Dane GUS

Na stronie warszawskiego oddziału Głównego Urzędu Statystycznego 11 lutego pojawiła się publikacja pt. „Pokolenie gniazdowników w Polsce”. Gniazdownik to osoba w wieku 25-34 lat mieszkająca z rodzicami, nieposiadająca współmałżonka i niebędąca sama rodzicem. Populacja gniazdowników nie obejmuje osób rozwiedzionych oraz wdowców.

Z danych GUS wynika, że w 2018 roku w domu rodzinnym mieszkało ponad 2 mln Polaków w wieku od 25 do 34 lat. Udział gniazdowników w ogólnej liczbie osób w tej samej grupie wiekowej wyniósł 36 proc. (oznacza to, że w Polsce mieszka około 5,5 mln osób w wieku 25-34 lat). Na mieszkanie z rodzicami najczęściej decydują się mężczyźni – 43 proc. Wśród kobiet odsetek ten wynosi 29 proc.

Najwięcej gniazdowników mieszka na obszarach peryferyjnych Polski (głównie w gminach przygranicznych województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego). Na wyprowadzkę z domu rodzinnego najczęściej decydują się natomiast mieszkańcy miast (i ich obszarów funkcjonalnych). Najmniejszy odsetek gniazdowników odnotowano w Warszawie i we Wrocławiu (poniżej 25 proc.), a największy – w Kielcach i Zielonej Górze (powyżej 36 proc.).

Regionem, w którym udział gniazdowników w ogólnej liczbie osób w tej samej grupie wiekowej jest najmniejszy, okazały się Kaszuby. Jak czytamy w raporcie, to właśnie w tej części kraju występuje najwyższy w Polsce wskaźnik liczby zawieranych małżeństw na 1 tys. ludności (według danych GUS w 2018 roku w województwie pomorskim na tysiąc mieszkańców odnotowano 5,4 małżeństwa; identyczny wskaźnik odnotowano również w województwie małopolskim).

W ponad jednej czwartej gmin w Polsce co drugi mężczyzna w wieku od 25 do 34 lat mieszkał ze swoimi rodzicami. Dla porównania, nie było w Polsce ani jednej gminy, gdzie udział kobiet, które nie opuściły jeszcze rodzinnego domu, przekroczyłby 50 proc. populacji w badanym wieku. W raporcie czytamy, że dysproporcja kobiet i mężczyzn strukturze gniazdowników zwiększa się z roku na rok. W starszych rocznikach występuje większy udział mężczyzn, którzy mieszkają w domu rodzinnym.

Odsetek gniazdowników maleje wraz z ich wiekiem. O ile wśród 25-latków osoby mieszkające z rodzicami stanowiły 61 proc., to w grupie 34-latków odsetek ten był już prawie trzykrotnie niższy i wyniósł niespełna 21 proc.

Raport GUS wskazuje na dość wysoką aktywność gniazdowników na rynku pracy. W 2018 roku 65 proc. z nich podejmowało pracę, 4,3 proc. było bezrobotnych, a 30,7 proc. – biernych zawodowo. Odsetek pracujących w porównaniu do ich grupy referencyjnej był tylko nieznacznie niższy (o 3,2 punktu proc.). Większy był natomiast udział osób biernych zawodowo (o 3,7 punktu proc. w porównaniu do grupy referencyjnej).

Gniazdownicy często pracują za niewielkie pieniądze. Wśród nich najwięcej osób nie posiadało żadnego dochodu lub osiągało średni miesięczny dochód poniżej stawki minimalnej, która w 2018 roku wynosiła 2100 zł. Grupa ta stanowiła łącznie 60 proc. badanej populacji, w której osoby nieposiadające dochodu liczyły 33,8 proc.

W gronie pracujących gniazdowników 9 na 10 osób pracowało w jednym miejscu. W grupie posiadaczy więcej niż jednej umowy dominowały kobiety (11,8 proc. pracujących kobiet, które mieszkały ze swoimi rodzicami). Udział mężczyzn wyniósł 8,7 proc.

Zdecydowana większość pracujących gniazdowników (92,6 proc.) w 2018 roku zatrudniona była na cały etat. W niepełnym wymiarze pracowało zaledwie 7,4 proc. przedstawicieli tej grupy posiadających umowę o pracę. Częściej w niepełnym wymiarze pracowały kobiety, które stanowiły 8,7 proc. ogółu kobiet pracujących na umowę o pracę. W przypadku mężczyzn odsetek ten wyniósł 6,5 proc. Największy udział osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy występował w grupie 25-latków (8 proc.), najmniejszy – wśród 28-latków (7,1 proc.). W przypadku kolejnych roczników następował sukcesyjny wzrost. W grupie 34-latków odsetek zatrudnionych w niepełnym wymiarze wyniósł 7,7 proc.

W raporcie uwidoczniła się również zależność pomiędzy aktywnością ekonomiczną gniazdowników a ich wiekiem. W grupie 34-latków odsetek osób niepracujących jest o ponad 10 punktów proc. wyższy niż wśród 26-latków. W grupie 25-letnich gniazdowników dość wysoki udział osób biernych zawodowo (31 proc.) wynika z ich większej aktywności edukacyjnej. Jakąkolwiek aktywność edukacyjną (nauka w szkole, studia I, II lub III stopnia) podejmowało 7 proc. osób mieszkających z rodzicami – o 3 punkty proc. więcej niż w grupie referencyjnej.

Wśród całej populacji gniazdowników najwięcej było studentów (5 proc.). Uczniowie i doktoranci łącznie stanowili 2,5 proc. Odsetek uczących się gniazdowników zmniejsza się wyraźnie wraz z wiekiem. Wśród osób w wieku 25 lat blisko 18 proc. uczyło się lub studiowało, podczas gdy w grupie najstarszych przedstawicieli tej populacji udział uczących się lub studiujących osób wyniósł 2 proc.

Dane Eurostatu

Aktualniejsze (z 2019 roku), choć nieco inne dane dotyczące gniazdowników dostępne są na stronie Europejskiego Urzędu Statystycznego. Z danych tych wynika, że przed dwoma laty w domu rodzinnym mieszkało 43,9 proc. Polaków w wieku 25-34 lat, co stanowi 2,4 mln mieszkańców naszego kraju (przyjmując, że cała populacja osób w tym wieku wynosi 5,5 mln). W grupie tej mężczyźni stanowili 50,6 proc., a kobiety – 36,8 proc.

Według Eurostatu w 2018 roku udział gniazdowników wyniósł w Polsce 45,1 proc. Przekłada się to na około 2,5 mln osób.

W 2019 roku w 27 państw członkowskich Unii Europejskiej średnio 30,5 proc. osób w wieku 25-34 lata mieszkało z rodzicami. Polska znalazła się pod tym względem na dziewiątym miejscu. Najczęściej na pozostanie w domu rodzinnym decydowali się młodzi Chorwaci (62,2 proc.), Grecy (57,8 proc.) i Słowacy (55,5 proc.). Najmniej gniazdowników było natomiast w Danii (4 proc.), Finlandii (4,8 proc.) i Szwecji (5,7 proc.).

Średni wiek, w którym Polacy opuszczali dom rodzinny, w 2019 roku wynosił 27,4 roku. Kobiety na wyprowadzkę decydowały się najczęściej w wieku 26,3 roku. Średnia dla mężczyzn wyniosła 28,5 roku. Na wyprowadzkę od rodziców później niż w Polsce decydują się młodzi ludzie z 10 krajów.

Średnio młodzi obywatele UE opuszczali gospodarstwo domowe w wieku 26,2 roku. Z domu rodzinnego najwcześniej wyprowadzali się mieszkańcy Szwecji (17,8 roku), Danii (21,1 roku) i Finlandii (21,8 roku), a także Luksemburga (20,1 roku). Przed 25. rokiem życia na samodzielne mieszkanie decydowali się także Estończycy (22,2 roku), Francuzi (23,6 roku), Niemcy i Holendrzy (w obu przypadkach 23,7 roku).

Najdłużej w domu rodzinnym pozostawali młodzi ludzie w Chorwacji i na Słowacji, gdzie gospodarstwo domowe opuszcza się średnio w wieku 31,8 i 30,9 roku. Dłużej z rodzicami pozostają również młodzi ludzie we Włoszech (30,1 roku), Bułgarii (30,0 roku), na Malcie (29,9 roku), w Hiszpanii (29,5 roku), Portugalii (29,0 roku) i Grecji (28,9 lat).