Fake news w pigułce

12 grudnia poseł Konfederacji Grzegorz Braun użył gaśnicy do ugaszenia świecznika chanukowego, symbolicznie zapalanego z okazji jednego z żydowskich świąt. 13 grudnia 2023 roku na koncie tiktokowym @adarblumenstein udostępniono film na ten temat. Autor wyraża w nim swoją opinię na temat czynu Grzegorza Brauna. Nagranie zawiera nieprawdziwe informacje. 

W filmie możemy usłyszeć m.in., że świętowanie Chanuki publicznie „zapoczątkowała sekta, satanistyczny odłam judaizmu, Chabad-Lubawicz”, która w ten sposób ma „wywierać wpływ na wszystkich uczestników w takich miejscach właśnie jak polski sejm” [czas nagrania 0:30]. W filmie pada też twierdzenie, że „Chanuka w tym wymiarze jest świętem satanistycznym” [czas nagrania 2:58].

Film opublikowano też na Facebooku, na koncie o nazwie Adar Blumenstein oraz na stronie Ogólnopolski Kanał Informacyjny.

Fot. www.tiktok.com

Treści tworzone przez autora nagrania były przez nas wielokrotnie analizowane

Adar Blumenstein to postać internetowa, która już wcześniej pojawiała się w naszych analizach. Treści przez niego tworzone wpisują się w różne narracje dezinformujące. W swoich filmach przekazywał nieprawdziwe informacje, m.in. na temat wojny w Ukrainie czy polskiej polityki, jak również takie dotyczące historii i kultury żydowskiej. Powielał też antysemickie teorie spiskowe.

Taki ubiór może służyć nadaniu wiarygodności przekazywanym treściom – tak było w przypadku jednego z filmów, w którym nawiązano do antysemickiej teorii spiskowej dotyczącej tzw. „Niebiańskiej Jerozolimy”. W sieci pojawiają się też teorie spiskowe, które mówią o tym, że zarówno wojna w Ukrainie, jak i pandemia są spiskiem, za którym stoją Żydzi.

Czym jest Chanuka?

W tiktoku możemy usłyszeć: „Starotestamentowi Żydzi doskonale wiedzą, że jest to święto historyczne, nie religijne. […] świętowanie Chanuka publicznie, jak coś wielkiego, jaki wielki akt triumfalizmu, pojednania, miłości, […] przeciwników antysemityzmu to zapoczątkowała sekta, satanistyczny odłam judaizmu, Chabad-Lubawicz, i na całym świecie od lat 70-tych rozpromowali po prostu świętowanie tego publicznie, żeby wywierać wpływ na wszystkich uczestników w takich miejscach właśnie jak polski sejm” [czas nagrania 0:30].

Chanuka nawiązuje do wydarzenia z II wieku przed naszą erą, kiedy w Palestynie rządziła hellenistyczna dynastia Seleukidów. Święto upamiętnia zwycięskie powstanie Machabeuszy w walce z wojskami króla Antiocha IV Epifanesa i ponowne poświęcenie świątyni po jej zbezczeszczeniu. Przyczyną powstania był wydany przez króla zakaz praktykowania wielu obrzędów judaistycznych (m.in. szabatu, studiowania Tory czy liturgii świątynnej).

Chabad-Lubawicz nie jest „satanistycznym odłamem judaizmu”

W filmie organizacja Chabad-Lubawicz została nazwana sektą współczesnego ruchu satanistycznego [czas nagrania 0:40]. Dalej możemy usłyszeć, że członkowie Chabad-Lubawicz „budują antywartości […] jedną z takich antywartości jest ta tolerancja do wszystkich innych religii, tylko nie tej religii, która dany kraj wyznaje, czyli w Polsce […] zwalcza się w tym przypadku chrześcijaństwo” [czas nagrania 4:24].

Chabad nie jest zaliczany do sekt satanistycznych. To ruch chasydzki, który powstał na przełomie XVIII i XIX wieku i działa w ramach ortodoksyjnego odłamu judaizmu. Jego członkowie prowadzą działalność misyjną – promują kulturę żydowską i edukują. W Polsce Chabad ma swoją siedzibę w Krakowie i w Warszawie.

Członkowie Chabadu nie zajmują się zwalczaniem chrześcijaństwa. Nie znaleźliśmy żadnych przekazów czy relacji medialnych, które byłyby dowodem na działalność otwarcie zwalczającą polskich katolików. Na stronie internetowej organizacji przeczytamy, że jednym z jej celów jest budowanie porozumienia pomiędzy Polakami i Żydami.

Dlaczego w sejmie stanęła chanukija?

W filmie padają pytania o to, dlaczego w sejmie zapala się chanukiję: „Co tam robi Chabad-Lubawicz? Że czemu zapalają Chanukę? No, trzeba się trochę cofnąć w czasie, ponieważ wymyślił to Lech Kaczyński, bliski współpracownik Chabad-Lubawicz” [czas nagrania 1:12]. 

Chanukiję w polskim Sejmie zapala się od 2007 roku (s. 31). Światła symbolizują pokój, tolerancję i wolność. Uroczystość ma być wyrazem przyjaźni polsko-żydowskiej oraz upamiętnieniem wspólnej historii. Światła chanukowe tradycyjnie zapala się również w Pałacu Prezydenckim – zwyczaj ten zapoczątkował Lech Kaczyński.

Antysemicka teoria spiskowa o tym, że „Żydzi rządzą wszystkim” w polskim wydaniu

Autor nagrania mówi: „Ja co roku o tym mówię, na temat Chanuki w sejmie, że ją świętują tylko syjoniści tam” [czas nagrania 3:10]. Następnie wymienia kolejne osoby publiczne (m.in. Donalda Tuska, Andrzeja Dudę, czy Lecha i Jarosława Kaczyńskiego) i dodaje: „oni wszyscy są syjonistami związanymi z sektą Chabad-Lubawicz, która najwyraźniej sprawuje w Polsce władzę” [czas nagrania 3:30].

Syjonizm powstał jako świecki ruch polityczny i społeczny (nie znaczy to, że syjonistami były wyłącznie osoby niewierzące) pod koniec XIX wieku. Dążył do powołania państwa żydowskiego na terenach starożytnego Izraela. Idea nadal ma swoich zwolenników i może się wyrażać na różne sposoby, np. w podjęciu decyzji o emigracji do Izraela z innego kraju czy wyrażaniu konkretnych poglądów politycznych, w tym ekstremistycznego nacjonalizmu.

Teza, że polski rząd jest opanowany (albo na usługach) syjonistów czy Żydów, wpisuje się w antysemicką teorię spiskową zakładającą, że Żydzi rządzą światem. Według współczesnych teorii spiskowych Żydzi mają być rzekomo współodpowiedzialni za wywołanie wojny w Ukrainie czy pandemii COVID-19, a spis powszechny miał im służyć do przejmowania kamienic w Polsce. Nie ma na to jednak żadnych wiarygodnych dowodów.