Politycy o głosowaniu nad ustawą o sygnalistach

17 kwietnia 2024 roku do Sejmu trafił rządowy projekt o ochronie sygnalistów. 14 czerwca Sejm między innymi głosami posłów Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi – Polski 2050 i PSL – zdecydował, by – zgodnie z propozycją Senatu (pkt 2) – z katalogu naruszeń, które może zgłosić lub ujawnić sygnalista, usunąć prawo pracy.

To głosowanie stało się przedmiotem wypowiedzi różnych polityków (1, 2, 3). Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk 14 czerwca w serwisie X (dawny Twitter) przekonywała, że sygnalista, który zgłosi, że „szef molestuje jego koleżanki, takiej ochrony [typowej dla sygnalistów – przyp. Demagog] nie otrzyma”. 

19 czerwca przewodnicząca Koalicyjnego Klubu Parlamentarnego Lewicy Anna Maria Żukowska w Porannej rozmowie w RMF FM przekonywała, że „jeżeli ktoś chce zgłosić, że np. nie ma kasków na budowie, to teraz nie będzie mógł tego zrobić […]”.

Do samego głosowania odniósł się poseł Konfederacji Sławomir Mentzen, który zwrócił uwagę, że większość rządząca podzieliła się w tej sprawie. „Tam się zrobiła ciekawa koalicja, bowiem przeciwko rozszerzeniu tej dyrektywy (implementacji tej dyrektywy) zagłosowała Platforma, Trzecia Droga i Konfederacja. A po drugiej stronie był PiS z Lewicą. Więc to się czasem dziwnie w sejmie układa i doraźne koalicje w poszczególnych sprawach mogą być zupełnie inne” – powiedział poseł Konfederacji. 

Rzeczywiście w głosowaniu za odrzuceniem poprawek Senatu opowiedziało się 167 posłów Prawa i Sprawiedliwości, wszyscy obecni na głosowaniu posłowie Lewicy, przedstawiciel Kukiz’15 i jeden poseł niezrzeszony. Sejm był przeciwko odrzuceniu poprawki Senatu, tym sam przyjmując akt w brzmieniu zaproponowanym przez izbę wyższą, za czym głosowali posłowie m.in. Koalicji Obywatelskiej (136), Polski 2050–TD (29), PSL–TD (25) i Konfederacji (16).

Czego dotyczy ustawa o sygnalistach?

Rządowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej (s. 1), czyli realizuje unijną dyrektywę w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Senat zaproponował usunięcie z ustawy o sygnalistach prawo pracy znajdujące się w katalogu naruszeń prawa, które może zgłosić lub ujawnić sygnalista (pkt 2). Sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny rekomendowała przyjąć tę poprawkę, i tak właśnie zdecydowali posłowie.

Dlaczego Senat zaproponował zmiany?

W unijnej dyrektywie, którą realizuje ustawa, nie ma wymienionego prawa pracy (art. 2). W projekcie rządowym rozszerzono zapisy o te traktujące o prawie pracy. Wnioskodawcy tłumaczyli to (s. 49) faktem, że „rozszerzenie zakresu przedmiotowego ustawy o prawo pracy jest zasadne z uwagi na liczbę skarg wpływających do Państwowej Inspekcji Pracy”. W uzasadnieniu czytamy: „Szacuje się, że cześć powyższych skarg zostanie uznane za informację o naruszeniu prawa po wejściu w życie ustawy”.

Senat, podając swoją propozycję, zwrócił uwagę (s. 4) na to, że:

• Kodeks pracy już teraz chroni pracowników ujawniających naruszenia prawa. Art. 18(3e) Kodeksu pracy zakazuje niekorzystnego traktowania pracownika, który skorzystał z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia prawa pracy.
• Już teraz pracownik może zgłaszać naruszenia przepisów w miejscu pracy. Może to zrobić w Państwowej Inspekcji Pracy, która działa na podstawie ustawy o PIP.

A co z wolontariuszami lub osobami zatrudnionymi na podstawie umowy cywilnoprawnej?

Warto zwrócić uwagę, że ustawa o sygnalistach rozszerza definicję sygnalisty, który może liczyć na ochronę (art. 4). Nie jest to tylko pracownik, ale także m.in.: osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej, akcjonariusz lub wspólnik, osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, stażysta, wolontariusz czy praktykant.

Zwraca na to uwagę, w komentarzu dla serwisu Prawo.pl, dr hab. Beata Baran-Wesołowska, radca prawny, partner w kancelarii Baran Książek Bigaj.

Obecnie pracownika zgłaszającego molestowanie chroni Kodeks pracy

Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk w swojej wypowiedzi odnosi się wprost do pracowników. Nie jest zatem prawdą, że pracownik, który „zgłosi, że szef molestuje jego koleżanki, takiej ochrony [typowej dla sygnalistów – przyp. Demagog] nie otrzyma”. 

Ochronę gwarantują mu zapisy Kodeksu pracy (art. 18[3e] par 2), gdzie czytamy: „Przepis […] stosuje się odpowiednio do pracownika, który udzielił w jakiejkolwiek formie wsparcia pracownikowi korzystającemu z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia przepisów prawa pracy, w tym zasady równego traktowania w zatrudnieniu”.