[Aktualizacja 19.01.2024] Z początkiem 2024 roku nazwę oceny „częściowy fałsz” zmieniliśmy na „częściowa prawda”. Z tego powodu nazwę oceny zmieniliśmy także w opublikowanych wcześniej analizach wypowiedzi.

Problemy z węglem i powrót dyskusji o OZE

Po tym, jak w kwietniu 2022 roku Polska nałożyła embargo na węgiel z Rosji i Białorusi, regularnie powraca dyskusja o tym, czy zimą w polskich domach wystarczy tego surowca. Rząd zapewnia, że paliwa nie zabraknie m.in. dzięki własnemu wydobyciu w polskich kopalniach i importowi zza granicy. 

O tym problemie politycy rozmawiali na antenie Polsatu 25 września. Dyskusja zeszła również na temat odnawialnych źródeł energii (OZE). Piotr Zgorzelski zarzucił Prawu i Sprawiedliwości blokowanie m.in. projektu nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (tzw. ustawa odległościowa).

Przyjęty przez rząd projekt ustawy wpłynął do Sejmu 14 lipca 2022 roku. Został skierowany do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne oraz do konsultacji, jednak nie nadano mu numeru druku i nie podjęto nad nim dalszych prac.

Odnosząc się do zarzutów Zgorzelskiego, Radosław Fogiel przytoczył dane, zgodnie z którymi OZE odpowiadają już za 15 proc. polskiego miksu energetycznego, co ma stanowić „trzykrotny wzrost w przeciągu ostatnich lat”. Ponieważ dalsza wypowiedź rzecznika rządu odnosi się do zasług rządu Prawa i Sprawiedliwości, w ocenie bierzemy pod uwagę dane na temat miksu energetycznego od 2016 roku.

Miks energetyczny w Polsce

Energia elektryczna może pochodzić ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych. Miks energetyczny zgodnie z definicją oznacza udział poszczególnych źródeł w produkcji energii elektrycznej.

Najważniejszymi nośnikami w tej grupie były energia wiatrowa, biomasa i biogaz. Najmniejszy udział miała energia słoneczna (choć to ona cechuje się największą dynamiką wzrostu).

W Polsce największą część miksu energetycznego stanowią węgiel kamienny (44,1 proc.) i węgiel brunatny (24,1 proc.). Od 2016 roku łączny udział tych paliw w produkcji energii uległ zmniejszeniu o 10 punktów proc. (z 78,2 proc. do 68,2 proc.).

Według wyliczeń Agencji Rynku Energii w 2021 roku udział OZE w produkcji energii elektrycznej spadł do 16,9 proc. Udział węgla w miksie energetycznym zmalał w tym czasie do 70,8 proc.

Zobowiązania państw UE do zwiększania produkcji OZE

Zgodnie z dyrektywą unijną z grudnia 2018 roku w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych państwa członkowskie są zobowiązane do zapewnienia określonego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 roku.

Celem dla całej Wspólnoty jest udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto, wynoszący 32 proc. (do 2030 roku). W przypadku Polski cel ten określono na poziomie 15 proc.

Ponadto każde państwo członkowskie miało mieć w 2020 roku udział energii z OZE we wszystkich rodzajach transportu na poziomie co najmniej 10 proc. końcowego zużycia energii w transporcie. W 2019 roku, według danych GUS, cel ten spełniały 3 państwa: Szwecja (30 proc.), Finlandia (21,3 proc.) i Holandia (12,5 proc.).

Udział OZE w końcowym zużyciu energii

Według Eurostatu w 2020 roku polski wskaźnik udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto wyniósł 16,1 proc. Łączna wartość energetyczna pozyskanej energii pierwotnej z OZE w tym roku w Polsce wyniosła 524 113 TJ (Teradżuli). W 2019 roku udział OZE wynosił 15,4 proc., a rok wcześniej 14,9 proc.

Według danych GUS struktura pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych w Polsce wg nośników w 2020 roku wyglądała następująco:

• biopaliwa stałe: 71,61 proc.,
• energia wiatru: 10,85 proc.,
• biopaliwa ciekłe: 7,79 proc.,
• biogaz: 2,58 proc.,
• pompy ciepła: 2,38 proc.,
• energia słoneczna: 1,99 proc.,
• energia wody: 1,46 proc.,
• odpady komunalne: 1,15 proc.,
• energia geotermalna: 0,2 proc.

Udział energii z OZE w pozyskaniu energii pierwotnej ogółem wzrósł z 19,74 proc. w 2019 roku do 21,60 proc. w 2020 roku. Łączna wartość energetyczna tej energii w Polsce w 2020 roku wyniosła 524 113 TJ.

Korekta danych w latach 2018–2020

Według raportu GUS z 2021 roku udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w ostatnich latach kształtował się następująco:

• rok 2020: 16,1 proc.,
• rok 2019: 15,4 proc.,
• rok 2018: 14,9 proc.,
• rok 2017: 11,06 proc.,
• rok 2016: 11,40 proc., 
• rok 2015: 11,88 proc.

W przytoczonych danych jest wyraźnie widoczny wzrost między 2017 a 2018 rokiem. Sytuacja ta może dziwić, tym bardziej że w raporcie z 2020 roku dla lat 2018–2019 podano niższe udziały OZE (kolejno 11,48 proc. i 12,18 proc.).

GUS poinformował portal Wysokienapiecie.pl, że korektą w latach 2018–2020 objęto trzy pozycje bilansowe dotyczące biopaliw stałych (pozyskanie, zużycie krajowe oraz zużycie finalne w gospodarstwach domowych). Jak czytamy, umożliwiły to dodatkowe źródła danych, dotyczące m.in. pozyskania drewna, a także informacje pochodzące z programów „Mój Prąd” oraz „Czyste Powietrze”.