Zagadnienie relacji państw nieczłonkowskim Unii Europejskiej wobec Układu z Schengen jest bardziej skomplikowana niż zostało to przedstawione w przytoczonej wypowiedzi. Należy dokonać rozgraniczenia między pojęciami „Układ z Schengen” a „dorobek Schengen”.

Przytoczone w wypowiedzi państwa nie są stronami Układu z Schengen zawartego w 1985 r. Sygnatariuszami tego porozumienia były: Francja, Niemcy, Belgia, Luksemburg i Niderlandy. Następnie do porozumienia przystępowały kolejne państwa członkowskie: Włochy (1990), Hiszpania i Portugalia (1991), Grecja (1992), Austria (1995), Dania, Finlandia i Szwecja (1996).

Dorobek umowy międzyrządowej – Układu z Schengen – został włączony do prawa pierwotnego na mocy Traktatu Amsterdamskiego (1997). Od tego momentu została utworzona konstrukcja prawna, dzięki której podstawą dla mechanizmów przyjętych Układem z Schengen dla państw UE jest Traktat (oraz prawo wtórne powstałe na jego podstawie). Wszystkie nowe przepisy są tworzone przez instytucje unijne, a nie – jak do tej pory – w ramach reżimu międzyrządowego oraz podlegają jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej). Utworzona hierarchia źródeł prawa nadaje prymat prawu unijnemu nad Układem z Schengen, co oznacza, że obowiązujące są wyłącznie te przepisy, które są zgodne z Traktatami.

Dorobek Schengen (acquis Schengen) stopniowo został rozszerzony na państwa nie będące członkiem Unii Europejskiej. Rozszerzenie to jednak dzieje się na podstawie umów międzynarodowych, których załączniki (konkretyzujące zobowiązania stron) odnoszą się do dorobku Schengen. Oznacza to, iż żadne państwo spoza UE nie jest de iure stroną Układu z Schengen, ale de facto poprzez zawarcie umowy międzynarodowej przyjmuje na siebie wybrane przepisy acquis Schengen (włączając w to również niektóre przepisy z Układu z 1985 r.).

Szwajcaria zawierając umowę z Unią Europejską w 2008 r., przyjęła na siebie uzgodnione zobowiązania oraz przywileje Dorobku Schengen (wynikające z załącznika A i B do umowy). Nie została jednak jednocześnie stroną Układu z Schengen.

Możliwość współpracy Norwegii i Islandii w ramach obszaru Schengen zostało przewidziane w Porozumieniu o Europejskim Obszarze Gospodarczym, zawartym między Unią Europejską, jej państwami członkowskimi oraz państwami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu. Ponadto, kraje te były również członkami Nordyckiej Unii Paszportowej (wraz ze Szwecją, Danią i Finlandią – państwami członkowskimi UE), która znosiła kontrole graniczne pomiędzy umawiającymi się stronami, co ułatwiało nawiązanie współpracy z pozostałymi państwami UE.

Na podstawie decyzji Rady Unii Europejskiej z 17 maja 1999 r. została zawarta umowa międzynarodowa wlączająca Norwegię i Islandię we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen.

Należy podkreślić, iż żadne państwo nie korzysta z Dorobku Schengen bez udziału Unii Europejskiej – bądź jako członek tej organizacji międzynarodowej, bądź jako strona umowy międzynarodowej, której UE jest sygnatariuszem.