Fake news w pigułce

Na facebookowej grupie o nazwie Włącz myślenie w ostatnim czasie pojawiło się sporo postów szerzących dezinformujące narracje na temat wojny w Ukrainie. W jednym z nich stwierdzono, że osoby z Ukrainy, które uzyskają numery PESEL, „już oficjalnie staną się przesiedleńcami”, tracąc swój status uchodźcy. Tymczasem materiał, na który się powoływano, w ogóle nie pozwalał na wyciągnięcie takiego wniosku.

Źródło: www.facebook.com

Na podstawie naszej analizy można zauważyć, że grupa Włącz myślenie przyciągnęła do siebie zwolenników teorii spiskowych, a propagandowe przekazy na korzyść Rosji gościły tam ostatnio dość często. Pod wpisem pojawiły się komentarze, które się do nich odwoływały. Jeden z internautów podawał, że: „Wiadomo było od początku, wszystko zaplanowane”, a inny mu wtórował: „Wszystko zgodnie z planem”.

Jaki status mają osoby uciekające przed wojną w Ukrainie? Uchodźcami pozostają niezależnie od formalności

Uchodźcą jest każda osoba uciekająca przed wojną, przemocą, konfliktami lub prześladowaniami ze swojego kraju. Nieco inaczej prezentuje się kwestia uzyskania statusu uchodźcy, co w Polsce musi zostać rozpatrzone przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców (uzyskanie takiego statusu może zająć nawet od kilku do kilkunastu miesięcy). W związku z konfliktem przy polskich granicach i towarzyszącym mu kryzysem humanitarnym sytuacja prezentuje się inaczej. 

Ukraińcy, którzy przybyli do Polski po 24 lutego 2022 roku są uchodźcami, ponieważ uciekają przed wojną wywołaną agresją Federacji Rosyjskiej. Zgodnie z wprowadzonymi rozwiązaniami prawnymi ich pobyt jest legalny przez okres 18 miesięcy. Obywatele Ukrainy mogą ubiegać się o nadanie numeru PESEL w celu legalizacji pobytu. Nie muszą robić tego na drodze uzyskiwania statusu uchodźcy.

W dezinformacyjnych przekazach uchodźcy z Ukrainy nazywani są „przesiedleńcami”, którzy zostali sprowadzeni do Polski, by nadawać im „przywileje”. Takie porównania są bezpodstawne. Nikt nie zmusza obywateli Ukrainy do wybrania Polski jako kraju docelowego w obliczu rosyjskiej agresji.

Co więcej, przesiedlenia są zbrodnią przeciwko ludzkości, sankcjonowaną przez Międzynarodowy Trybunał Karny. Więcej na ten temat możesz przeczytać w innej analizie.

Czym jest numer PESEL i kto może go uzyskać? 

Numer PESEL to „jedenastocyfrowy symbol numeryczny, który pozwala na identyfikację osoby, która go posiada”. Przyznawany jest automatycznie przez urząd stanu cywilnego przy sporządzaniu aktu urodzenia dla dziecka urodzonego na terytorium Polski. Z tej analizy dowiesz się, że nadanie PESEL-u cudzoziemcom nie jest niczym niezwykłym. 

PESEL nadawany jest też z urzędu cudzoziemcom, którzy uzyskali:

• prawo stałego pobytu lub zezwolenie na pobyt stały,
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
• status uchodźcy, ochronę uzupełniającą albo azyl,
• zgodę na pobyt tolerowany,
• ochronę czasową,
• zgodę na pobyt ze względów humanitarnych.

Cudzoziemcy, którzy zameldowali się w Polsce na pobyt powyżej 30 dni, również otrzymują PESEL z urzędu. Jeśli dana osoba nie jest zameldowana, otrzyma PESEL po złożeniu wniosku o jego nadanie w urzędzie gminy.

Podsumowanie

W okresach wzmożonej dezinformacji dochodzi do kreowania pogardliwych określeń dla niektórych zjawisk. W czasie kryzysu migracyjnego termin „przesiedleniec” stosuje się jako pejoratywne i umniejszające określenie dla uchodźcy. Z identycznym zjawiskiem można było zetknąć się w czasie kampanii szczepień przeciw COVID-19 w Polsce – powstały wtedy takie terminy jak „keczupowanie” (zamiast szczepienia) czy ludzie „czystej krwi” (zamiast niezaszczepionych).