Według Konstytucji wymóg frekwencji na poziomie co najmniej 50% nie obowiązuje w przypadku referendum konstytucyjnego, a jedynym wymogiem jest przyjęcie jej zmiany przez co najmniej połowę osób biorących udział w głosowaniu. Te same zasady obowiązywały przy referendum zatwierdzającym obecnie obowiązującą Konstytucję.

Wypowiedź dotyczy referendum konstytucyjnego przeprowadzonego 25 maja 1997 roku, na podstawie zarządzenia Prezydenta RP z 2 kwietnia 1997 roku.

Referendum to zostało przeprowadzone na podstawie obowiązujących wówczas aktów prawnych: Ustawy Konstytucyjnej z 1992 roku o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP oraz Ustawy o referendum z 1995 roku.

Art.. 11 Ustawy Konstytucyjnej mówił, że przyjęcie Konstytucji w referendum następowało wówczas, gdy opowiedziała się za nią większość głosujących. Ten sam zapis pojawił się w art.,13 ust. 2 Ustawy o referendum z 1995 roku: przyjęcie Konstytucji następowało wówczas gdy za opowiedziała za nią się ponad połowa głosujących w referendum. Dodatkowo Art.. 9 tej Ustawy mówił, że wynik referendum był wiążący, jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. Wymóg ten nie był wymieniony we wspomnianej Ustawie Konstytucyjnej, jednak pojawia się w art.. 19 ust. 3 tzw. Małej Konstytucji z 1992 roku.

W referendum wzięło udział 42,86% uprawnionych do głosowania. 52,7% oddało głos za przyjęciem nowej Konstytucji. Sąd Najwyższy uznał referendum za ważne, mimo, że wzięła w nim udział mniej niż połowa uprawnionych. W uzasadnieniu czytamy, że wymóg frekwencji na poziomie 50% nie był wymieniony w Ustawie Konstytucyjnej, a to ona miała w obowiązującym wówczas porządku prawnym większy priorytet niż zwykła Ustawa o referendum. Ustawa Konstytucyjna mówiła jedynie o wymogu przyjęcia Konstytucji przez większość głosujących, co miało miejsce.

Ponadto Sąd Najwyższy uznał, że art. 19 ust. 3 Małej Konstytucji nie obowiązywał w przypadku referendum konstytucyjnego, ponieważ art. 19 ust. 1 mówił, że w sprawach o szczególnym znaczeniu dla Państwa mogło być przeprowadzone referendum. Tymczasem art. 1 Ustawy Konstytucyjnej przygotowania i uchwalenia Konstytucji, mówił o obowiązku przeprowadzenia referendum konstytucyjnego celem przyjęcia Konstytucji. Tym samym Sąd Najwyższy uznał referendum konstytucyjne jako osobny typ referendum.

Obecnie o zmianie Konstytucji mówią rozdział 10 Ustawy o referendum ogólnokrajowym z 2003 roku oraz art. 235 obowiązującej Konstytucji z 1997 roku. Według Konstytucji do zatwierdzenia  zmiany rozdziałów I, II i XII, Senat, 1/5 ustawowej liczby posłów lub Prezydent mogą zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego, w którym za zmianą musi opowiedzieć się większość niż połowa głosujących (jeżeli do takiego referendum dojdzie). W artykule tym nie ma odwołania do żadnej ustawy, jednak art. 76 Ustawy o referendum ogólnokrajowym mówi, że referendum konstytucyjne przeprowadza się na zasadach określonych w tej ustawie. Wśród tych zasad jest wymieniona w art..66 konieczność frekwencji na poziomie co najmniej 50%, aby referendum było wiążące.

O ogólnych zasadach przeprowadzania referendum mówi art. 125 Konstytucji, którego ust. 3 mówi, że referendum ogólnokrajowe jest wiążące, jeżeli weźmie w nim udział ponad połowa uprawnionych do głosowania. Jednak ust. 1  mówi, że takie referendum ogólnokrajowe może być przeprowadzone w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. Tymczasem art. 235 mówi o możliwości przeprowadzenia referendum, jednak wówczas za zmianą Konstytucji musi opowiedzieć się ponad połowa głosujących, aby została ona przyjęta. Tym samym obecne zapisy są podobne w interpretacji do tych obowiązujących w roku 1997, gdyż Konstytucja mówi o czterech typach referendum: ogólnokrajowym i konstytucyjnym, fakultatywnym i ratyfikacyjnym (zatwierdzającym). Referendum konstytucyjne ma charakter zatwierdzający zmianę konstytucji.

Wypowiedź uznajemy za fałsz, ponieważ sugeruje, że referendum konstytucyjne zostało przeprowadzone niezgodnie z zapisami obecnie obowiązującej Konstytucji (której to referendum dotyczyło). Obecnie próg 50% nie obowiązuje w przypadku referendum konstytucyjnego: według art. 125  Konstytucji, referendum ogólnokrajowe jest wiążące gdy weźmie w nich udział co najmniej połowa głosujących. Z kolei, zgodnie z art. 235, referendum konstytucyjne może zostać przeprowadzone, a Konstytucja jako wymóg stawia przyjęcie jej zmiany przez co najmniej połowę biorących udział w głosowaniu (jeżeli do takiego referendum dojdzie). O frekwencji koniecznej do uznania referendum za wiążące mówi Ustawa, jednak zgodnie z obowiązującym prawem, aktem nadrzędnym jest Konstytucja.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam