Konfederacja nie wyklucza wspólnej listy w wyborach samorządowych

W wywiadzie dla Radia ZET poseł Nowej Nadziei Przemysław Wipler zapytany o start Konfederacji w wyborach samorządowych powiedział, że obecnie partia prowadzi rozmowy ze środowiskami samorządowymi.

Polityk zapewnił, że tematem negocjacji są także listy do zbliżających się wyborów do Parlamentu Europejskiego (PE), które odbędą się między 6 a 9 czerwca 2024 roku. Podkreślił przy tym, że ze względu na inną ordynację wyborczą jego formacja ma w nich większe szanse niż w wyborach samorządowych.

Zdaniem Wiplera wybory europejskie są bardziej sprawiedliwe niż te krajowe. W przypadku wyborów parlamentarnych „koszt” zdobycia jednego mandatu jest większy dla mniejszych partii. Natomiast jeżeli chodzi o wybory do PE, ordynacja ma być bardziej proporcjonalna.

Pierwsze bezpośrednie wybory do PE odbyły się w 1979 roku

Początkowo według założeń traktatu paryskiego członkowie Zgromadzenia Parlamentarnego, czyli poprzednika Parlamentu Europejskiego, byli wyznaczani przez parlamenty państw członkowskich. 

Zmiana nastąpiła jednak w roku 1976, kiedy wydano akt wyborczy. Wtedy też postanowiono, że kadencja Zgromadzenia trwać będzie 5 lat, a członkowie będą wybierani w wyborach bezpośrednich. Pierwsze takie wybory odbyły się w roku 1979.

W wyborach do PE prawie każde państwo stanowi jeden okręg wyborczy

Na stronie Parlamentu Europejskiego możemy znaleźć informację, że „Na potrzeby wyborów europejskich większość państw członkowskich funkcjonuje jako pojedyncze okręgi wyborcze”. 

Wyjątkami w tej kwestii pozostają: Belgia, Irlandia, Włochy i Polska, gdyż państwa te podzielone są na większą liczbę okręgów. W przypadku Polski tych okręgów jest 13, a szczegółowa rozpiska znajduje się w załączniku III do Kodeksu wyborczego. 

Zwiększona została liczba mandatów

W nadchodzących wyborach liczba wybranych europarlamentarzystów zostanie zwiększona z 705 do 720. Polska zyska na tej zmianie dodatkowego europosła. W kadencji 2024–2029 będzie miała ich 53.

Posłowie wybrani z danego państwa nie przynależą w PE do partii, która działa na terenie ich kraju. W Parlamencie Europejskim zrzeszają się w odrębnych ugrupowaniach. Obecnie w PE działa 7 takich frakcji.

W niektórych państwach do PE obowiązują progi wyborcze

W wyborach do europarlamentu kraje członkowskie mają prawo do ustanowienia progów wyborczych, których przekroczenie pozwala uzyskać mandat. Próg ten nie może wynieść więcej niż 5 proc. 

Obecnie w UE obowiązuje 5 grup, jeśli chodzi o próg wyborczy:

• państwa z progiem 5 proc. (9),
• państwa z progiem 4 proc. (3),
• państwo z progiem 3 proc.,
• państwo z progiem 1,8 proc.,
• państwa bez progu wyborczego (13).

W Polsce w wyborach do Parlamentu Europejskiego obowiązuje próg 5-proc., o czym mówi art. 335 Kodeksu wyborczego.

Jak przeliczane są głosy w wyborach do Parlamentu Europejskiego?

W Polsce w wyborach do PE głosy przeliczane są w dwóch etapach. W pierwszym etapie zgodnie z art. 356 Kodeksu wyborczego selekcję przeprowadza się za pomocą tzw. metody D’Hondta. Dzięki temu wiadomo, ile mandatów w skali kraju, spośród 52, którymi obecnie dysponuje Polska, przypadnie danemu komitetowi.

Następnie, zgodnie z art. 358, za pomocą metody Hare’a-Niemeyera (s. 17) rozdziela się mandaty między osoby, które uzyskały największą liczbę głosów w poszczególnych okręgach.

Polega to na tym, że liczbę ważnych głosów w okręgu mnoży się przez liczbę przysługujących mandatów w skali kraju. Następnie wynik ten dzielimy przez liczbę wszystkich ważnych głosów, które ten komitet uzyskał. W ten sposób rozdziela się mandaty w ramach komitetu w danym okręgu. Otrzymują je osoby z największą liczbą głosów.

Państwowa Komisja Wyborcza opublikowała w 2019 roku film wyjaśniający przeliczanie głosów.

Polska: ordynacja do PE jest najbardziej proporcjonalna 

System ten jest bardziej proporcjonalny niż ordynacja wyborcza do Sejmu. Widać to szczególnie wtedy, gdy spojrzymy na ugrupowania z najmniejszą liczbą głosów. W 2014 roku w wyborach do PE Nowa Prawica Janusza Korwin-Mikkego otrzymała 7,15 proc. głosów, co przełożyło się na 7,8 proc. mandatów. W 2019 roku Wiosna Roberta Biedronia uzyskała 6,06 proc. głosów, co dało jej 5,8 proc. mandatów.

Dla porównania w wyborach do Sejmu w 2019 roku Konfederacja otrzymała poparcie 6,81 proc. głosujących, podczas gdy odsetek otrzymanych przez nią mandatów wyniósł 2,39 proc. W 2023 roku na Konfederację zagłosowało 7,16 proc. Wynik ten przełożył się na 3,91 proc. mandatów.

W wyborach do PE w przypadku ugrupowań z większym poparciem dysproporcje są nieco wyraźniejsze. W 2014 roku PO otrzymała 32,13 proc. głosów, co przełożyło się na 37,25 proc. mandatów. Nieznacznie mniej głosów zdobyło PiS (31,78 proc.), które też uzyskało 37,25 proc. mandatów.

Rok 2019 nie jest pod tym względem reprezentatywny, ponieważ Konfederacja uzyskała wynik 4,55 proc., który nie pozwolił jej wziąć udziału w podziale mandatów. Skorzystały na tym większe ugrupowania, które dostały nieproporcjonalnie więcej miejsc.