Kontekst wypowiedzi

29 lipca 2021 roku Joanna Senyszyn z Koalicyjnego Klubu Parlamentarnego Lewicy była gościem audycji „24 Pytania – rozmowa poranka” w Polskim Radiu. Podczas dyskusji nad programem wyborczym Lewicy posłanka stwierdziła, że 62 proc. Polaków popiera świeckie państwo.

Ze strony internetowej Lewicy możemy się dowiedzieć, że pod hasłem świeckie państwo przedstawiciele klubu rozumieją takie postulaty programowe, jak m.in. wprowadzenie kas fiskalnych dla księży, likwidację Funduszu Kościelnego, wycofanie religii ze szkół oraz likwidację klauzuli sumienia.

Sondaż dla „Wysokich Obcasów”

W marcu 2019 roku na zlecenie „Wysokich Obcasów” Kantar Millward Brown zapytał 1 500 Polaków o ich poglądy na temat projektu świeckiego państwa, za który odpowiada Kongres Świeckości. Badanie dotyczyło trzech postulatów dotyczących finansowego rozgraniczenia państwa i Kościoła: likwidacji Funduszu Kościelnego, rezygnacji z finansowania lekcji religii w szkołach oraz opodatkowania dochodów kleru na podobnych zasadach co reszta pracowników.

Sondaż przeprowadzony na zlecenie „Wysokich Obcasów” to jedyna znalezione przez nas badanie, które mierzyło równoczesną odpowiedź ankietowanych na kilka z postulatów wzmacniających ideę świeckiego państwa. Poniżej prezentujemy również badania dotyczące poglądów Polaków na pojedyncze postulaty.

Wycofanie religii ze szkół

W sondażu Ipsos dla OKO.press z listopada 2020 roku Polacy zdecydowanie opowiedzieli się za tym, by nauka religii odbywała się na parafii – taką odpowiedź wskazało 68 proc. pytanych, natomiast religii w szkołach chciało 27 proc. badanych. Próba badawcza wyniosła 1 000 osób.

Istotne dla tego badania jest porównanie z poprzednim sondażem z lutego 2019 roku, które pokazuje istniejące w społeczeństwie trendy. Wtedy za religią w szkołach było 44 proc. badanych, obserwujemy tu więc spadek o 17 punktów proc. Za religią w parafialnych salach katechetycznych w 2019 roku opowiadało się 52 proc. badanych – różnica 16 punktów proc.

Likwidacja Funduszu Kościelnego i opodatkowanie kleru

„Czy należy zlikwidować Fundusz Kościelny, z którego finansowane są składki emerytalne duchownych?” Takie pytanie w lipcu i sierpniu 2018 roku zadano w sondażu SW Research dla serwisu rp.pl. Ponad połowa badanych (57 proc.) uznała, że należy zlikwidować Fundusz Kościelny, z którego finansowane są składki emerytalne duchownych. Przeciwnego zdania było 19 proc. ankietowanych, a opinii nie miało 24 proc. respondentów. Próba badawcza liczyła 800 osób.

Fundusz Kościelny to forma rekompensaty dla kościołów za przejęte przez państwo nieruchomości ziemskie. Otrzymane w ten sposób przez jednostki organizacyjne kościołów lub związków wyznaniowych środki powinny być przeznaczane przykładowo na konserwację i remonty obiektów sakralnych i kościelnych o wartości zabytkowej czy wspomaganie kościelnej działalności charytatywno-opiekuńczej.

Najnowsza ankieta dotycząca likwidacji Funduszu Kościelnego i opodatkowania kleru została przeprowadzona przez „Super Express”. Jej wyniki opublikowano na stronie internetowej dziennika 8 sierpnia 2021 roku. Na pytanie: „Czy uważasz, że Kościół w Polsce powinien być dotowany przez podatników” 91 proc. czytelników portalu odpowiedziało, że nie, 7 proc. było za utrzymaniem Funduszu Kościelnego, natomiast pozostali nie mieli zdania.

Kolejne pytanie brzmiało: „Czy uważasz, że księża powinni być zatrudniani na umowę o pracę i płacić podatki jak inni obywatele na etacie?”. 89 proc. uczestników odpowiedziało twierdząco, 8 proc. głosujących uznało, że to zły pomysł, pozostali nie mieli zdania. W przypadku pytania: „Czy uważasz, że cennik za posługę, tj. ślub czy chrzest, powinien być jednakowy w każdej parafii?” 89 proc. czytelników portalu uznało, że to dobre rozwiązanie, 6 proc. miało przeciwne zdanie, a pozostali głosujący nie wyrazili żadnej opinii.

Podobne pytanie – „Czy księża w Polsce powinni płacić podatki za wykonanie usług, jak np. udzielenie ślubu, pogrzeby oraz rozliczać się z tacy?”– „Super Express” zadał swoim czytelnikom w lipcu 2020 roku. 88 proc. ankietowanych opowiedziało się wówczas za pełnym opodatkowaniem usług wykonywanych przez księży. Niecałe 5 proc. było przeciwnego zdania.

Żadna z przytoczonych publikacji nie zawiera jednak informacji o metodologii i próbie badawczej wykorzystanych w sondażach, stąd ich wyniki nie mogą zostać uznane za wiarygodne.

Ogólna ocena działalności Kościoła

Badaniem ogólnej oceny działalności Kościoła katolickiego od lat zajmuje się CBOS. Z najnowszej publikacji dowiadujemy się, że w marcu br. pozytywną opinię na temat tej instytucji miało 43 proc. respondentów (spadek o 3 punkty proc. w stosunku do stycznia), a negatywną – 46 proc. (wzrost o 4 punkty procentowe). Od 2014 roku Kościół cieszył się poparciem mniejszego odsetka ankietowanych tylko raz, w grudniu 2020 roku. Wtedy pozytywną opinię o Kościele katolickim miało 41 proc. uczestników badania.

Źródło: CBOS

Z kolei w badaniu dla Dziennika Gazety Prawnej i radia RMF FM z listopada 2020 roku negatywną opinię o roli Kościoła katolickiego w życiu publicznym wyraziło 65,7 proc. respondentów (w tym 37,4 proc. zdecydowanie negatywną, 28,3 proc. raczej negatywną). Pozytywną opinię o Kościele miało 27,4 proc. ankietowanych (18,7 proc. raczej pozytywną, 8,7 proc. zdecydowanie pozytywną). Pozostałe 6,9 proc. nie miało zdania.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.