Fake news w pigułce

Na facebookowym profilu Światowy Wodnik 15 marca udostępniono film, w którym stwierdzono, że „Księżyc jest kosmiczną plazmą”, Ziemia jest płaska, a „prawo grawitacji zostało obalone”. Powołano się w nim na wypowiedź naukowca z lat 60. oraz Buzza Aldrina, drugiego człowieka na Księżycu.

Mamy wiele dowodów na to, że Księżyc ma stały stan skupienia. Wypowiedzi, które mają wspierać tezę, że „spisek Kuloziemców” jest faktem, zostały wyrwane z kontekstu: Buzz Aldrin nie powiedział, że misja NASA nie wylądowała na powierzchni satelity. Opisywały to już m.in. redakcje agencji Reuters, Full Fact czy USA Today. 

Źródło: www.facebook.com

Post udostępniono ponad 350 razy, skomentowało go ponad 60 osób. Pojawiły się głosy, które wspierają tezy przedstawione w filmie: „Plazmą i odbiciem lustrzanym wystarczy sobie trochę poobserwować ten niby księżyc”, „Widać, że te pseudo gwiazdy są na siatce-punkty.Chmury hologramy,a Hermaszewski jak umierał powiedział że nigdy tam nie byli”.

Słowa naukowca są dowodem na to, że Księżyc jest plazmą? To niewiarygodne źródło informacji

Jedną z teorii, do której stara się nas przekonać autor filmu, jest ta mówiąca, że Księżyc nie jest zbudowany ze skały, lecz z plazmy – zjonizowanej materii, nazywanej też czwartym stanem skupienia. Udowadniać to ma wystąpienie jednego naukowca w telewizji w połowie lat 60.: „Cóż, to jest coś więcej niż tylko teoria. 10 lub 11 lat temu, razem z wieloma naukowcami doszliśmy do wniosku, że Księżyc nie jest kawałkiem skały, lecz jest plazmą, kosmiczną plazmą” (czas nagrania 0:28).

Nagranie, na które powołuje się autor filmu, można znaleźć w sieci, np. na kanale australijskiej telewizji publicznej ABC w serwisie YouTube. W opisie filmu znajdziemy adnotację, że redakcji nie udało się potwierdzić tożsamości wypowiadającego się naukowca. Wiadomo również, że materiał został nagrany 4 lata przed lądowaniem na Księżycu. Mimo to na stronach popularyzujących teorie spiskowe wideo rozpowszechniło się jako dowód na poparcie tezy, że lądowanie na Księżycu zostało sfałszowane. Jeśli obiekt jest z plazmy – nie da się na nim wylądować, prawda?

Nagraniu przyjrzała się redakcja agencji Reuters. Im również nie udało się potwierdzić tożsamości naukowca. Zauważyli, że nie przedstawia on żadnych dowodów na poparcie swojej tezy. Analitykom nie udało się też znaleźć jego dorobku naukowego. Należy zatem uznać, że nie jest wiarygodnym źródłem informacji.

Kształt Ziemi i grawitacja to nie wymysł „kuloziemców”

Dodatkowo w analizowanym przez nas filmie usłyszymy o dwóch popularnych teoriach spiskowych o tym, że „Teoria grawitacji jest obalona i nowa koncepcja kosmosu oraz jego praw uległa zmianom” (czas nagrania 0:39), a „Ziemia jest stałą, płaską powierzchnią” (czas nagrania 6:25).

Prawo powszechnej grawitacji nie zostało „obalone”. Dowody na to, że Ziemia jest geoidą, są wielorakie i wiarygodne, a po raz pierwszy fakt ten został opisany już w starożytności. Podobne tezy analizowaliśmy już na łamach Demagoga.

Ludzie nigdy nie wylądowali na Księżycu? To teoria spiskowa

Jak już wspomnieliśmy, informacja o tym, że Księżyc jest plazmą, ma potwierdzać teorię spiskową podtrzymującą, że do lądowania na Księżycu nigdy nie doszło, a transmisja z tego wydarzenia została nagrana w studiu (przez samego Stanleya Kubricka). „Skoro naprawdę wierzycie, że Neil Armstrong pozostawił pierwszą osobę na Księżycu, to czemu nie powinno się przypisać tego tytułu kamerzyści, który już tam na niego czekał?” (czas nagrania 1:21).

Nie ma żadnych naukowych dowodów na to, że lądowanie na Księżycu się nie odbyło. Jest za to wiele materiałów, które wskazują, że w 1969 roku pierwsi ludzie z misji Apollo 11 odbyli spacer po jego powierzchni:

• raporty,
• zdjęcia,
• analizy trajektorii lotów,
• transkrypcje rozmów z przebiegu lotów.

Nie ma powodów, aby podważać wiarygodność któregokolwiek z nich. Sukces misji Apollo 11 był owocem pracy ponad 400 tys. ludzi, z których wszyscy musieliby być zaangażowani w potencjalny w spisek. Szanse utrzymania tajemnicy w tak dużej grupie osób są niskie. 

NASA zniszczyła część technologii z misji Apollo ponieważ już się nam nie przydadzą

Według autora filmu fakt, że NASA miało zniszczyć technologię, która pozwoliła dolecieć ludziom na Księżyc, są podejrzane i wskazują na spisek (czas nagrania 4:06). Podobnie interpretuje on to, że od 1969 roku nikt nie wylądował na Księżycu. Tymczasem przygotowanie misji tego typu jest zbyt wymagające, by wysyłać je regularnie.

Część sprzętu z misji Apollo agencja NASA faktycznie wyrzuciła. W głowach wielu może pojawić się pytanie: dlaczego? Jak wyjaśnił w serwisie Quora Robert Frost, instruktor i kontroler lotu w NASA, nie przydadzą się one już do zbudowania rakiet czy statków, które byłyby w stanie zabrać ludzi na Księżyc w przyszłości.

Jako jeden z powodów instruktor wskazuje to, że ta technologia jest już przestarzała, a użycie np. nowych materiałów do zbudowania pojazdu całkowicie zmienia jego parametry. Przez to można uznać, że budowanie kolejnego statku mogącego wylądować na Księżycu trzeba zacząć niemal od zera. Podkreśla też, że zbudowanie i przetestowanie takiej maszyny zajmuje bardzo dużo czasu.

Buzz Aldrin nie przyznał się w wywiadzie do tego, że nigdy nie był na Księżycu

W filmie możemy usłyszeć, że „Istnieje nagranie, w którym Buzz Aldrin udziela wywiadu małej dziewczynce i jej pytanie brzmiało: Czemu nikogo nie było na Księżycu od tak dawna?”. Astronauta miał odpowiedzieć: „Chciałbym sam to wiedzieć, ale chyba znam odpowiedź. Ponieważ my nigdy tam nie byliśmy” (czas nagrania 4:32).

Nagranie, do którego nawiązuje opisywany przez nas film, zostało przeanalizowane przez kilka redakcji fact-checkingowych, m.in. Full Fact czy USA Today. Wszystkie doszły do takiego samego wniosku: w tym wywiadzie Aldrin nie przyznał się do tego, że lądowanie na Księżycu to oszustwo.

Pełne nagranie wywiadu łatwo znaleźć w sieci. Po obejrzeniu go można stwierdzić, że zdanie zostało wyrwane z kontekstu: Aldrin nie mówi, że ludzie nie wylądowali na Księżycu, tylko że nie było ich od tamtego czasu. W dalszej części nagrania mówi wyraźnie, że lądowanie miało miejsce, a następnie opisuje swoje doświadczenia.

Teoria Wielkiego Wybuchu została wymyślona przez księdza? Lemaître był profesorem uniwersyteckim astrofizyki

W filmie pada stwierdzenie: „Chcą byś myślał, że jesteś człowiekiem-małpą bez jakiegokolwiek celu, stworzony przypadkiem, z niczego, które eksplodowało podczas Wielkiego Wybuch, która teoria stworzona nie przez naukowca, a przez księdza – tak dla przypomnienia” (czas nagrania 5:50).

Nic nie stanęło na przeszkodzie, aby Georges Lemaître, bo o nim mowa, był jednocześnie księdzem i astrofizykiem – profesorem na Université catholique de Louvain. Bywa nazywany jednym z twórców kosmologii i „ojcem Wielkiego Wybuchu”. To właśnie on – na podstawie teorii względności Alberta Einsteina – sformułował własną, według której wszechświat powstał w wyniku eksplozji małego „superatomu”. Jego teoria była dalej rozwijana przez innych naukowców, m.in. George’a Gamowa, autora jej współczesnej wersji.