27 stycznia 2021 roku, czyli w dniu ogłoszenia uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji, ruszyła na ulice kolejna akcja protestacyjna pod sztandarem Ogólnopolskiego Strajku Kobiet. Podczas protestu w Warszawie inicjatorka ruchu Marta Lempart miała powiedzieć, że jedna kobieta na trzy miała aborcję. Postanowiliśmy to sprawdzić.

Dopuszczalność aborcji w Polsce

Obecnie obowiązujące przepisy dotyczące aborcji znajdziemy w ustawie z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Zgodnie z art. 4a przerwanie ciąży może zostać dokonane przez lekarza w dwóch przypadkach:

• kiedy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej,
• kiedy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.

Z dniem 27 stycznia 2021 roku, na podstawie wyroku TK z dn. 22 października 2020 roku, utracił moc art. 4a ust. 1 pkt 2, który brzmiał: „badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu”.

Z danych, które w listopadzie uzyskaliśmy od Ministerstwa Zdrowia, wynika, że w 2019 roku w Polsce zostało przeprowadzonych 1 116 legalnych aborcji. Zdecydowana większość ciąż została przerwana z powodów, które były dopuszczone przez przepis uznany przez TK za niezgodny z konstytucją.

Jak natomiast wynika z najnowszego sprawozdania rządu z wykonywania oraz o skutkach stosowania o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, w 2018 roku wykonano 1 081 aborcji. W tym samym roku do prokuratury wpłynęło w sumie 295 zawiadomień o popełnieniu przestępstwa z art. 152 i 153 kodeksu karnego (przerwanie ciąży za zgodą kobiety i wymuszone przerwanie ciąży).

W 2018 roku zarejestrowano ponad 388 tys. urodzeń żywych. Nie ma jednak pełnych statystyk dotyczących wszystkich ciąż, brakuje zwłaszcza danych na temat wczesnych poronień. Z tego względu pojawiają się trudności w określeniu, jaki odsetek wszystkich ciąż został zakończony aborcją.

Ile Polek miało w swoim życiu aborcję?

Amnesty International podaje, że jedna na cztery ciąże na świecie kończy się aborcją. Natomiast według WHO do przerwania ciąży dochodzi w jednym przypadku na pięć. Marta Lampart odnosi się do ogółu kobiet, które miały aborcję. Nie podaje zakresu czasu, należy więc przyjąć, że ma na myśli wszystkie kobiety, które kiedykolwiek zaszły w ciążę.

CBOS w maju 2013 roku przeprowadziło badanie na temat doświadczeń aborcyjnych Polek. W raporcie zauważono, że oficjalne dane na temat aborcji są na pewno niekompletne. Część kobiet decyduje się na zabiegi poza granicami Polski, a inne korzystają z tzw. podziemia aborcyjnego. Zebranie danych na temat „alternatywnych” metod przerywania ciąży jest mocno utrudnione.

CBOS szacuje, że z dużym prawdopodobieństwem ciążę przerwała nie mniej niż co czwarta, ale nie więcej niż co trzecia dorosła Polka. W skali całego społeczeństwa daje to od 4,1 mln do 5,8 mln kobiet. Na podstawie dostępnych danych nie jesteśmy w stanie stwierdzić, która ze skrajnych wartości jest bliższa prawdy.

Podsumowanie

Nie dysponujemy wiarygodnymi danymi na temat tego, ile Polek miało w swoim życiu aborcję. Wyniki przedstawione przez CBOS mają jedynie charakter szacunkowy o dosyć dużej rozpiętości. Są to również dane przestarzałe, pochodzące sprzed niemal ośmiu lat. Skala „podziemia aborcyjnego” oraz „turystyki aborcyjnej” jest trudna do określenia, a jedyne oficjalne dane, jakimi dysponujemy, to te dotyczące legalnych zabiegów przerwania ciąży. W związku z tym wypowiedź uznajemy za nieweryfikowalną.