Marlena Maląg o spadku ubóstwa. Szlachetna Paczka przedstawia inne wnioski

W ostatnich dniach ukazał się „Raport o biedzie”, autorstwa Szlachetnej Paczki. Publikacja zawiera zarówno dane dotyczące ubóstwa, jak i historie osób, których ten problem dotyka. Tegoroczna edycja raportu zawiera również wyniki ogólnopolskiego badania dotyczącego m.in. stereotypów na temat ubóstwa.

25 listopada na antenie Radia Zet do raportu odniosła się minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg. Szefowa resortu zastrzegła, że sytuacja Polski, na tle innych państw, wypada bardzo korzystnie. Odniosła się również do wsparcia socjalnego, jakie rząd PiS zapewnia Polakom.

Eurostat: Co szósty Polak zagrożony ubóstwem i wykluczeniem społecznym

Eurostat mierzy problem ubóstwa m.in. wskaźnikiem zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym. W metodologii Eurostatu za osoby zagrożone ubóstwem uznaje się te, których dochód do dyspozycji nie przekracza 60 proc. krajowej mediany. Są to również osoby, które nie mogą zaspokoić znacznej części swoich podstawowych potrzeb lub niewiele pracują.

Według aktualnych danych Eurostatu współczynnik zagrożenia ubóstwem w Polsce wynosi 16,8 proc. Na tle pozostałych państw daje nam to szóste miejsce – za Czechami, Słowenią, Finlandią, Słowacją i Niderlandami.

Różnice w czołówce nie są duże. Mogące pochwalić się najniższym współczynnikiem zagrożenia ubóstwem Czechy wyprzedzają nas o ok. 6 punktów proc.

Najgorsza sytuacja panuje w rejonie Bałkanów. W Rumunii ubóstwo grozi nawet co trzeciemu obywatelowi. Niewiele lepiej jest w Bułgarii i Grecji.

Unijna średnia wyniosła 21,7 proc. Oznacza to, że ubóstwo groziło łącznie 95,4 mln ludzi. W stosunku do poprzedniego roku sytuacja uległa nieznacznemu pogorszeniu. W 2020 zagrożenie ubóstwem dotyczyło 21,6 proc. populacji UE, czyli 94,8 mln ludzi.

Unia Europejska boryka się z ubóstwem wśród dzieci

Wśród Polaków poniżej 18. roku życia zagrożenie ubóstwem jest podobne co w ogóle społeczeństwa i dotyczy 16,5 proc. tej populacji. Z takim wynikiem ponownie jesteśmy na szóstym miejscu wśród państw unijnych.

Krajem z najniższym wskaźnikiem zagrożenia ubóstwa wśród dzieci jest Słowenia. Najgorszy wynik dotyczy znów Rumunii – aż 41,5 najmłodszych obywateli tego państwa może żyć w biedzie.

Polsce daleko jest do unijnej średniej. W 2021 roku w UE średnio 24,4 proc. dzieci było zagrożonych ubóstwem. To więcej niż wśród dorosłych (21,1 proc.).

Najważniejszymi czynnikami wpływającymi na ubóstwo wśród osób poniżej 18. roku życia były:

• typ gospodarstwa domowego – z ubóstwem najczęściej borykały się dzieci pozostające na utrzymaniu jednego dorosłego (44,1 proc.) oraz dzieci na utrzymaniu dwojga dorosłych, ale mieszkające z większą liczbą innych dzieci (31,1 proc.),
• poziom wykształcenia rodziców – zagrożonych ubóstwem było 62,5 proc. dzieci, których rodzice mieli niskie wykształcenie (w porównaniu z 9,8 proc. dzieci, których rodzice mieli wysokie wykształcenie).

Kobiety bardziej narażone na ubóstwo niż mężczyźni

W Polsce wskaźnik zagrożenia ubóstwem wśród kobiet przewyższa średnią dla całego społeczeństwa, wynosząc 17,6 proc. W przypadku mężczyzn zagrożonych ubóstwem jest 16 proc.

W UE średnio 22,6 proc. kobiet może obawiać się ubóstwa. Dla mężczyzn wskaźnik ten wynosi mniej niż średnia – 20,7 proc.

Zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem wśród Polaków spada

Od kilku lat obserwujemy systematyczny spadek wskaźnika zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Polaków. W 2015 roku wynosił one jeszcze 22,5 proc., by w ubiegłym roku spaść do 16,8 proc.

Zagrożenie ubóstwem wśród Polaków spada szybciej niż unijna średnia. O ile w Polsce pandemiczny kryzys nie przyczynił się do wzrostu ubóstwa i wykluczenia społecznego, tak w Unii Europejskiej od 2020 roku wskaźnik znowu rośnie.

Ubóstwo i wykluczenie społeczne coraz mocniej dotyka seniorów

W 2021 roku 19,1 proc. Polaków powyżej 60. roku życia było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. W skali UE daje nam to dopiero 13. miejsce. W stosunku do poprzedniego roku nastąpił co prawda spadek (z 19,9 proc.), jednak jeszcze w 2017 roku wskaźnik ten wynosił poniżej 19 proc.

Na temat skali ubóstwa wśród seniorów przeczytasz więcej w jednej z naszych analiz.

Pod względem zwykłego ubóstwa jesteśmy na 13. miejscu

Wyniki Europejskiego badania warunków życia ludności (EU-SILC) informują nie tylko o poziomie zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Prezentowane na stronie Eurostatu zestawienia opisują oddzielnie odsetek osób zagrożonych ubóstwem, bez wliczania osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Według wyników EU-SILC zagrożenie ubóstwem dotyczy 14,6 proc. polskich dzieci. Wśród 27 krajów UE daje nam to 8. miejsce. Średnia dla państw członkowskich to aż 19,5 proc.

Natomiast wśród osób po 60. roku życia wskaźnik zagrożenia ubóstwem wyniósł 17,8 proc. Wynik ten plasuje Polskę na odległym 17. miejscu. Zagrożenie ubóstwem wśród polskich seniorów jest równocześnie wyższe niż średnia UE, która wynosi 16,6 proc.

Zatrudnienie nie gwarantuje wyjścia z biedy

Zgodnie z wynikami EU-SILC w 2021 zagrożenie ubóstwem wśród Polaków mających pracę wyniosło 8,9 proc. – tyle samo co średnia unijna. W całej Unii plasujemy się pod tym względem dopiero na 17. miejscu.

Według danych Eurostatu w 2021 roku 3,6 proc. pracujących Polaków było zagrożonych deprywacją materialną. Osoby te, ze względu na problemy finansowe, nie były w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb. Wśród państw unijnych dało nam to 9. miejsce, wyraźnie poniżej średniej (7,3 proc.).

Sytuacja wygląda jednak o wiele gorzej w przypadku osób bezrobotnych. W Polsce brak możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb grozi aż 29,8 proc. osób pozbawionych pracy. To i tak mniej, niż wynosi średnia unijna – 36,7 proc. Z takim wynikiem zajmujemy 11. miejsce w UE.

GUS: ubóstwo skrajne od lat na podobnym poziomie

Jak podaje Główny Urząd Statystyczny, w 2021 roku zasięg ubóstwa skrajnego – czyli takiego, które zagraża życiu lub zdrowiu – wyniósł 4,2 proc. To o ok. 1 punkt proc. mniej niż przed rokiem. Kolejne lata nie przynoszą pod tym względem wyraźnej poprawy: od 2016 roku stopa ubóstwa skrajnego pozostaje na podobnym poziomie 4-5 proc.

W 2021 roku stopa ubóstwa relatywnego wyniosła 12 proc., a więc podobnie jak w 2020 roku (11,8 proc.). W przypadku dzieci wskaźnik ten wyniósł 13,6 proc. (w porównaniu do 13,4 proc. rok wcześniej).

Z kolei zasięg ubóstwa ustawowego wyniósł 6,5 proc. i był o prawie 3 punkty proc. mniejszy niż w 2020 roku (9,1 proc.). W grupie osób poniżej 18. roku życia odnotowano wskaźnik ubóstwa ustawowego na poziomie 6,5 proc.

Wyjaśnienie różnic między poszczególnymi rodzajami ubóstwa podawanymi przez GUS znajdziesz w jednej z naszych analiz.