[Aktualizacja 19.01.2024] Z początkiem 2024 roku nazwę oceny „częściowy fałsz” zmieniliśmy na „częściowa prawda”. Z tego powodu nazwę oceny zmieniliśmy także w opublikowanych wcześniej analizach wypowiedzi.

W debacie powraca temat imigrantów zarobkowych

Krzysztof Bosak pojawił się 5 lipca 2023 roku w programie „Graffiti”. W trakcie wywiadu odniósł się do trwającej wciąż debaty dotyczącej polityki migracyjnej i otwierania się Polski na migrantów z krajów muzułmańskich. Nawiązał do sytuacji osób, które trafiają do Polski w poszukiwaniu pracy. 

W jednej z wypowiedzi polityk stwierdził, że w Niemczech występuje prawo wymagające znajomości języka niemieckiego od obcokrajowców wchodzących na rynek pracy. Dodał również, że w Polsce takiego prawa nie mamy. 

Na początek kilka faktów

W przypadku cudzoziemców z państw trzecich warunkiem umożliwiającym rozpoczęcie pracy jest uzyskanie zgody na zatrudnienie od Federalnej Agencji Pracy (niem. Bundesagentur für Arbeit).

Taką zgodę otrzymuje się na podstawie odpowiedniego dokumentu zezwalającego na pobyt w kraju. Jest nim:

• wiza,
• zezwolenie na pobyt,
• niebieska karta UE,
• karta ICT (niem. Unternehmensinterner Transfer) – zaświadczenie umożliwiające kadrze kierowniczej, specjalistom lub stażystom firm (także spoza Unii Europejskiej) pracę w niemieckim oddziale przez określony czas,
• karta ICT w wersji mobilnej (niem. Mobiler-ICT-Karte),
• zezwolenie na osiedlenie,
• zezwolenie na pobyt stały.

Ponadto w ustawie o pobycie, zatrudnianiu i integracji cudzoziemców wyróżnia się cztery poziomy znajomości językowej:

• podstawowy – odpowiadający znajomości języka na poziomie A1,
• wystarczający – podzielony na dwa rodzaje: hinreichende deutsche Sprachkenntnisse (odpowiadający poziomowi A2) oraz ausreichende deutsche Sprachkenntnisse (odpowiadający B1),
• dobry – odpowiadający poziomowi B2,
• biegły – odpowiadający poziomowi C1.

Typy pracowników w Niemczech 

W zależności od kwalifikacji zawodowych, w Niemczech występują trzy typy pracowników. Są to:

• pracownik wykwalifikowany (niem. Facharbeiter), którym jest zarówno absolwent szkół wyższych, pracownik posiadający wykwalifikowane wykształcenie zawodowe, jak i osoba, która ukończyła kształcenie zawodowe odpowiadające co najmniej dwuletniemu okresowi kształcenia zawodowego w Niemczech,
• pracownik średnio wykwalifikowany (niem. angelernter Arbeiter), czyli osoba zasiadająca na stanowisku wymagającym zestawu specjalistycznych umiejętności i zaawansowanego szkolenia (odbywającego się w okresie między 3 miesiące a 2 lata),
• pracownik niewykwalifikowany (niem. ungelernter Arbeiter) to osoba nieposiadająca przeszkolenia technicznego lub  branżowego. Jest to przeważnie pracownik fizyczny.

Czy język niemiecki jest niezbędny dla poszukujących pracy?

Wymóg znajomości języka niemieckiego dotyczy wyłącznie pracowników wykwalifikowanych. Zgodnie z przepisami – w zależności od zajmowanego stanowiska – wymagana jest znajomość języka niemieckiego na poziomie wystarczającym lub dobrym.

Oczywiście, wymagany poziom języka różni się w zależności od pełnionej funkcji. Pojęcie „pracownik wykwalifikowany” ma szerokie znaczenie.

Przykładowo: personel pielęgniarski (z co najmniej dwuletnim doświadczeniem) jest zobowiązany do posiadania dobrej lub nawet bardzo dobrej znajomości języka niemieckiego. Natomiast od informatyków czy kadry kierowniczej wymaga się jedynie poziomu wystarczającego.

Praca dla azylantów

W przypadku azylantów poszukiwanie pracy w Niemczech rozpoczyna się koniecznością złożenia wniosku o azyl. Składa się go w odpowiednim oddziale BAMF (Federalny Urząd ds. Emigrantów i Uchodźców). Po trzech miesiącach od daty złożenia wniosku i po uzyskaniu zgody Federalnej Agencji Pracy można ubiegać się o zatrudnienie.

Dopiero po czterech latach przebywania w Niemczech w ramach pobytu tolerowanego osoby z takim statusem mogą się zatrudnić bez zgody urzędu. Oznacza to, że przez wyżej wymieniony okres azylanci tolerowani mogą poszukiwać pracy jedynie z ramienia lokalnego urzędu pracy, w którym uprzednio się zarejestrowali.

Nowa ustawa ułatwiła dostęp do pracy

W marcu 2020 roku w Niemczech weszła w życie ustawa o imigracji pracowników wykwalifikowanych z krajów trzecich, tj. z obszaru spoza UE. Głównym celem wprowadzenia nowych przepisów było umożliwienie napływu na niemiecki rynek pracy absolwentów uniwersytetów oraz osób posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

W ramach zmian wprowadzonych ustawą skoncentrowano się na następujących obszarach:

• wprowadzono spójną definicję pracownika wykwalifikowanego, obejmującą zarówno absolwentów szkół wyższych, jak i pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe,
• zrezygnowano z tzw. testu pierwszeństwa (niem. Vorrangsprüfung) dla osób posiadających uznane kwalifikacje zawodowe oraz umowę o pracę,
• zniesiono ograniczenia dotyczące wykonywania pracy przez wykwalifikowanych pracowników w dziedzinach związanych z ich odpowiednim wykształceniem zawodowym (niem. qualifizierte Berufsausbildung),
• rozszerzono możliwość pobytu w celu uzyskania środków kwalifikacyjnych; podstawowym warunkiem wstępnym jest przeprowadzenie procedury uznania kwalifikacji – aby to zrobić, należy uzyskać wizę, a z kolei wymogiem do jej uzyskania jest znajomość języka niemieckiego na poziomie co najmniej A2,
• umożliwiono cudzoziemcom, którzy są absolwentami szkół wyższych i mają odpowiednie wykształcenie zawodowe, przyjazd do Niemiec na określony czas w celu poszukiwania zatrudnienia (pod warunkiem znajomości języka niemieckiego na poziomie B1 oraz posiadania środków na utrzymanie).

Prawo w Polsce dotyczące cudzoziemców

Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Polsce reguluje Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz rozporządzenia.

Każdy cudzoziemiec chcący podjąć zatrudnienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej musi posiadać odpowiednie zezwolenie. Wyjątkiem są osoby, które na mocy przepisów są zwolnione z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę w Polsce

O zezwolenie na pracę sezonową (typ S), wprowadzone od 1 stycznia 2018 roku, występuje pracodawca do właściwego starosty (powiatowego urzędu pracy). Więcej na temat zezwoleń na pracę dowiesz się z innej naszej analizy.

Czy cudzoziemiec musi znać język polski?

Wymóg znajomości języka występuje w przypadku ubiegania się o polskie obywatelstwo. Jednym z warunków jego uzyskania jest znajomość języka polskiego na poziomie co najmniej B1. Więcej na ten temat dowiesz się z naszej analizy poświęconej temu tematowi.

Aby udokumentować znajomość języka, niezbędne jest posiadanie odpowiedniego certyfikatu lub innego dokumentu potwierdzającego tę umiejętność.

Kiedy obcokrajowiec nie potrzebuje zezwolenia na pracę?

W państwowym serwisie poświęconym pracy znajdują się liczne informacje dotyczące sytuacji, w których cudzoziemiec nie potrzebuje dokumentu zezwalającego na podjęcie pracy. Wyszczególniono i szczegółowo opisano dziewięć warunków. Osoba, która spełnia choć jeden z nich, jest zwolniona z konieczności ubiegania się o zezwolenie. Są to m.in.:

• ważna Karta Polaka,
• posiadanie zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, udzielone na podstawie art. 159 ust. 1 Ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (tzw. łączenie rodzin),
• posiadanie zezwolenia na pobyt czasowy, udzielone w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 144 (zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach),
• bycie małżonkiem obywatela polskiego.

Jak cudzoziemiec może rozpocząć pracę w Polsce?

Aby cudzoziemiec mógł rozpocząć pracę w Polsce, musi mieć legalny pobyt i zezwolenie na pracę.  Dokumentem pozwalającym na legalny pobyt obcokrajowca w Polsce są: 

• wiza,
• zezwolenie na pobyt czasowy, 
• zezwolenie na pobyt stały (do złożenia wniosku o to zezwolenie konieczne jest wypełnienie dokumentów w języku polskim),
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE (do zdobycia tego dokumentu wymaga się znajomości języka polskiego).

Kiedy cudzoziemiec nie może legalnie pracować? Gdy przebywa w Polsce na podstawie: 

• wizy, której cel wydania został oznaczony symbolem: „01” – cel turystyczny lub „20” – korzystanie z ochrony czasowej,
• zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu.