Kryzys energetyczny w Polsce i na świecie

Wojna wywołana przez Rosję w konsekwencji ograniczyła dostępność surowców energetycznych na rynku, przez co doszło również do wzrostu ich cen. Kryzys energetyczny jest obecnie jednym z częstszych tematów w mediach. Politycy i eksperci zastanawiają się, jak rozwiązać ten kryzys i czy w ogóle jest to jeszcze możliwe przed zimą.

W związku z tym coraz częściej mówi się o możliwościach wydobywczych Polski. Andrzej Duda w programie „Gość Radia ZET” stwierdził, że Polska ma możliwości wydobywcze węgla na 200 lat. Jednak niemożliwe jest otworzenie w ciągu kilku miesięcy nowych ścian wydobywczych, które umożliwiłyby pokrycie zapotrzebowania.

Różnice w terminologii zasobów

W różnych pracach dotyczących zasobów węgla pojawiają się terminy oznaczających różne rodzaje dostępnych złóż:

• zasoby geologiczne – całość kopalin w granicach złoża,
• zasoby bilansowe – złoża spełniające parametry wyznaczające granice geologiczne złoża kopaliny,
• zasoby pozabilansowe – złoża, które nie spełniają parametrów wyznaczających granice geologiczne złoża kopaliny, znajdują się w pozabilansowych warunkach geologiczno-górniczych, ale ewentualnie w przyszłości mogą być wykorzystane gospodarczo,
• zasoby przemysłowe – część zasobów bilansowych, która może być przedmiotem ekonomicznie uzasadnionej eksploatacji przy spełnieniu wymagań ochrony środowiska,
• zasoby operatywne – część zasobów przemysłowych pomniejszona o straty poniesione przy wydobyciu,
• zasoby prognostyczne – zasoby określone szacunkowo na podstawie prawidłowości wykształcenia się i rozmieszczenia złóż oraz wstępnych badań wyjaśniających budowę geologiczną większego obszaru.

Nas przede wszystkim będą interesować złoża przemysłowe, operatywne i bilansowe.

Państwowy Instytut Geologiczny: zasobów operatywnych węgla kamiennego wystarczy na 40-50 lat

Jak podaje Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG), przy obecnym stanie zasobów geologicznych, wydobycia i zapotrzebowania na obecnym poziomie węgla kamiennego wystarczyłoby na ponad 1 000 lat.

Zdaniem PIG poziom zużycia węgla z 2018 roku (ponad 74,7 mln ton) sugeruje, że zaspokojenie polskiego zapotrzebowania innymi źródłami w ciągu najbliższych 20-30 lat jest wątpliwe.

Według PIG wydobycie węgla brunatnego wystarczy na 20 lat

Państwowy Instytut Geologiczny, tym razem w raporcie „O surowcach mineralnych Polski – węgiel brunatny”, już w 2020 roku szacował, że – o ile nie zostanie rozpoczęta eksploatacja nowych złóż – to już po 2022 roku może dojść do gwałtownego spadku wydobycia tego surowca.

„Zasoby geologiczne bilansowe węgla brunatnego w Polsce wg stanu na 31.12.2019 r. wynoszą 23,26 mld ton. Jednak zasobów w złożach zagospodarowanych jest mniej – 1,17 mld ton (…)” – podaje Instytut.

Wiele źródeł podaje rozbieżne szacunki

Wystarczalność węgla jest częstym tematem podejmowanym przez osoby związane z górnictwem. W związku z tym powstają różne publikacje, szacunki oraz badania na temat tego, przez ile lat Polska będzie mogła jeszcze czerpać z własnych zasobów węgla.

Poniżej przytaczamy wybrane źródła na temat możliwości wydobywczych węgla kamiennego i brunatnego. Więcej danych znajdziesz w naszej niedawnej analizie wypowiedzi Michała Wójcika. Podobną wypowiedź Andrzeja Dudy weryfikowaliśmy już 7 lat temu (tutaj zapoznasz się z analizą).

Węgiel kamienny:

• Zasoby operatywne węgla kamiennego wynoszą 291 640 tys. ton, a ich wystarczalność szacuje się na 37,4 lat (Wołkowicz, Kozłowska, Zglinicki, Gabryś-Godlewska, „Rola PIG w rozpoznaniu zasobów mineralnych Polski: dzisiaj i w przyszłości”, Przegląd Geologiczny, 2020).
• „Pod koniec 2018 roku zasoby przemysłowe naszego kraju oszacowano na 3,6 miliarda ton. Trzymając się danych NIK o stratach w zasobach przemysłowych na poziomie 50-60%, w najlepszym wypadku oznacza to maksymalnie 28 lat wydobycia. Jeśli zaś uwzględnimy ceny węgla na wolnym rynku europejskim, zasoby węgla kamiennego w Polsce »stopnieją« do takiego poziomu, że wystarczą na mniej niż piętnaście lat. W niektórych zakładach górniczych skończą się jeszcze wcześniej” (Owęglu.pl, „Czy i jak długo możliwe jest opłacalne wydobycie węgla kamiennego?”, 2020).
• „Szacuje się, że zasobów bilansowych w Polsce powinno wystarczyć na około 400 lat, a biorąc pod uwagę zasoby przemysłowe, wystarczalność zasobów węgla kamiennego jest oceniana na niespełna 60 lat, zaś zawężając ocenę do typów węgla 31–33 wskaźnik ulega obniżeniu do zaledwie 30 lat” (Boiko, Szurlej, „Porównanie bezpieczeństwa energetycznego Polski i Ukrainy”, 2018).

Węgiel brunatny:

• Zasoby operatywne węgla brunatnego wynoszą ok. 1 097 tys. ton, a ich wystarczalność szacuje się na ok. 18,4 lat (Wołkowicz, Kozłowska, Zglinicki, Gabryś-Godlewska, „Rola PIG w rozpoznaniu zasobów mineralnych Polski: dzisiaj i w przyszłości”, 2020).
• Eksploatacja złóż konińskich może trwać do roku 2045. Eksploatacja złóż Złoczew pozwoli przedłużyć pracę kompleksu energetycznego w rejonie Bełchatowa do ok. 2060 roku. Funkcjonowanie kompleksu wydobywczo-energetycznego Gubin 2 planuje się na ok. 45-50 lat. Eksploatacja złóż legnickich (jednych z największych złóż węgla brunatnego w Europie) dopiero wymaga zagospodarowania, podobnie jak złoża Oczkowice (Kasztelewicz, Ptak, Sikora, „Węgiel brunatny optymalnym surowcem energetycznym dla Polski”, 2018).
• „Baza zasobowa węgla brunatnego może teoretycznie stanowić zabezpieczenie zapotrzebowania w okresie wieloletnim, nawet do około 250 lat. Należy jednak mieć na uwadze, że jest ona w znacznej części tylko wstępnie zbadana. Zatem w rzeczywistości może być znacznie mniejsza. (…) Zasoby przemysłowe w tych złożach zapewniają pokrycie zapotrzebowania tylko w okresie około 12 lat” (Nieć, Salamon, „Zmiany zasobów złóż paliw kopalnych (kopalin energetycznych) w Polsce w ostatnim półwieczu”, 2016).