Analiza w pigułce

Pierwsza szczepionka przeciwko COVID-19 w Unii Europejskiej pojawiła się już pod koniec 2020 roku. Od tamtego momentu dopuszczono kilkanaście preparatów do użytku, które przyczyniły się do zmniejszenia ryzyka groźnych powikłań zachorowania czy rozpowszechniania się wirusa (1, 2, 3). Choć w sieci można znaleźć szczegółowe informacje na temat ich bezpieczeństwa i skuteczności (1, 2, 3), w dalszym ciągu można spotkać się z nieprawdziwymi informacjami na ten temat. Jednym z przykładów może być omawiany wpis na Facebooku. 

Możemy w nim przeczytać m.in. [pisownia oryginalna]: „Rząd brytyjski przyznał, że po podwójnym szczepieniu nigdy więcej nie będzie można uzyskać pełnej naturalnej odporności na warianty Covida – ani ewentualnie żadnego innego wirusa”. Dodano także, że „[…] osoby niezaszczepione uzyskają trwałą, jeśli nie trwałą, odporność na wszystkie szczepy rzekomego wirusa po choćby jednorazowym zarażeniu się nim w sposób naturalny”. 

Źródło: Facebook.com, 26.07.2024

Post cieszył się dużym zainteresowaniem na Facebooku, gdzie zdobył ponad 400 udostępnień i 260 reakcji. Wśród komentarzy można znaleźć głosy zgadzające się z treścią wpisu [pisownia oryginalna]: „To będzie dalsze masowe ludobójstwo bo teraz już połowę ludzi mają zaszprycowanych.Dlaczego politycy wprowadzili dla siebie cicha ustawę że oni nie muszą się szprycowac.” lub „Wszystkie szczepionki od zawsze to syf . Stąd mamy choroby !!!! Ludobójstwo!!!”.

Spadek odporności po szczepieniach? Powrót fake newsa z 2022 roku

Sama treść omawianego wpisu nie jest nowa. Tekst po raz pierwszy pojawił się na stronie Lega Artis, co opisywaliśmy na łamach Demagoga już w styczniu 2022 roku. Bazował on na wybiórczym i błędnym rozumieniu raportu „COVID-19 vaccine surveillance report Week 42” opracowanego przez UK Health Security Agency. 

Ponowne pojawienie się materiału w mediach społecznościowych, może jednak na nowo wzbudzić wśród użytkowników obawy przed szczepieniami. Sprawdzamy więc, czy od publikacji naszej poprzedniej analizy coś się zmieniło.

Liczba przeciwciał nie wskazuje na niszczenie układu odpornościowego 

Omawiany wpis sugeruje, że wyniki badań wskazują na szkodliwe działanie szczepień przeciwko COVID-19 na układ immunologiczny [pisownia oryginalna]: „brytyjski organ regulacyjny ds. zdrowia przyznaje […], że »poziom przeciwciał N wydaje się być niższy u osób, które zostały zarażone po dwóch dawkach szczepionki«. Dalej stwierdza się, że ten spadek przeciwciał jest zasadniczo trwały”. 

Jak wspominaliśmy w poprzedniej analizie, autorzy raportu nie przedstawili wniosków świadczących o uszkodzeniu układu immunologicznego. Brytyjscy badacze sprawdzili poziomy przeciwciał przeciw koronawirusowi wśród obywateli, testując próbki pobrane od dawców krwi. Przeciwciała N wskazywały na odporność nabytą wyłącznie poprzez przechorowanie, natomiast przeciwciała S – na odporność nabytą po szczepieniu i po przejściu choroby. Jak czytamy w raporcie, w całej populacji poziom przeciwciał N i S wraz z upływem czasu wzrósł (s. 23).

Amerykańskie badania potwierdzają wnioski z raportu

Zbliżone badanie dotyczące ilości przeciwciał przeciw koronawirusowi przeprowadzono również w Stanach Zjednoczonych w okresie od kwietnia 2021 do września 2022 roku. Liczba osób, które wykazały odporność hybrydową (czyli były zarówno zaszczepione, jak i przeszły chorobę), od początku 2021 roku stopniowo rosła i w trzecim kwartale 2022 osiągnęła 47,7 proc. Najniższy jej poziom występował wśród osób powyżej 65. roku życia.

Jak czytamy w artykule:

Szczepienia przeciw COVID-19 chronią przed ciężkim zachorowaniem

Dalej w omawianym wpisie możemy przeczytać, że „szczepionki nie zapobiegają zakażeniom ani przenoszeniu wirusa”, jednak nie jest to prawda.

Szczepionki przeciw COVID-19, tak jak każde inne, muszą przejść proces skomplikowanych badań, które weryfikują ich bezpieczeństwo i skuteczność. Współcześnie obejmują one: badania przedkliniczne, badania kliniczne (I, II i III faza) oraz tzw. badania porejestracyjne, w których obserwuje się efekty działania preparatów po ich wprowadzeniu na rynek. 

Podatność na nowe mutacje

Wpis sugeruje, że szczepienia uszkadzają układ immunologiczny osób, które je przyjęły i przez to łatwiej chorują: „W dłuższej perspektywie osoby zaszczepione są znacznie bardziej podatne na możliwe mutacje w białku kolca, nawet jeśli zostały już zakażone i wyleczone raz lub kilka razy […]”.

Badania ze Stanów Zjednoczonych i z Wielkiej Brytanii potwierdzają skuteczność szczepień przypominających

Badacze z USA i Wielkiej Brytanii (1, 2, 3) analizowali skuteczność nowych wariantów szczepionek. Choć każdy z przywołanych artykułów skupiał się na nieco innym aspekcie szczepień, we wszystkich pojawia się taki sam wniosek: osoby zaszczepione dawkami przypominającymi rzadziej wymagają hospitalizacji niż te, które zaszczepiły się tylko podstawowymi dawkami lub wcale.

Artykuł opublikowany na łamach „Morbidity and Mortality Weekly Report”, wydawanego przez  amerykańskie Centers for Disease Control and Prevention (CDC), przedstawia wyniki badań skuteczności uaktualnionych szczepionek. Wzięły w nim udział osoby, które z powodu COVID-19 szukały pomocy na oddziałach ratunkowych i wymagały hospitalizacji. Jak wskazują autorzy artykułu:

Zaktualizowane szczepionki mają wyższą skuteczność przeciwko nowym wariantom

Artykuł opublikowany na stronie czasopisma „JAMA Internal Medicine” opierał się na zbadaniu efektywności dawki przypominającej szczepionki Comirnaty. Jej skuteczność wyniosła 62 proc. ochrony przed przyjęciem do szpitala i 58 proc. w przypadku wizyty na oddziale ratunkowym w pierwszym miesiącu od szczepienia.  Autorzy badania wskazali także, że poprzednie wersje szczepionek zapewniały o wiele mniejszą ochronę przeciwko nowym wariantom koronawirusa.

Długotrwała odporność 

Z kolei naukowcy z Wielkiej Brytanii skupili się przede wszystkim na zbadaniu czasu trwania ochrony przed zakażeniem i skuteczności przyjęcia zaktualizowanej dawki. W artykule możemy przeczytać:

Zachorowanie nie uodporni na wszystkie szczepy

Wpis z Facebooka wskazuje także na to, że „osoby niezaszczepione uzyskają trwałą, jeśli nie trwałą, odporność na wszystkie szczepy rzekomego wirusa po choćby jednorazowym zarażeniu się nim w sposób naturalny” [pisownia oryginalna]. 

W chwili po zakażeniu danym wariantem lub po szczepieniu na niego organizm wytwarza przeciwciała i „zapamiętuje” wirusa na okres około kilku miesięcy. Jak piszą badacze Lara Herrero i Weslay Freppel z Uniwersytetu Griffitha: 

Przeciwciała odpowiadają na konkretny szczep wirusa. W chwili zetknięcia się z innym wariantem organizm może go nie rozpoznać (1, 2). W artykule Herrero i Freppela czytamy: 

Szczepienia przeciwko koronawirusowi na świecie

Obecnie duża część populacji jest zaszczepiona przeciwko COVID-19. Pod koniec 2023 roku, według danych WHO, 67 proc. wszystkich osób na świecie było zaszczepionych podstawową dawką, a 32 proc. przynajmniej jedną dawką przypominającą.

Zalecenia dotyczące szczepień przypominających

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zarekomendowała, aby dawki przypominające otrzymywały m.in. osoby starsze, pracownicy medyczni, kobiety w ciąży i osoby z obniżoną odpornością (s. 4). W przypadku zdrowych osób dorosłych i dzieci rutynowe powtarzanie szczepienia nie jest zalecane (s. 4). 

Zgodnie z komunikatem nr 34 ministra zdrowia w sprawie realizacji szczepień przeciw COVID-19 w sezonie 2023/2024, w Polsce zaleca się przyjęcie zaktualizowanej szczepionki m.in. osobom powyżej 60. roku życia, z niedoborami odporności lub z chorobami współistniejącymi i pracownikom medycznym. Obecne zalecenia obowiązują do 31 sierpnia 2024 roku.