Anna Zalewska i Bartosz Arłukowicz, obok Joanny Scheuring-Wielgus, Michała Kamińskiego, Artura Dziambora i Andrzeja Dery, byli 26 września gośćmi programu Konrada Piaseckiego „Kawa na ławę” w TVN24. Politycy dyskutowali m.in. o polsko-czeskim sporze o kopalnię Turów. 21 maja 2021 roku Trybunał Sprawiedliwości UE nakazał Polsce natychmiastowe zaprzestanie wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów. Polska nie wstrzymała wydobycia, dlatego 20 września TSUE nakazał Polsce zapłacić karę w wysokości 0,5 mln euro dziennie dla Komisji Europejskiej za nieprzestrzeganie tego postanowienia. 

Spór dotyczy kwestii ochrony środowiska. Czesi argumentują, że „działalność wydobywcza powoduje już teraz, ze względu na działanie systemu odwadniającego tej kopalni, ciągły masowy odpływ wód podziemnych z jej terytorium na terytorium Polski w ilości 3,10 m³ na minutę”. Republika Czeska przekonuje także, że „obniżanie się poziomu lustra wód podziemnych wywiera bezpośredni wpływ na zaopatrzenie dotkniętego nim obszaru w wodę pitną, ponieważ zjawisko to oddziałuje z jednej strony na źródło Uhelná (Czechy), które obecnie nie może być już w pełni wykorzystywane do poboru wody w dopuszczalnej wielkości”.

Trwają negocjacje polsko-czeskie, których celem jest porozumienie w sprawie kopalni Turów i wycofanie przez Czechów skargi do TSUE. Za brak porozumienia premier Mateusz Morawiecki oskarża stronę czeską: „W toku ostatnich kilku miesięcy próbowaliśmy zawrzeć porozumienie z Republiką Czeską, jednak trzeba przypomnieć, że Czesi zachowywali się w sposób absolutnie bez dobrej woli” (czas nagrania 19:04). 

Czy Anna Zalewska dostrzega problem braku wody po czeskiej stronie?

Europosłanka Prawa i Sprawiedliwości Anna Zalewska w programie „Kawa na ławę” przekonywała, że strona czeska „nie ma żadnych kłopotów z wodą”. Na potwierdzenie swoich słów powołała się na opinię przygotowaną przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Zatem Anna Zalewska przekonuje, że nie tylko (1) działalność kopalni Turów nie ma wpływu na sytuację hydrologiczną po stronie czeskiej, ale także, że (2) problem braku wody w Czechach w pobliżu działania kopalni Turów nie występuje.

To zaskakujące stwierdzenie, bowiem w wywiadzie opublikowanym dzień później na łamach serwisu NTO.pl mówi: 

Ta wypowiedź świadczy z kolei, że Anna Zalewska uważa, że (1) kopalnia Turów nie ma wpływu na sytuację hydrologiczną po czeskiej stronie granicy, ale (2) nie podważa, że Czesi problem z wodą mają. Ta druga część różni się od tego, co europosłanka twierdziła w programie „Kawa na ławę”.

To wypowiedź dla NTO.pl, a nie programu „Kawa na ławę”, jest zgodna z opinią przygotowaną przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, która została opublikowana 22 czerwca 2020 roku. W dokumencie czytamy:

 W opinii przytoczone zostały słowa Przemysława Ligenzy, dyrektora Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej:

Zatem Anna Zalewska, powołując się na opinię IMGW, która miała dowieść, że po czeskiej stronie problemy z wodą nie istnieją, minęła się z prawdą, a jej wypowiedź jest w sprzeczności z fragmentem jej wywiadu opublikowanego dzień później.

Dlatego uznajemy wypowiedź Anny Zalewskiej za manipulację.

Bartosz Arłukowicz myli się w sprawie wielkości obniżenia wód gruntowych po czeskiej stronie granicy w ciągu ostatnich 30 lat

Do wypowiedzi Anny Zalewskiej u Konrada Piaseckiego odniósł się obecny z nią w programie „Kawa na ławę” europoseł PO Bartosz Arłukowicz:

Bartosz Arłukowicz przytoczył dane z raportu (istnieje także jego poszerzona wersja) przygotowanego przez czeski Instytut Badawczy Gospodarki Wodnej im. T. G. Masaryka (Výzkumný ústav vodohospodářský T. G. Masaryka). Czescy eksperci, powołując się m.in. na ocenę oddziaływania na środowisko (EIS) oraz niedoprecyzowane inne źródła polskie, przekonują, że:

W tym zakresie Bartosz Arłukowicz poprawnie przytoczył informacje z raportu przygotowanego przez Instytut Badawczy Gospodarki Wodnej im. T. G. Masaryka. Tego samego nie można powiedzieć o dalszej części jego wypowiedzi, z której wynika, że z powodu kopalni „w ciągu ostatnich 30 lat poziom wód gruntowych w Czechach i w Polsce (…) obniżył się o 11 metrów”.

W raporcie przygotowanym przez Instytut Badawczy Gospodarki Wodnej im. T. G. Masaryka (ten zresztą dotyczy sytuacji w Czechach, a nie w Polsce) czytamy (s. 7):

I dalej (s. 8):

Zatem nie jest prawdą, że poziom wód gruntowych z powodu kopalni po czeskiej stronie obniżył się w ciągu ostatnich 30 lat o 11 metrów. Z raportu wynika, że w ciągu ostatnich 30 lat ich poziom obniżył się o 1–2 metry, a obniżenie poziomu wód gruntowych z powodu kopalni Turów o ok. 11 metrów miało miejsce od lat 60. do roku 1993.

Dlatego wypowiedź Bartosza Arłukowicza również stanowi manipulację.

Inne raporty na temat odpowiedzialności kopalni Turów za brak wody po czeskiej stronie granicy

Opinie przygotowane przez czeski Instytut Badawczy Gospodarki Wodnej im. T. G. Masaryka oraz polski Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej to nie jedyne znane opinii publicznej głosy w tej sprawie.

Czeska Służba Geologiczna (ČGS), badająca w ostatnich latach zmiany poziomu wody w sąsiedztwie kopalni, na początku 2021 roku przyznała, że sprawa nie jest jeszcze jasna. O ile w głębszych warstwach wodonośnych jej ubytek jest skutkiem wyłącznie działalności obiektu w Turowie, o tyle w warstwach wyższych chodzi już o kombinację wpływu wydobycia, czerpania wody na miejscu i suszy lat 2015–2019.

Jednakże w raporcie z maja 2021 roku ČGS informowało już, że zgadza się z obawami czeskiego rządu i potwierdziło, że kontynuacja wydobycia węgla brunatnego po polskiej stronie może doprowadzić do odpływu wód gruntowych z czeskich ziem. Ekspertyza przygotowana przez Czeską Służbę Geologiczną została wykorzystana przez Komisję Europejską jako jeden z dowodów w sprawie rozpatrywanej przez TSUE.

Na ten temat wypowiedział się również hydrolog dr Sylwester Kraśnicki, który zajmował się badaniem wpływu działalności kopalni Turów na podziemne wody w tym regionie. W opublikowanym w maju wywiadzie powiedział on, że: