Trwa protest rolników

W Polsce trwają masowe protesty rolników przeciwko napływowi towarów z Ukrainy oraz unijnemu Zielonemu Ładowi. Do podobnych wystąpień dochodzi w wielu krajach europejskich, m.in. w Niemczech, we Francji czy we Włoszech. Pod koniec lutego protestujący zablokowali przejścia na granicy polsko-ukraińskiej, a 6 marca protestowali w Warszawie.

Podczas konferencji prasowej premier Donald Tusk zapowiedział, że rząd rozważa wprowadzenie przejść granicznych na listę infrastruktury krytycznej. Celem jest odblokowanie dróg transportowych. Decyzja spotkała się z negatywną reakcją rolników, którzy zapowiedzieli, że nie zaprzestaną protestów.

Osią sporu jest import do Polski towarów z Ukrainy, zwłaszcza płodów rolnych. O tym, że rząd nie radzi sobie z tym problemem, przekonywał na antenie Telewizji Republika były minister rolnictwa z rządu PiS Robert Telus. Polityk dodał, że za jego czasów ten problem rozwiązano z pomocą konwojów, które pilnowały tranzytu przejeżdżającego przez Polskę.

Zakaz importu towarów w 2023 roku

W połowie kwietnia 2023 roku minister rozwoju i technologii Wojciech Buda wydał rozporządzenie w sprawie zakazu przywozu produktów rolnych z Ukrainy. Doszło wówczas do sporu z Unią Europejską w sprawie kompetencji w zakresie polityki handlowej, o czym więcej przeczytasz w innej analizie.

Po negocjacjach między Polską a Ukrainą wspomniane rozporządzenie zostało uchylone, a zastąpiło je rozporządzenie z 21 kwietnia 2023 roku, które pozwalało na tranzyt pod warunkiem, że będzie to tranzyt towaru przez Polskę do portów lub poza granice kraju.

Wkrótce potem, bo w rozporządzeniu z 2 maja 2023 roku, zakaz uchylono. Wynika to z faktu, że analogiczne środki zapobiegawcze wprowadzono na poziomie unijnym do 15 września. Gdy unijne środki zapobiegawcze wygasły, polskie ministerstwo wydało 15 września kolejne rozporządzenie dotyczące zakazu przywozu produktów rolnych z Ukrainy. 

Tranzyt wraz z konwojem

W kwietniu, po negocjacjach polsko-ukraińskich, Polska zgodziła się na tranzyt produktów z Ukrainy, jednak pod warunkiem monitorowania każdego transportu. Minister rolnictwa Robert Telus zapowiedział wówczas, że pojazdy będą plombowane elektronicznymi plombami z GPS. Transportom miały także towarzyszyć konwoje. 

Niedługo potem, w lipcu 2023 roku, redakcja „Rzeczpospolitej” ustaliła, że rząd zaprzestał konwojowania tranzytu zboża. Jak czytamy w informacji od biura prasowego Ministerstwa Finansów: „Aktualnie nie stwierdzamy ryzyka naruszenia procedury tranzytu i pojazdy przewożące zboże z Ukrainy przez terytorium Polski nie są konwojowane przez funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej”. RP informowała, że odbyły się tylko 372 konwoje.

NIK mówi o 1,6 tys. konwojów

Sytuacji przyjrzała się pod koniec roku Najwyższa Izba Kontroli. W raporcie pt. „Działania Organów Państwa w zakresie importu i obrotu zboża i rzepaku z Ukrainy”, opublikowanym w grudniu 2023 roku, czytamy: „Łącznie od 21 kwietnia do 30 czerwca 2023 r. w oddziałach celnych funkcjonujących w zasięgu działania Lubelskiego i Podkarpackiego Urzędu Celno-Skarbowego przeprowadzono 1597 konwojów płodów rolnych z Ukrainy oraz nałożono 2884 zamknięć urzędowych w formie plomby elektronicznej”.

Raport NIK dotyczył okresu do końca sierpnia 2023 roku. Nie pojawia się w nim informacja o konwojach w lipcu i sierpniu. Zabrakło również informacji o tym, czy i dlaczego zaprzestano konwojowania transportów.

NIK potwierdza. W lipcu i w sierpniu nie było konwojów

Zwróciliśmy się do NIK z prośbą o wyjaśnienie tej sprawy. Najwyższa Izba Kontroli potwierdziła w odpowiedzi, że w lipcu i w sierpniu 2023 roku nie zarządzono konwojów towarów rolno-spożywczych. Kontrolerzy zaznaczyli, że nie dysponują informacjami o tym, czy konwoje były zarządzane od września 2023 roku, gdyż kontrola obejmowała tylko okres do końca sierpnia.

Aby ustalić, jak wyglądała sytuacja w drugiej połowie roku, zwróciliśmy się z wnioskiem o informację również do Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz do Ministerstwa Finansów. Na początku marca otrzymaliśmy odpowiedź od MF. Ministerstwo przedłużyło termin odpowiedzi na 23 kwietnia 2024 roku. Po otrzymaniu informacji zaktualizujemy naszą analizę.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam