Via Carpatia to międzynarodowa trasa, która ma przebiegać wzdłuż wschodniej granicy Unii Europejskiej, od Kłajpedy na Litwie, aż do Rumunii i Bułgarii.

Inicjatywa zbudowania trasy powstała w październiku 2006 roku na międzynarodowej konferencji „Jedna droga – cztery kraje” odbywającej się w Łańcucie. Podczas kon- ferencji ministrowie transportu z Polski, Litwy, Słowacji i Węgier podpisali „Deklarację Łańcucką”, według której cztery państwa miały wbudować najkrótszy szlak Północ-Południe je łączący. W 2010 roku do inicjatywy dołączyły Bułgaria, Grecja i Rumunia.

Polski odcinek drogi Via Carpatia ma przebiegać wzdłuż dróg ekspresowych S61 oraz S19. W trakcie rządów Platformy Obywatelskiej do użytku zostały oddane następujące odcinki tych dróg:

• S61 Obwodnica Augustowa
• S61 Obwodnica Szczuszyna (jedna jezdnia)
• S61 Obwodnica Stawisk (jedna jezdnia)
• S19 Obwodnica Międzyrzecza Podlaskiego
• S19 Obwodnica Kocka i Woli Skromowskiej
• S19 Stobierna – Rzeszów Wschód
• S19 Rzeszów Zachód – Świlcza

Dodatkowo odcinki dróg ekspresowych S19 i S61, będące częścią Transeuropejskiej Sieci Trans- portowej (TEN-T), zostały uwzględnione w wieloletnim programie Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.) ogłoszonym we wrześniu 2015 roku. W programie z 2014 roku Prawo i Sprawiedliwość nie wspomniało wprost o drodze Via Carpatia. Uznano w nim jednak rozbudowę sieci dróg jako jeden z priorytetów partii, a droga S19 została wymieniona jako główna oś transportowa wschodnich województw. W październiku 2016 roku Beata Szydło wprost mówiła o trasie Via Carpatia jako ważnym elemencie rozwoju infrastruktury w Polsce północno-wschodniej. Z kolei Mateusz Morawiecki w swoim exposé z 12 grudnia 2017 roku obiecał dokończenie trasy Via Carpatia w Polsce, celem utworzenia z Polski centrum logistycznego Europy. Po wygranych przez Prawo i Sprawiedliwość wyborach parlamentarnych trwały międzynarodowe rozmowy nad rozwojem i wypromowaniem inicjatywy Via Carpatia.

3 marca 2016 roku ministrowie transportu 7 państw podpisali Deklarację Łańcucką II. Strony Deklaracji zobowiązały się w niej m.in. do ścisłej współpracy międzyrządowej w budowie trasy oraz wzajemnym wsparciu w pozyskiwaniu środków na jej budowę na forum unijnym. Podkreślono również znaczenie trasy Via Carpatia jako szansy na rozwój regionu Karpat.

Temat trasy Via Carpatia pojawił się również na forum Parlamentu Europejskiego. W 2016 roku europoseł Tomasz Poręba w ramach Komitetu Transportu i Infrastruktury przedstawił raport na temat infrastruktury w Europie Środkowej i Wschodniej. W raporcie m.in. wezwano kraje członkowskie UE do wzmocnienia sieci dróg wzdłuż wschodniej granicy Unii, między innymi poprzez budowę trasy Via Carpatia, która, jak podkreślono, stanowi szansę na nowe inwestycje i rozwój biznesowy regionów, przez które ma biegnąć. Parlament Europejski przyjął raport Tomasza Poręby 25 października 2016 roku. Kraje UE uznały konieczność budowy trasy Via Carpatia i włączenie jej do Transeuropejskiej Sieci Transportowej celem większego wsparcia finansowego budowy ze środków unijnych.

6 czerwca 2018 roku Komisja Europejska przedstawiła projekt rozporządzenia programu Łącząc Europę (Connecting Europe Facility – CEF), w którym wśród wybranych odcinków uzupełniającej sieci TEN-T znalazła się Via Carpatia. Projekt rozporządzenia nie został jeszcze przyjęty przez Parlament Europejski.

17 kwietnia 2019 roku w Łańcucie odbyła się kolejna konferencja na temat Via Carpatia, podczas której przedstawiciele 10 państw podpisali Deklarację Łańcucką III, w której zadeklarowali wspieranie wyżej wymienionego projektu rozporządzenia Komisji Europejskiej, celem szybkiego włączenia trasy do sieci TEN-T. W czasie rządów PiS, do użytku oddano następujące odcinki dróg ekspresowych S61 i S19:

• S61 Obwodnica Suwałk oddana w 2019 roku
• S19 Lublin Sławinek – Lublin Węglin oddany w 2016 roku
• S19 Sokołów Małopolski – Stobierna oddany w 2017 roku
• Świlcza – Rzeszów Południe oddany w 2017 roku

Pozostałe odcinki są w fazie przygotowania bądź w budowie. W województwie podlaskim 7 odcinków drogi S61 jest w budowie, a 4 odcinki drogi S19 (wszystkie w województwie) są w fazie przygotowania. W województwie lubelskim dwa odcinki drogi S19 są w budowie, a cztery kolejne są w przygotowaniu. W województwie podkarpackim sześć odcinków drogi S19 jest w budowie, a pięć jest w przygotowaniu.