FAKE NEWS W PIGUŁCE

Ostatnio na facebookowym profilu o nazwie Ukryte Terapie – Jerzy Zięba pojawiło się nagranie dotyczące okularów przeciwsłonecznych. W Demagogu analizowaliśmy już powielane przez Jerzego Ziębę fałszywe informacje związane m.in. z leczeniem, szczepionkami przeciw COVID-19 oraz dawkowaniem witamin.

W filmie na temat okularów przeciwsłonecznych mężczyzna przekonuje, zgodnie z opisem nagrania, że powinniśmy wyrzucić je do śmietnika. Jerzy Zięba stwierdza, że promieniowaniem UV ma „dobroczynne znaczenie” dla organizmu człowieka, a zasłanianie oczu okularami przeciwsłonecznymi stanowi „ogromny błąd” (czas nagrania 02:40). W trakcie nagrania wygłasza również twierdzenie, że „nowotwory skóry, czerniaki, powstają tam, gdzie nie dochodzi słońce” (czas nagrania 11:23). Zdaniem Jerzego Zięby organizm dziecka „w szczególności potrzebuje tego światła UV” (czas nagrania 11:11).

Źródło: www.facebook.com

Film Jerzego Zięby cieszył się dużą popularnością na Facebooku, gdzie zdobył ponad 1,9 tys. reakcji i ponad 140 komentarzy. Wyświetlono go ponad 46 tys. razy. Jeden z użytkowników napisał: „Panie Jerzy Zięba jest Pan bardzo mądrym człowiekiem. Szacunek dla takich ludzi”.

Niektórzy internauci dzielili się w komentarzach swoimi doświadczeniami w związku z noszeniem okularów. W kontekście tych przeciwsłonecznych jeden z nich napisał: „Ja nie noszę, bo bardzo mi przeszkadzają.. nie umiem w nich chodzić ….widocznie mój organizm sam wie co dla niego najlepsze”. Inni odnosili się natomiast do okularów korekcyjnych: „Od czerwca przestałam nosić w ogóle okulary korekcyjne! Mam -1, więc oko już przyzwyczaiłam do troszkę innego obrazu” – czytamy.

Noszenie okularów przeciwsłonecznych jest błędem? Nie, jest nim brak ochrony przed promieniowaniem UV!

Jerzy Zięba stwierdza podczas nagrania, że „matka natura gdyby chciała dać nam ochronę przed promieniowaniem słonecznym, to by nam ją dała” (czas nagrania 01:17). Jego zdaniem zasłanianie oczu przed promieniowaniem UV jest „ogromnym błędem” (czas nagrania 02:40) – w ten sposób zniechęcając odbiorców do używania ich.

Nadmierne noszenie okularów przeciwsłonecznych przez dłuższy czas bez uzasadnienia może być szkodliwe dla oczu. Jak podkreśla neurolog dr Richard C. Senelick, używanie ich bez przerwy może doprowadzić do zwiększenia wrażliwości oczu na światło i ból. Niemniej jednak informacje zaprezentowane przez Jerzego Ziębę są niezgodne z aktualną wiedzą naukową.

Jak czytamy na stronie Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Agency (ARPANSA) istnieją ugruntowane dowody na to, że „długotrwała nadmierna ekspozycja na słoneczne promieniowanie ultrafioletowe (UVR) może prowadzić do uszkodzeń oczu”.

Dr Rebecca Taylor z Amerykańskiej Akademii Okulistyki tłumaczy w wypowiedzi dla „Time’a”, że „kiedy nie nosimy ochrony, promieniowanie ultrafioletowe, którego nie widać, przenika do oka, a struktury oka są na nie bardzo wrażliwe”. Jak czytamy na stronie ARPANSA, noszenie okularów przeciwsłonecznych stanowi skuteczny sposób ochrony oczu przed promieniowaniem UV. Potwierdza to również dr Rebecca Taylor w rozmowie z „Time’em”. Ekspertka podkreśla również, że nie wszystkie okulary stanowią równie dobrą ochronę przed promieniowaniem UV, a znaczenie ma m.in. rozmiar okularów. 

Badanie opublikowane na łamach „Journal of Exposure Science & Environmental Epidemiology” dowiodło, że większe okulary przeciwsłoneczne blokują więcej promieni UV niż mniejsze. „Nosząc małe, okrągłe okulary podobne do tych Johna Lennona, rozproszone promienie docierają do ciebie ze wszystkich stron” – tłumaczy dr Rebecca Taylor w rozmowie z tygodnikiem „Time”.

Okulary przeciwsłoneczne powodują niewłaściwą pracę szyszynki?

W filmie Jerzy Zięba mówi, że promieniowanie UV „stymuluje właściwą pracę szyszynki”, która odpowiada za regulację hormonalną w organizmie człowieka (czas nagrania 01:30). Nakreślił, że mechanizm wpływu światła słonecznego na szyszynkę nie został dobrze poznany (czas nagrania 02:03). Jak podkreśla, „zasłanianie sobie oczu przed promieniowaniem UV, które ma takie dobroczynne znaczenie dla nas, dla człowieka, jest ogromnym błędem” w kontekście regulacji hormonalnej (czas nagrania 02:40).

Noszenie okularów przeciwsłonecznych faktycznie zmniejsza dopływ promieniowania UV do organizmu, ale nie blokuje go całkowicie. Melatonina, będąca głównym hormonem, za regulację której odpowiada szyszynka, nie powstaje wyłącznie w wyniku ekspozycji na światło słoneczne. Endokrynolog, lek. Szymon Suwała, który na swoich profilach w mediach społecznościowych zajmuje się popularyzacją wiedzy medycznej, tłumaczy na Facebooku, na czym polega manipulacja w materiale Jerzego Zięby.

Ekspert zauważa również, że szyszynka, „odpowiadając po części za regulację naszego rytmu dobowego, może mieć wpływ na synchronizację rytmów biologicznych wydzielania innych hormonów”. Co ważne, organizm człowieka nie opiera się na pojedynczym mechanizmie regulacyjnym, lecz ma ich więcej.

Noszenie okularów nic nie daje i do tego szkodzi? To fałszywe informacje!

W filmie pada stwierdzenie, że noszenie okularów „nic nie daje”, a szczególną „tragedią” określono noszenie okularów z „zabezpieczeniem taką powłoką przeciwko UV” (czas nagrania 09:31). Tymczasem – wbrew słowom Jerzego Zięby – noszenie okularów z zabezpieczeniem przeciw UV nie jest dla nas szkodliwe, lecz korzystne.

Ich noszenie jest skuteczną ochroną oczu przed promieniowaniem UV właśnie wtedy, gdy soczewki okularów zawierają powłokę chroniącą przed tym promieniowaniem. Jak podaje AOA, kupując okulary przeciwsłoneczne, powinniśmy zwracać uwagę na to, by soczewka chroniła przed promieniowaniem UV w 100 proc. Z kolei oprawki powinny być w taki sposób wyprofilowane, by nie tylko były wygodne w noszeniu, ale także przylegały do twarzy.

Co więcej, Jerzy Zięba namawia w filmie do chodzenia bez okularów, nawet tych korekcyjnych, również osoby z wadami wzroku. „Ja mam minus trzy i mogę spokojnie sobie chodzić po ulicy bez żadnego problemu” – mówi mężczyzna (czas nagrania 08:58). W trakcie wymawiania tego zdania sam ma na nosie okulary, jednak – jak stwierdza – jego egzemplarz nie chroni przed promieniowaniem UV, co jego zdaniem jest odpowiednim wyborem. 

To również fałszywe informacje. Nie ulega wątpliwości, że okulary korekcyjne poprawiają wzrok w trakcie ich noszenia. Zwykłe soczewki blokują dopływ promieniowania UV do oczu, ale to modele zawierające powłokę chroniącą przed UV znacząco zwiększają tę ochronę.

Dzieci nie powinny nosić okularów przeciwsłonecznych? To nieprawda!

Jerzy Zięba przytoczył w filmie anegdotę, według której australijscy nauczyciele powtarzali: „okulary przeciwsłoneczne, okulary przeciwsłoneczne, trzeba zakładać” i – jak zapewniał – zakładali je dzieciom. Jak wynika z dalszej części wypowiedzi mężczyzny, nauczyciele zakładali dzieciom okulary przeciwsłoneczne, „nie rozumiejąc tego, że no dziecka organizm w szczególności potrzebuje tego światła UV” (czas nagrania 11:11).

Prawda jest jednak inna – dzieci są szczególnie narażone na negatywne skutki promieniowania UV, a ich oczy również powinny być chronione m.in. poprzez noszenie okularów przeciwsłonecznych.

Jak możemy przeczytać na stronie AOA, dr Karl Citek z Pacific University w Oregonie tłumaczy, że „ochrona przed promieniowaniem UV jest ważna dla ludzi w każdym wieku, ale oczy dzieci są bardziej wrażliwe, ponieważ są bardziej przezroczyste niż oczy dorosłych”. AOA ostrzega dodatkowo, że w przeciwieństwie do dorosłego, soczewka oka dziecka nie „potrafi” tak łatwo filtrować promieni UV, przez co możliwe jest uszkodzenie siatkówki. Z tego powodu noszenie okularów przeciwsłonecznych przez dzieci jest zalecane.

Dr Karl Citek zauważa, że „rodzice mogą pomóc dzieciom wyrobić nawyk noszenia okularów przeciwsłonecznych, co pomoże zaszczepić w nich dobre praktyki w zakresie pielęgnacji oczu na całe życie”.

Skutki braku odpowiedniej ochrony dzieci przed promieniowaniem UV mogą wystąpić nie tylko w młodym wieku, ale także w późniejszym okresie. Jak czytamy na stronie amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska, ekspozycja na promieniowanie UV, zwłaszcza w dzieciństwie, jest czynnikiem ryzyka nowotworów skóry. W związku z tym dzieci wymagają szczególnej ochrony przed słońcem.

Promieniowanie UV ma dla nas wyłącznie dobroczynne znaczenie? Prawda jest bardziej złożona

W trakcie nagrania Jerzego Zięby pada stwierdzenie, że „światło słoneczne jest nam bardzo, ale to bardzo potrzebne do zdrowego życia” (czas nagrania 01:30), a promieniowanie UV ma „dobroczynne znaczenie” dla organizmu człowieka (czas nagrania 02:40).

Jak podaje WHO, istnieje pozytywny wpływ promieniowania słonecznego na organizm człowieka. Zapewnia ono człowiekowi ciepło i światło, które m.in. poprawia ogólne samopoczucie i stymuluje krążenie krwi. Ekspozycja na światło słoneczne do pewnego stopnia jest także potrzebna do wytwarzania witaminy D.

Jak podaje WHO, promieniowanie UV jest stosowane w leczeniu wielu chorób, takich jak krzywica, łuszczyca, egzema i żółtaczka. Terapeutyczne zastosowanie promieniowania UV nie eliminuje negatywnych skutków ubocznych ekspozycji na nie. Badania nad możliwymi zastosowaniami fototerapii w leczeniu różnych schorzeń wciąż trwają. Ponadto fototerapia musi odbywać się pod okiem specjalistów i w kontrolowanych warunkach. Nie może być stosowana „na własną rękę” i polegać na samodzielnym wystawieniu skóry i oczu na promieniowanie UV bez ochrony przeciwsłonecznej.

Nowotwory skóry powstają od braku słońca? To słońce przyczynia się do ich rozwoju!

Jerzy Zięba stwierdza w filmie, że „nowotwory skóry, czerniaki, powstają tam, gdzie nie dochodzi słońce”. Według niego nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV jako czynnik wywołujący nowotwory skóry to „bzdura kompletna” (czas nagrania 11:23). W rzeczywistości badania naukowe nie dowodzą tego, co twierdzi mężczyzna w filmie.

Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV sprzyja starzeniu się skóry i uszkodzeniu jej komórek, co może przyczyniać się do powstawania nowotworów skóry. Promieniowanie ultrafioletowe jest udowodnionym czynnikiem rakotwórczym.

WHO podaje, że nieczerniakowe nowotwory skóry występują najczęściej w tych częściach ciała, które są bardziej wystawione na działanie słońca (uszy, twarz, szyja i przedramiona). Poza tym częściej zmagają się z nimi osoby pracujące na zewnątrz niż w pomieszczeniach, co prowadzi do wniosku, że ekspozycja na promieniowanie UV odgrywa istotną rolę w rozwoju tego typu nowotworów skóry.

W kwestii czerniaka złośliwego przyczyny jego powstawania nie są w pełni poznane naukowo. WHO informuje, że największy w tym kontekście wpływ może mieć ekspozycja na promieniowanie UV w okresie dzieciństwa. Tego typu nowotwory rozwijają się w większości u osób narażonych na sporadyczną ekspozycję na krótki czas intensywnego promieniowania UV.

Witamina D jest produkowana tylko dzięki ekspozycji na słońce i tylko w samo południe? To nieprawda!

Jerzy Zięba stwierdza podczas nagrania, że „witamina D₃ powstaje tylko w samo południe, tak mniej więcej pomiędzy godziną 11-14” (czas nagrania 12:16). Jednakże w kwestii wchłaniania witaminy D ludzki organizm nie ma aż tak „wygórowanych wymagań”. Jest ona produkowana również poza „samym południem”. Wystarczający czas ekspozycji na słońce wynosi 15 minut przy odsłonięciu 18 proc. ciała (w bluzce z krótkim rękawem i spodenkach). Synteza skórna witaminy D jest najlepsza w okresie od kwietnia do września w godzinach między 10 a 15. Nie oznacza to jednak, że poza tymi godzinami nie jest produkowana w ogóle. 

Prof. David J. Leffell z Uniwersytetu Yale zwraca uwagę na niebezpieczeństwo, jakie niesie za sobą przekonanie, że jedynie przebywanie na słońcu może dostarczyć optymalną dawkę witaminy D do organizmu, i nazywa je „jednym z największych wyzwań” w walce z nowotworami skóry. Twierdzenie, że jedynie światło słoneczne prowadzi do wytworzenia potrzebnej dawki witaminy D, sprawia, że niektóre osoby z tego powodu narażają się na nadmierną i niepotrzebnie długotrwałą ekspozycję na promieniowanie UV.

Podsumowanie

Wygłoszone w trakcie nagrania Jerzego Zięby twierdzenia są niezgodne z prawdą. Noszenie okularów przeciwsłonecznych jest skuteczną metodą ochrony oczu przed promieniowaniem UV. Możliwe skutki narażenia zarówno oczu, jak i skóry na nadmierną ekspozycję na światło słoneczne niestety nie są wyłącznie pozytywne, lecz wśród nich znajdują się również nowotwory. Podążając za radami Jerzego Zięby, aby nie nosić i ograniczać użytkowanie okularów ochronnych lub korekcyjnych, możemy przysporzyć sobie problemów zdrowotnych.