mierzy on sumę zobowiązań poszczególnych jednostek sektora na rynku finansowym. Zestawienie instytucji uwzględnianych w tym wskaźniku dostępne jest w art. 9 ustawy o finansach publicznych. PDP obejmuje m.in. organy administracji rządowej, sądy, jednostki samorządu terytorialnego, a także instytucje takie jak ZUS czy NFZ.
Z kolei dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (EDP) jest długiem publicznym wyliczanym na podstawie metodologii unijnej. Metodologia ta służy porównywaniu krajów Unii Europejskiej pod kątem wskaźnika długu publicznego. Sektor instytucji rządowych i samorządowych tworzą dwie grupy podmiotów:
- jednostki organizacyjne zaliczane do sektora finansów publicznych według metodologii krajowej,
- dodatkowe jednostki, które nie są częścią sektora finansów publicznych, ale spełniają kryteria klasyfikacji według metodologii unijnej – m.in. zobowiązania zaciągnięte w ramach Krajowego Funduszu Drogowego oraz Funduszu Kolejowego.
Natomiast tzw. dług publiczny poza budżetem państwa oblicza się, odejmując państwowy dług publiczny od państwowego długu sektora instytucji rządowych.
Zadłużenie sektora finansów publicznych
Zgodnie z danymi udostępnionymi na stronie Ministerstwa Finansów przypadki, w których dług publiczny zmniejszył się względem roku poprzedniego, są nieliczne. Od 2007 roku takie sytuacje miały miejsce dwukrotnie:
- w 2014 roku, za czasów rządów PO-PSL (PDP – spadek o 55,5 mld zł, EDP – spadek o 57,2 mld zł),
- w 2017 roku, za czasów rządów ZP (PDP – spadek o 3,4 mld zł, EDP – spadek o 2,8 mld zł).
Na podstawie danych GUS obliczyliśmy stosunek państwowego długu publicznego oraz długu sektora instytucji rządowych i samorządowych w stosunku do PKB. W latach 2007-2014 wskaźnik PDP do PKB wzrósł o 3,9 punktu proc., natomiast wskaźnik EDP w stosunku do PKB – o 6,57 punktu proc.
W latach 2015–2021 doszło do spadku wskaźnika PDP w stosunku do PKB o 4,93 punktu proc. Wzrósł również stosunek EDP do PKB – o 2,49 punktu proc.
Dług poza budżetem państwa
Dług publiczny pozostający poza budżetem od 2011 roku charakteryzował się stosunkowo stabilnym przyrostem. Trwało to do 2020 roku, kiedy wybuchła pandemia koronawirusa. Wówczas różnica między PDP i EDP była o 169,7 mld zł większa niż rok wcześniej. Był to najwyższy przyrost od lat.
W kolejnych latach po 2020 roku nastąpił wzrost tej różnicy o 37,1 mld zł w 2021 roku (w stosunku do roku 2020) i o 36,2 mld zł w III kwartale 2022 roku (w stosunku do 2021 roku).
Do tak nagłego wzrostu tej kwoty przyczyniły się m.in. wydatki związane z Funduszem Przeciwdziałania COVID-19. Przykładem instytucji niebranej pod uwagę przy obliczaniu długu metodą krajową jest Polski Fundusz Rozwoju, realizujący program pomocowy w ramach Tarczy Antykryzysowej. O szczegółach tej sprawy przeczytasz w jednej z naszych analiz.
Między 2007 a 2019 rokiem największa różnica między oboma wskaźnikami zadłużenia wynosiła 14,5 mld zł. Miało to miejsce w 2011 roku.
Szczegółowe obliczenia dotyczące obu rodzajów długu publicznego w latach 2007–2022, wraz ze źródłami, znajdziesz tutaj.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
