Strona główna Wypowiedzi Jakie rodzaje referendów są w polskim porządku prawnym?

Jakie rodzaje referendów są w polskim porządku prawnym?

Jakie rodzaje referendów są w polskim porządku prawnym?

Paweł Kukiz

Poseł
Kukiz'15

W Polsce w ogóle nie ma takiej instytucji jak referendum obligatoryjne, bo w Polsce każde referendum jest konsultacyjne.

Salon Polityczny Trójki, 18.11.2020

Manipulacja

Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:

  • pominięcie ważnego kontekstu,  
  • wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,  
  • wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking), 
  • używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,  
  • wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza, 
  • pozamerytoryczne sposoby argumentowania.

Sprawdź metodologię

Salon Polityczny Trójki, 18.11.2020

Manipulacja

Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:

  • pominięcie ważnego kontekstu,  
  • wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,  
  • wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking), 
  • używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,  
  • wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza, 
  • pozamerytoryczne sposoby argumentowania.

Sprawdź metodologię

W polskim porządku prawnym nie funkcjonuje instytucja referendum obligatoryjnego.

Nie każde referendum w Polsce jest konsultacyjne. W niektórych przypadkach referendum ma charakter wiążący, dlatego wypowiedź Pawła Kukiza uznajemy za manipulacje.

Instytucja referendum w polskim porządku prawnym

Referendum to jedna form z demokracji bezpośredniej, która polega na podejmowaniu decyzji przez ogół obywateli w drodze powszechnego głosowania. Najczęściej sprowadza się od udzielenia odpowiedzi „tak” bądź „nie” na określone pytanie.

Instytucja ta ma swoje umocowanie w konstytucji, której art. 4 stanowi, że:

1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.

2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Polska ustawa zasadnicza dokonuje rozróżnienia dwóch rodzajów referendów ze względu na zasięg występowania:

  • referendum ogólnokrajowe (art. 125),
  • referendum lokalne (art. 170).

W pierwszym przypadku referendum ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub prezydent za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Prawo inicjatywy referendalnej mają także obywatele. Jeżeli uda im się zebrać co najmniej 500 tys. podpisów, mogą zgłosić się z wniosek do Sejmu o przeprowadzenie referendum. Izba niższa musi jednak wyrazić na nie zgodę w głosowaniu. Z kolei referendum lokalne jest przeprowadzane, jeżeli z inicjatywą wystąpi organ stanowiący danej jednostki samorządu terytorialnego (np. rada gminy) bądź wniosek w tej sprawie złoży 10 proc. uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy lub powiatu albo 5 proc. uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa.

Czy polskie prawo nakazuje przeprowadzania referendum w określonym przypadku?

Klasyfikując referenda, możemy dokonać rozróżnienia ze względu na obowiązek jego zarządzenia. Wyróżnia się referendum obligatoryjne, czyli takie, którego przeprowadzenie jest w danej sytuacji obowiązkowe, oraz referendum fakultatywne, czyli dopuszczane przez prawo w danej sprawie, lecz nieobowiązkowe. W polskiej konstytucji przewidziano wyłącznie instytucje referendum fakultatywnego:

  • w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa,
  • jako jedną z dwóch możliwości wyrażenia zgody na ratyfikację przez Polskę umowy międzynarodowej, na mocy której organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu przekazywane są kompetencje organów władzy państwowej (np. referendum akcesyjne). Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów,
  • w przypadku procedury zmiany konstytucji (wyłącznie rozdziały I, II i XII) możliwość zatwierdzenia przez naród zmian uchwalonych przez Sejm i Senat. Z wnioskiem o przeprowadzenie takiego referendum może wystąpić tylko Senat, prezydent bądź grupa co najmniej 92 posłów. Ponadto ustawodawca przewidział ścisłe terminy zarówno dla przedłożenia wniosku, jak i czasu realizacji referendum.

Zapisów o obowiązku przeprowadzania referendum nie znajdziemy także w ustawie o referendum ogólnokrajowym oraz ustawie o referendum lokalnym.

Kiedy wynik referendum jest rozstrzygający?

Przepisy są pod tym względem zróżnicowane. W przypadku referendum ogólnokrajowego wynik jest wiążący, jeśli wzięło w nim udział więcej niż 50 proc. uprawnionych do głosowania. Wyjątek stanowi referendum w przypadku zmiany ustawy zasadniczej. Nie przewidziano bowiem w tej sytuacji obowiązku dotyczącego frekwencji – wynik staje się wiążący, jeżeli opowiedziała się za nim większość głosujących.

Jeszcze odmienne rozwiązania stosuje się odnośnie do referendum lokalnego. Ustawodawca w tym przypadku przewidział z kolei wymóg frekwencyjny w postaci 30 proc. uprawnionych do głosowania. Po raz kolejny od ogólnej zasady wyróżnia się wyjątki. Jeżeli referendum lokalne dotyczy odwołania organu jednostki samorządowej, wynik jest wiążący wówczas, gdy udział w nim wzięło 3/5 liczby osób biorących udział w wyborze odwołanego organu.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Wpłać, ile możesz

Na naszym portalu nie znajdziesz reklam. Razem tworzymy portal demagog.org.pl

Wspieram

Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci

Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej

Sprawdź!