ANALIZA W PIGUŁCE

Fałszywe informacje dotyczące zdrowia są jednym z częstszych tematów poruszanych w naszych analizach. Pojawiająca się w sieci dezinformacja medyczna może negować mechanizmy leżące u podstaw chorób (np. 1, 2, 3, 4), a nawet podważać istnienie samych schorzeń (np. 1, 2, 3, 4). Wielokrotnie celem tych nieprawdziwych przekazów jest promocja różnych suplementów (np. 1, 2, 3) lub innych produktów (np. 1, 2, 3), nawet szkodliwych, które rzekomo mają mieć właściwości uzdrawiające. Podobną treść otrzymaliśmy w zgłoszeniu od naszych czytelników.

W kwietniu na publicznym profilu Damian Bajerski na Facebooku opublikowano film, w którym zakwestionowano fakt, że grypa oraz przeziębienie są chorobami [czas nagrania 00:02, 00:17]. W filmie możemy usłyszeć, że „przeziębienie i grypa to największa ściema” [czas nagrania 00:01]. Jak wyjaśniono: „grypa to naturalny stan oczyszczania organizmu. Zapoczątkowany na przykład zimnem” [czas nagrania 00:17]. Dalej dowiadujemy się, że potrzeba oczyszczania ma wynikać ze spożywania nieodpowiednich produktów zakwaszających organizm i gromadzących w nim śluz [czas nagrania 00:29]. Rozwiązaniem mają być produkty alkalizujące, czyli zasadotwórcze, które rzekomo przeciwdziałają efektom zakwaszenia [czas nagrania 00:29, 01:05].

Z materiału dowiadujemy się, że zebrana w ten sposób wydzielina ma opuszczać organizm w warunkach alkalizujących, czyli np. zimna [czas nagrania 00:17, 00:29], ale także w wyniku przyjmowania „zielonek”, które mają uzdrawiać oraz oczyszczać [czas nagrania 01:05]. Warto uwzględnić, że w dołączonym opisie znajdziemy odnośnik do strony internetowej promującej wymienione w filmie „zielonki” [czas nagrania 01:05], czyli tzw. zieloną żywność funkcjonalną. Reklamowane tam m.in. sok z młodego jęczmienia oraz chlorella są opisywane jako produkty mające leczyć i detoksykować organizm.

Źródło: Facebook.com, 08.04.2024

Grypa i przeziębienie to prawdziwe choroby wywołane wirusami

Na początku filmu możemy usłyszeć, że „grypa, przeziębienie to nie jest choroba. Grypa to naturalny stan oczyszczania organizmu. Zapoczątkowany na przykład zimnem, które jest alkalizujące” [czas nagrania 00:17]. Te twierdzenia są niezgodne z wiedzą medyczną.

Zarówno przeziębienie, jak i grypa to jednostki chorobowe ujęte (1, 2) w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD), prowadzonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Obie choroby powodowane są przez wirusy odpowiedzialne za zakażenia dróg oddechowych (1, 2).

• Przeziębienie to infekcja górnych dróg oddechowych, przede wszystkim nosa i gardła, która może być wywoływana przez ponad 200 różnych wirusów (szczególnie z grupy rynowirusów) Jest chorobą łagodną, przebiegającą najczęściej bez powikłań, trwającą około tygodnia.
  
• Grypa sezonowa to ostre zakażenie układu oddechowego, za które odpowiadają wirusy grypy. Również może trwać około tygodnia, choć w większości przypadków choroba ma cięższy przebieg niż przeziębienie. Częściej powoduje gorączkę oraz dreszcze i może prowadzić do powikłań. 

Czy zimno powoduje grypę i przeziębienie?

W takim razie, jaką rolę w pojawieniu się tych dwóch chorób odgrywa niższa temperatura otoczenia, czyli tzw. zimno? Choć najwięcej zachorowań na przeziębienie czy grypę obserwujemy w zimniejszych miesiącach, między jesienią a wiosną, to chłodniejsza pogoda sama w sobie nie jest przyczyną rozwoju tych chorób (1, 2, 3, 4).

Jednoznaczne wyjaśnienie sezonowości zachorowań na grypę i przeziębienie nadal pozostaje przedmiotem dociekań naukowych, a odpowiedź najprawdopodobniej obejmuje kilka zmiennych (1, 2, 3).

Wśród możliwych przyczyn wyższej częstości infekcji wirusów grypy i przeziębienia poza sezonem letnim wymienia się m.in.: 

• niższą temperaturę powietrza, które może osłabiać reakcję odpornościową np. wewnątrz nosa,
• mniejszą wilgotność otoczenia, która prawdopodobnie ułatwia wirusom przenikanie do organizmu i wydłuża ich obecność w powietrzu,
• częstsze przebywanie w zamkniętych, niewietrzonych pomieszczeniach, co może pozwalać wirusom na efektywniejsze przenoszenie się z jednej osoby na drugą.

Zakwaszenie organizmu nie jest przyczyną grypy i przeziębienia

W dalszej części filmu słyszymy, że „gdy spożywasz produkty zakwaszające, kwasotwórcze, które powodują, że w twoim organizmie gromadzi się duża ilość śluzu, to w momencie, gdy przychodzi zimno, organizm zaczyna się oczyszczać i wyrzucać cały ten śluz, który zgromadziłeś” [czas nagrania 00:29].

Jednak opisany mechanizm nie został potwierdzony naukowo. Jego źródła możemy doszukiwać się w tezach Alfredo Bowmana, rzekomego uzdrowiciela pod pseudonimem „Dr. Sebi” – znanego z szerzenia dezinformacji zdrowotnej (1, 2, 3, 4).

Do poważnych zmian w równowadze kwasowo-zasadowej dochodzi wyłącznie w wyniku ciężkich schorzeń, a rozwój chorób zakaźnych nie ma żadnego związku z potencjałem kwasotwórczym składników diety (1, 2, 3). Na pytanie, czy dieta może zakwasić organizm, doktor nauk o zdrowiu, dietetyk Damian Parol wskazuje w swoim artykule: „Krótka odpowiedź – nie. Dłuższa – to skomplikowane”. W komentarzu dla Demagoga rozwija:

Suplementy nie są żywnością funkcjonalną i nie odkwaszą organizmu

Pod koniec filmu dowiadujemy się, że „tak samo jest […] z zielonkami. Też są alkalizujące i też w pierwszych tygodniach możesz czuć się gorzej, ale nie dlatego, że zielonki Ci szkodzą, tylko dlatego, że się uzdrawiasz i oczyszczasz cały ten syf, który zgromadziłeś” [czas nagrania 01:05]. Tak zwane zielonki, szczególnie chlorella i sok z zielonego jęczmienia, reklamowane są na stronie autora jako „zielona żywność funkcjonalna”, która ma leczyć i usuwać toksyny. Ile jest w tym prawdy? 

Jak zauważa Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ), działające w strukturach Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny i Państwowego Instytutu Badawczego (NIZP PZH – PIB), żywność funkcjonalna musi spełnić kilka ściśle określonych warunków, w przeciwieństwie do produktów potocznie nazywanych „superżywnością” (ang. superfoods). Żywność funkcjonalna to taka, która poza efektami odżywczymi ma udowodniony naukowo, korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji w organizmie, co ma istotne znaczenie w poprawie stanu zdrowia lub w zmniejszaniu ryzyka choroby (s. 7). 

Co więcej, żywność taka musi przypominać tę konwencjonalną i nie może mieć formy tabletki, kapsułki czy innego suplementu diety (s. 13). Pojęć „żywności funkcjonalnej” oraz „superżywności” nie można więc stosować zamiennie. Popularnymi produktami typu superfoods są m.in. chlorella czy młody jęczmień. Stanowią one raczej dodatek do posiłku i mogą być jedynie urozmaiceniem codziennej diety, ze względu na swój bogaty skład (1, 2, 3, 4). 

W innym artykule NCEŻ możemy przeczytać także, że:

Chlorella oraz sok z jęczmienia nie uzdrawiają i nie oczyszczają

Brakuje obszernych doniesień z randomizowanych badań klinicznych na dużych próbach czy kompleksowych metaanaliz dotyczących użyteczności suplementacji chlorelli lub soku z zielonego jęczmienia w różnych schorzeniach. Tezy, według których tzw. zielonki uzdrawiają, stanowią więc nadużycie, podobnie jak twierdzenia o ich oczyszczającym charakterze, który w przypadku diety wciąż pozostaje niejasny (1, 2, 3, 4). Według dietetyka, dra n. o zdr. Damiana Parola:

Ograniczona liczba badań naukowych wskazuje, że chlorella (np. 1, 2, 3, 4, 5) może oferować potencjalne korzyści zdrowotne np. w odniesieniu do właściwości antyoksydacyjnych czy regulacji profilu lipidowego oraz ciśnienia krwi. Jeszcze mniej rzetelnych badań dotyczy wpływu na organizm soku z młodej trawy jęczmiennej (np. 1, 2, 3, 4, 5), która miałaby wykazywać charakter przeciwutleniający i wspomagający pracę przewodu pokarmowego. W przypadku obu tych produktów prozdrowotny wpływ nie został jednoznacznie udowodniony.

Suplementacja fake newsów

Dezinformacja związana ze zdrowiem nie musi opierać się wyłącznie na powielaniu mitów dotyczących szczepień czy teorii spiskowych o epidemii. Może przybierać różne postaci: od samozwańczych ekspertów promujących „cudowne lekarstwa” czy radykalne diety, po suplementy, których korzystny wpływ na zdrowie jest reklamowany w sposób przesadzony i bez odpowiednich podstaw naukowych. Jednym z czynników napędzających tego typu działania jest chęć zysku (1, 2). 

Zanim sięgniemy po jakikolwiek suplement czy nową dietę, warto skonsultować się z lekarzem, farmaceutą czy dietetykiem, którzy mogą pomóc w podjęciu świadomej decyzji dotyczącej odpowiedniego wsparcia naszych nawyków żywieniowych i zdrowego odżywiania (1, 2).