Kontekst wypowiedzi

W trakcie drugiego dnia obrad 26. posiedzenia Sejmu miała miejsce debata na temat zmian w kodeksie karnym proponowanych przez obóz rządzący. Nowelizacja ustawy zakłada wdrożenie regulacji w zakresie zwalczania terroryzmu, a także usprawnieniu procedur karnych (m.in. doręczanie odpisów aktów oskarżenia z wykorzystaniem współczesnych możliwości technicznych). W dyskusji zebrała głos Hanna Gil-Piątek, która negatywnie odniosła się do działalności ministra Zbigniewa Ziobry w związku ze zmianami wprowadzonymi w obrębie wymiaru sprawiedliwości. Jak stwierdziła, Polska w najnowszej edycji rankingu World Justice Project uplasowała się ponownie na niższej pozycji.

Ranking praworządności

World Justice Project to niezależna, multidyscyplinarna organizacja działająca na rzecz przestrzegania praworządności na całym świecie. Założona została przez Williama H. ​​Neukoma w 2006 roku jako prezydencka inicjatywa Amerykańskiego Stowarzyszenia Prawników (ABA).

Jednym z głównych obszarów działalności organizacji jest przygotowany przez nią World Justice Project Rule of Law Index obejmujący 128 państw na świecie. Stan praworządności w danym kraju określa się przy pomocy specjalnego współczynnika, który obliczany jest na podstawie badań przeprowadzonych wśród 130 tys. krajowych gospodarstw domowych oraz 4 tys. prawników i ekspertów z całego świata.

Na ranking składa się dziewięć kategorii: ograniczenia w zakresie uprawnień rządu, brak korupcji, otwartość rządu, prawa podstawowe, porządek i bezpieczeństwo, egzekwowanie przepisów, wymiar sprawiedliwości w sprawach cywilnych, wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych oraz nieformalna sprawiedliwość.

World Justice Project Rule of Law Index 2020

Autorzy indeksu wskazują, że już trzeci rok z rzędu większa liczba państw odnotowała spadek w zakresie ogólnych wyników w obszarze praworządności. W większości krajów, w których obecnie pogarsza się stan praworządności, spadek zaobserwowano także w poprzedniej edycji. Trend spadkowy bez wyjątku odnotowano we wszystkich regionach świata.

Wśród obszarów, w których zauważono największy regres, wymieniono prawa podstawowe (spadek w 54 państwach, poprawa w 29 państwach) oraz ograniczenia w zakresie uprawnień rządu i brak korupcji (w obu kategoriach spadek w 51 państwach, poprawa w 26 państwach). W przypadku obu tych czynników odnotowano regularny spadek w ostatnich pięciu latach. Z drugiej strony poprawę sytuacji wykazano w wymiarze sprawiedliwości w sprawach cywilnych (poprawa w 47 państwach, spadek w 41). Ponadto, od 2015 roku notowany jest pozytywny trend w zakresie poprawy egzekwowania przepisów (poprawa w 65 państwach, spadek w 29 państwach).

Miejsce Polski w rankingu

Zgodnie z raportem z 2020 roku Polska spadła z 27. na 28. miejsce w rankingu (z wynikiem 0,66 punktu). Systematyczny regres naszego kraju notowany jest od pięciu edycji:

• edycja 2015: 21. miejsce (wynik 0,71 punktu),
• edycja 2016: 22. miejsce (0,71 punktu),
• edycja 2017-2018: 25. miejsce (0,67 punktu),
• edycja 2019: 27. miejsce (0,66 punktu).

Wynik Polski w najnowszej edycji pozwolił jej na zajęcie 19. miejsca wśród 24 sklasyfikowanych państw regionu Unii Europejskiej oraz Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu.

Liderami najnowszego zestawienia zarówno w Europie, jak i na świecie są państwa nordyckie. Na pierwszym miejscu z wynikiem 0,9 punktu znalazła się Dania. Zaraz za nią uplasowały się: Norwegia (0,89 punktu) oraz Finlandia (0,87 punktu). W pierwszej piątce znalazła się jeszcze Szwecja (0,86 punktu) oraz Holandia (0,84 punktu).