Wspomniany już art. 15 Traktatu o Unii Europejskiej milczy w kwestii wymogów formalnych stawianych przed kandydatem na stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej. Jedynym warunkiem niezbędnym na stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej jest uzyskanie akceptacji samej Rady. O zakresie odpowiedzialności oraz kompetencji przewodniczącego Rady Europejskiej mówi art. 15.6 Traktatu:

Przewodniczący Rady Europejskiej:

• przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace;
• zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady Europejskiej, we współpracy z przewodniczącym Kommisji i na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych;
• wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej;
• przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady Europejskiej.
  Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.Przewodniczący Rady Europejskiej nie może sprawować krajowej funkcji publicznej.

Dotychczasową praktyką był wybór na stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej osoby z bezpośrednim doświadczeniem w pracach Rady. Zarówno bowiem Donald Tusk jak i Herman van Rompuy byli jej członkami jako szefowie rządów Polski (2007-2014) i Belgii (2008-2009).