Nowelizacja Kodeksu karnego na horyzoncie

W trakcie 58. posiedzenia Sejmu posłowie zajmowali się nowelizacją Kodeksu karnego. Zmiany proponowane przez resort sprawiedliwości przewidują m.in. podwyższenie do 30 lat górnej granicy kary pozbawienia wolności, wprowadzenie tzw. bezwzględnego dożywocia (brak możliwości zwolnienia) czy przepadek samochodu w przypadku prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości.

Głosowanie w Sejmie zostało poprzedzone dyskusją. Posłowie opozycji odnosili się krytycznie zarówno do rozwiązań proponowanych w projekcie ustawy, jak i do całej reformy wymiaru sprawiedliwości. 

I tak Jacek Protasiewicz zwrócił uwagę, że nowelizacja Kodeksu karnego ma charakter stricte represyjny, co według niego nie ma większego uzasadnienia, ponieważ przestępczość w Polsce nie wzrasta. Poseł podkreślił, że rządzący powinni skupić się na kwestiach niezbędnych z punktu widzenia obywateli, jak np. wydłużenie się czasu trwania postępowań w sądach rejonowych.

Struktura sądownictwa w Polsce

Zgodnie z art. 177 Konstytucji, jeżeli dana sprawa nie jest zastrzeżona ustawowo dla danego sądu, zajmują się nią wówczas sądy powszechne. Te z kolei składają się z sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych.

Jak zauważył Jacek Protasiewicz, sąd rejonowy jest sądem pierwszej instancji. Sądy rejonowe są tworzone co do zasady na obszarze jednej lub więcej gmin. Od ich orzeczeń należy odwołać się do sądu okręgowego.

W niektórych przypadkach sądem pierwszej instancji może być również sąd okręgowy, który tworzony jest dla obszaru obejmującego właściwość co najmniej dwóch sądów rejonowych. Wówczas środkiem odwoławczym zajmie się sąd apelacyjny.

Najnowsze dane ministerstwa

Statystyki dotyczące długości postępowania w poszczególnych sądach znajdują się w bazie danych Informatora Statystycznego Wymiaru Sprawiedliwości (plik „Średni czas trwania postępowania sądowego w latach 2011 – I kwartał 2022 – wybrane repertoria”).

W roku 2015, w którym PiS doszedł do władzy, średnia długość postępowania w sądzie rejonowym wynosiła dokładnie 4 miesiące. Z kolei w pierwszym pełnym roku rządów mowa o 4,6 miesiąca. W kolejnych latach wartość ta rosła – aż do nieco ponad 7 miesięcy w 2021 roku. Jednakże najnowsze dane za I. kwartał 2021 roku wskazują, że długość postępowania spadła do 5,3 miesiąca.

W latach 2015–2021 wydłużyła się także długość postępowania w sądach okręgowych – z 8,4 do 10,1 miesiąca. Natomiast w I. kwartale 2022 roku średnia długość postępowania wyniosła 9,2 miesiąca.