W mediach (1,2,3,4) często pisze się o tzw. cudzie demograficznym Czech, które wyszły z niskiego poziomu dzietności i od lat są w grupie państw z najwyższym wskaźnikiem w UE. O ile jeszcze pod koniec lat 90. wskaźnik dzietności wynosił w Czechach 1,1, obecnie oscyluje w granicach 1,8.

W dyskusjach nad przyczynami sukcesu Czech w tym obszarze podaje się różne argumenty, które za nim przemawiają. Zdaniem Katarzyny Kotuli jednym z czynników, który sprawił, że w Czechach rodzi się więcej dzieci, jest rządowy program in vitro.

Kotula powołuje się na publikację czeskich naukowców

Posłanka Kotula odpowiedziała na prośbę Demagoga i podała źródło, z którego zaczerpnęła informacje. To publikacja z lipca br. przygotowana przez naukowców z Uniwersytetu Karola w Pradze. Przyjrzeli się oni wpływowi wykorzystania technik wspomaganego rozrodu (ART) na wskaźnik dzietności w Czechach.

Autorzy artykułu naukowego zaznaczają, że odsetek żywych urodzeń w grupie osób korzystających z ART nie przekroczył 4 proc. Ale jak wykazują, te urodzenia miały wpływ na wskaźnik dzietności. W 2020 roku bez tych 4 proc. wyniósłby on 1,65, zamiast 1,71.

In vitro w Czechach. Zasady

Ustawa z 2011 roku wprowadziła górny wiek dla kobiety, która chce skorzystać z metody sztucznego zapłodnienia w Czechach. Mogą to zrobić osoby do 49. roku życia (art. 6). Z kolei do 39. roku życia można skorzystać z zabiegów finansowanych przez państwo. 

Ile dzieci rodzi się dzięki in vitro w Czechach?

Jak podaje (s. 48) Instytut Informacji i Statystyki Zdrowotnej Republiki Czeskiej, w 2020 roku w Czechach dzięki ART przyszło na świat 1 710 dzieci. Większość z nich (1 043) urodziły kobiety przed 35. rokiem życia. W poprzednich latach liczba dzieci, które przyszły na świat dzięki ART była większa. W 2019 roku było ich 2 142, w 2018 roku: 2 047, w 2017 roku: 2 086, a w 2016 roku: 2 356.

Jeśli chodzi o procent, jaki stanowią urodzenia metodami ART w stosunku do ogółu żywych urodzeń, to zgodnie z przytoczonymi danymi w 2020 roku wyniósł on 1,5 proc. W 2020 roku na świat przyszło łącznie 110,2 tys. dzieci. 

Kobiety spoza Czech zawyżają statystyki?

Jak podano w badaniu, na które powołała się Katarzyna Kotula, najwyższy procent urodzeń metodami ART odnotowano w 2018 roku i wyniósł on wówczas 3,8 proc. W analizowanym okresie (do 2020 roku) odsetek urodzeń z in vitro nie przekroczył 4 proc.

Ponadto w tym samym badaniu znajdziemy inne dane dotyczące liczby urodzeń dzięki ART – wyższe niż te, które znalazły się w statystykach Instytutu Informacji i Statystyki Zdrowotnej Republiki Czeskiej. Według naukowców z Uniwersytetu Karola w Pradze, dzięki metodom ART rodzi się w Czechach ok. 3,6–4 tys. dzieci rocznie.

Różnica wynikać może z wykorzystania przez naukowców unikalnej bazy danych stworzonej poprzez połączenie indywidualnych danych dotyczących każdego żywo urodzonego dziecka, pochodzących ze statystyk Czeskiego Urzędu Statystycznego, z danymi z Krajowego Rejestru Wspomaganego Rozrodu.

5 proc. dzieci w Czechach rodzi się z in vitro?

Skąd zatem informacja, że z in vitro w Czechach rodzi się 5 proc. dzieci? W innym z opracowań naukowych wskazano, że w 2018 roku liczba urodzeń dzięki ART stanowiła 5,5 proc. wszystkich urodzeń. Z publikacji przytoczonej przez posłankę Kotulę wynika, że odsetek ten jest zawyżony.

ART a wiek kobiet zachodzących w ciążę

Katarzyna Kotula stwierdziła również, że aż 60 proc. Czeszek po 35. roku życia zachodzi w ciążę po zabiegu zapłodnienia pozaustrojowego. Takich informacji również nie znajdziemy w badaniu, na które posłanka się powołuje.

Naukowcy rzeczywiście podkreślili, że to właśnie Czeszki po 35. roku życia w dużej mierze korzystają z ART. W badaniu wskazano, że udział grupy wiekowej 35+ w całkowitej dzietności w ramach ART wzrósł z 37 proc. w 2013 roku do 46 proc. w 2020 roku.