FAKE NEWS W PIGUŁCE

10 września 2023 roku na Facebooku opublikowano nagranie dotyczące rzekomego powiązania pomiędzy szczepieniami a autyzmem dziecięcym (np. czas nagrania 1:38, 2:15, 2:41). W materiale słyszymy np.: „dziecko […] do trzeciego – czwartego piątego miesiąca życia rozwijało się dobrze i potem nagle zaczynają się problemy. Rodzice zauważają zmiany w zachowaniu, że dzieci są nieobecne, zmiany w funkcjonowaniu na niekorzyść, oczywiście. Jakby były w swoim świecie. Przeważnie po szczepieniach” (czas nagrania 2:15).

Fot. Facebook

Już w pierwszych dniach publikacji film został wyświetlony ok. 1 tys. razy. Czy jednak przekazywane w nim treści są prawdziwe? Jak już wielokrotnie (np. 1, 2, 3, 4) pisaliśmy na łamach Demagoga – nie.

Częstsze rozpoznawanie chorób wynika m.in. z lepszej diagnostyki

W nagraniu padają słowa: „Każdego dnia coraz szersza grupa polskich dzieci diagnozowana jest z coraz szerszym spektrum rozmaitych poważnych dolegliwości i chorób: od otyłości alergii, uszkodzeń słuchu i wzroku, poprzez cukrzycę i cały spektrum chorób autystycznych. Listę uzupełniają uszkodzenia mózgu, dysfunkcje rozmaitych organów, choroby serca oraz coraz częstsze przypadki nowotworów” (czas nagrania 0:22).

Inne przyczyny wzrostu zachorowalności na niektóre choroby to m.in. zmiana trybu życia czy zanieczyszczenie powietrza.

Dziecięca śmiertelność spowodowana chorobami spada, a nie wzrasta

Warto też zwrócić uwagę, że ogólne zdrowie dzieci na świecie uległo znaczącej poprawie. Odsetek śmiertelności dzieci z powodu chorób jest znacznie mniejszy niż w przeszłości.

Nie jest też prawdą, że – jak podano w materiale – „zapadalność [na autyzm – przyp. Demagog] wzrosła w ciągu ostatnich 3 dekad niemal stukrotnie” (czas nagrania 1:10).

Jak podaje Centers for Disease Control and Prevention (CDC), w latach 90. XX wieku autyzm był diagnozowany u ok. 2-7 dzieci na 1 000. Trzy dekady później, czyli obecnie, spektrum jest rozpoznawane u ok. 28 dzieci na 1 000. To oznacza, że rozpoznawalność autyzmu na przestrzeni ostatnich 30 lat wzrosła o ok. 4-14 razy.

Szczepienia nadal nie wywołują autyzmu

W dalszej części nagrania wyświetlono napis: „30 rodzin łączy obecny stan dziecka [autyzm – przyp. Demagog] z przebytymi szczepieniami” (czas nagrania 1:38).

Objawy autyzmu ujawniają się zwykle po czasie i nie mają związku ze szczepieniami

W nagraniu pojawiają się takie stwierdzenia: „dziecko do, powiedzmy sobie, do 3.-5. miesiąca życia rozwijało się dobrze i potem nagle zaczynają się problemy. Rodzice zauważają zmiany w zachowaniu, że dzieci są nieobecne, zmiany w funkcjonowaniu na niekorzyść oczywiście. Jakby były w swoim świecie. Przeważnie po szczepieniach” (czas nagrania 2:15)

oraz:

„Sami rodzice kojarzą, że nastąpiło pogorszenie, załamanie wręcz linii życiowej takiego dziecka. Po szczepionce. Miał to miejsce czasami dobę później, a czasami 2-3 tygodnie później. Obserwowali zdecydowaną zmianę zachowania dziecka” (czas nagrania 2:41).

Wiele dzieci z autyzmem rodzi się bez widocznych objawów tej jednostki chorobowej. Na obecnym etapie nie istnieją proste, wiarygodne testy diagnostyczne (np. badanie krwi), które pozwoliłyby rozpoznać, czy noworodek jest w spektrum. Dlatego opiekunowie dziecka często postrzegają je jako zdrowe, rozwijające się typowo. Ponieważ jego cechy fizyczne są wtedy często takie same jak u rówieśników.

W nagraniu nie wyjaśniono z resztą, z czego miałaby wynikać taka rozpiętość: czemu jedne dzieci po szczepieniu miałyby od razu wykazywać objawy autyzmu, a inne zachowywałyby się po nim typowo, a dopiero po kilku tygodniach pojawiłyby się u nich objawy.

Fundusz kompensacyjny kierowany jest do osób, które doświadczyły niepożądanego działania szczepień

Dalej w nagraniu padają słowa: „Pomimo przekazu zapewniającego o całkowitym bezpieczeństwie tego zabiegu, w wielu krajach narzucających przymus szczepień powstały specjalne fundusze odszkodowawcze” (czas nagrania 4:50).

Szczepionki to bezpieczna i skuteczna metoda zapobiegania wielu chorobom. Jednak u bardzo nielicznej grupy pacjentów może wywoływać działania niepożądane (NOP). Zazwyczaj jest to np. zaczerwienienie w miejscu wkłucia czy podwyższenie temperatury ciała. Informacje na ten temat są jawne i podawane do publicznej wiadomości.

Fundusz działający w Polsce również wypłaca kompensacje, ale w 2017 roku jeszcze nie został utworzony

W materiale przedstawiono również pozbawione prawidłowego kontekstu informacje dotyczące odszkodowań za niepożądane odczyny poszczepienne. W nagraniu pojawia się napis: „Odszkodowania dla ofiar szczepień do końca roku 2017: w USA  – ok. 4 000 000 000 dolarów dla ok. 1% poszkodowanych, Polska – 0,00 zł” (czas nagrania 5:22).

W Stanach Zjednoczonych w 1986 roku powstał program kompensacyjny Vaccine Injury Compensation Programs (VICP). Rzeczywiście, w ramach jego działania przyznano łącznie ok. 5 mld dolarów kompensacji, ale kwotę tę wypłacono od początku funkcjonowania funduszu, czyli od ok. 1988–1989 roku (program został zainicjowany w 1986 roku, ale kompensacje zaczęły być wypłacane nieco później). Jak wynika z tej publikacji: było to 4,7 mld dolarów w latach 1986–2019. W roku 2017 roku wypłacono natomiast 252 mln dolarów.