Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
5 min czytania
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
5 min czytania
Wydatki na obronność. Jak Polska wypada na tle NATO?
Wydatki na obronność. Jak Polska wypada na tle NATO?
Jesteśmy (w NATO – przyp. Demagog) w zupełnie innym miejscu niż byliśmy w 2015 roku. Pamiętajmy, że dzisiaj jesteśmy jednym z państw, które najwięcej wydają na obronność w ogóle ze wszystkich – 3,9 naszego PKB to jest horrendalna wielkość jak na standardy NATO dzisiaj.
Manipulacja
Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:
- pominięcie ważnego kontekstu,
- wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,
- wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking),
- używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,
- wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza,
- pozamerytoryczne sposoby argumentowania.
Manipulacja
Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:
- pominięcie ważnego kontekstu,
- wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,
- wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking),
- używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,
- wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza,
- pozamerytoryczne sposoby argumentowania.
- NATO szacuje, że w 2023 roku polskie wydatki na obronność wyniosą 3,9 proc. produktu krajowego brutto. Jeżeli prognozy się sprawdzą, to Polska będzie miała najwyższe wydatki na ten cel spośród krajów Sojuszu.
- W 2015 roku wskaźnik ten był równy 2,23 proc. Polska była tym samym trzecia wśród państw Sojuszu pod względem wydatków na obronność w stosunku do PKB.
- Obliczenia NATO za 2022 i 2023 rok są szacunkami, więc rzeczywista wartość może się zmienić. Takie szacunki wynikają m.in. ze zobowiązań jakie nałożył na siebie rząd. Zgodnie z ustawą o obronie ojczyzny wydatki Polski na obronność w 2023 roku powinny wynieść co najmniej 3 proc. PKB.
- Według NATO w 2021 roku Polska przeznaczyła na obronność 2,22 proc. PKB i wyprzedzały ją pod tym względem trzy kraje. Według danych Ministerstwa Obrony Narodowej również w 2022 roku wskaźnik ten wynosił 2,22 proc.
- Andrzej Duda użył do porównania szacunków na 2023 rok, a te mogą ulec zmianie. Poza tym już w 2015 roku Polska była jednym z państw z największymi wydatkami na obronność w stosunku do PKB. Dlatego jego wypowiedź uznajemy za manipulację.
Szczyt NATO w Wilnie
W dniach 11-12 lipca w Wilnie odbył się szczyt Organizacji Sojuszu Północnoatlantyckiego. Brał w nim udział prezydent Andrzej Duda. Jednym z najważniejszych tematów spotkania była kwestia członkostwa Ukrainy w Sojuszu. Nasz wschodni sąsiad wciąż nie otrzymał zaproszenia do NATO, ale kwestia jego ewentualnego dołączenia wciąż jest otwarta.
W programie „Gość Wiadomości” na TVP 1 prezydent komentował obrady szczytu NATO i rolę Polski w Sojuszu. Oceniając pozycję militarną naszego kraju, stwierdził, że modernizacja polskiej armii przebiega w ekspresowym tempie. Środkiem koniecznym do modernizacji są pieniądze na obronność, których, jak twierdzi prezydent, Polska wydaje bardzo dużo.
Czy rzeczywiście Polska wydaje na obronność 3,9 proc. PKB? Czy dawniej wydawała mniej? Jak kiedyś i obecnie prezentuje się na tle innych państw NATO? Na te pytania odpowiemy w naszej analizie.
Wydatki na obronność jako procent PKB
Informacje o poziomie wydatków na obronność względem PKB w różnych państwach NATO znajdziemy w raportach Sojuszu (s. 8). W 2015 roku Polska przeznaczała na ten cel 2,23 proc. swojego PKB. Nasz kraj był wtedy pod tym względem na trzecim miejscu wśród państw NATO – po Grecji (2,31 proc.) i Stanach Zjednoczonych (3,52 proc.).
W kolejnych latach, aż do 2019 roku, poziom polskich wydatków na obronność na tle PKB był niższy. Dopiero w 2020 roku znów osiągnęliśmy poziom 2,23 proc., by w 2021 delikatnie spaść do 2,22 proc. Dwa lata temu byliśmy już na czwartym miejscu w Sojuszu. Poza Grecją (3,70 proc.) i USA (3,48 proc.) wyprzedziło nas także Zjednoczone Królestwo (2,30 proc.).
Obliczenia NATO dotyczące lat 2022–2023 to dopiero szacunki. Wynika z nich, że w 2022 roku wydatki na obronność miały wzrosnąć w Polsce do 2,4 proc. PKB, a w 2023 – do 3,9 proc. Wszystkie obliczenia i szacunki z lat 2014–2023 prezentujemy na wykresie:
Wydatki na obronność mają przekroczyć 3 proc.
Swoje obliczenia na temat wydatków na obronność w stosunku do PKB przedstawiło nam także Ministerstwo Obrony Narodowej. Możesz o nich przeczytać w naszej analizie.
MON ustaliło, że w zeszłym roku rzeczywiste wydatki na obronność względem PKB osiągnęły 2,22 proc. Tym samym osiągnęliśmy zobowiązanie, które Polska wzięła na siebie w ustawie o obronie ojczyzny z marca 2022 roku (art. 40). Zgodnie z ustawą w obecnym roku Polska ma przeznaczyć na obronność co najmniej 3 proc. PKB.
W realizacji zobowiązań ma pomóc stworzony w ramach tej ustawy Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych (art. 41). W zeszłym roku na obronność wydano z niego 8,34 mld zł. Stanowi to prawie 14 proc. wszystkich wydatków na ten cel (60,02 mld zł). Dla porównania, USA w 2021 roku przeznaczyło na swoje siły zbrojne prawie 794 mld dolarów.
Już w 2015 roku Polska była na czele stawki. Ile wyda w tym roku – nie wiemy
Z naszej analizy wynika, że już w 2015 roku wydatki Polski na obronność względem PKB plasowały ją na trzecim miejscu wśród państw NATO. W tym sensie obecnie nie jesteśmy wcale „w zupełnie innym miejscu” niż dawniej, jak to ujął Andrzej Duda.
Aby pokazać wzrost wydatków na obronność prezydent posłużył się danymi szacunkowymi. Jednak przed końcem roku 2023 nie jesteśmy w stanie powiedzieć, jaką część PKB Polska wyda na obronność. W 2022 roku był to odsetek PKB daleki od przewidywanego obecnie – 2,22 proc.
Andrzej Duda w swojej wypowiedzi fałszywie oddał faktyczną zmianę, jaka nastąpiła od 2015 roku w pozycji Polski na tle państw NATO. Dodatkowo posłużył się szacunkami, tak jakby były to twarde dane. Dlatego zgodnie z naszą metodologią jego wypowiedź uznajemy za manipulację.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
