Spór o Centralny Port Komunikacyjny

CPK to infrastrukturalny projekt zakładający budowę portu lotniczego w Baranowie ok. 40 km od Warszawy, licznych nowych linii kolejowych w całej Polsce oraz węzła przesiadkowego łączącego transport lotniczy, kolejowy i drogowy.

W wyniku zmiany władzy dalsze losy CPK stanęły pod znakiem zapytania (1, 2, 3). Sprawa niewątpliwie interesuje Polaków. Temat CPK generuje duże zasięgi w mediach społecznościowych. Debata dotycząca CPK na youtube’owym Kanale Zero zyskała 860 tys. wyświetleń. 

Premier Donald Tusk zasugerował, że budowa CPK jeszcze się nawet nie rozpoczęła, więc debata wydaje się bezzasadna. Jednak według naszej oceny była to manipulacja, o czym pisaliśmy tutaj. 

Samo projektowanie, uzyskiwanie zgód środowiskowych oraz przygotowanie terenów pod budowę trwa już od kilku lat. Posłanka Matysiak zwróciła uwagę na fakt, że wbrew narracji, według której CPK to pomysł tylko PiS, idea budowy portu lotniczego pojawiła się w polskiej polityce dużo wcześniej.

Pomysł budowy portu lotniczego sięga lat 70.

Z publikacji „Centralny Port Lotniczy – studium z zakresu zarządzania rynkiem lotniczym w Polsce” autorstwa Stefana Chabiery z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu dowiadujemy się, że debata na temat zasadności utworzenia i lokalizacji ogólnokrajowego portu lotniczego trwa już od 50 lat.

Raport z 2003 roku wspomina o dokumencie „Opis projektu wyboru nowego lotniska dla Warszawy realizowanego w latach 1971-1974” (s. 4), który miał podsumowywać prace koncepcyjne podjęte w latach 70. Wspomina o tym również strona CPK, jednak nie udało nam się dotrzeć do oryginału tego dokumentu. Za koncepcją stał Bogusław Jankowski, o którym posłuchasz w reportażu Polskiego Radia.

Poszukiwania lokalizacji za rządów SLD

W tym czasie powołano również międzyresortowy, interdyscyplinarny Zespół ds. wyboru lokalizacji Lotniska Centralnego dla Polski. W grudniu 2003 roku ukazał się raport z prac tego zespołu. Wytypowano wówczas dwie potencjalne lokalizacje: Mszczonów i Modlin (s. 59), oraz kilka lokalizacji alternatywnych. 

Baranów rozważano już w 2005 roku

W 2005 roku, czyli jeszcze pod koniec rządów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Urząd Lotnictwa Cywilnego podpisał umowę z hiszpańskim konsorcjum Ineco-Sener w sprawie studium wykonalności Centralnego Portu Lotniczego (s. 3–4). 

Z książki „Studia nad lokalizacją regionalnych portów lotniczych na Mazowszu” wydanej przez Polską Akademię Nauk w 2009 roku dowiadujemy się, że przedstawiono wówczas kilka możliwych lokalizacji, a wśród nich Mszczonów, Babsk i właśnie Baranów (s. 39). Potwierdza to również wspomniana już publikacja Stefana Chabiery oraz strona CPK. Po tym jednak projekt odłożono na bliżej nieokreśloną przyszłość.

W międzyczasie ukazała się również koncepcja Centralnego Portu Lotniczego autorstwa wspomnianego już przedtem Bogusława Jankowskiego (s. 3). Autor argumentował wówczas za lokalizacją w Baranowie.

Kolejne plany za rządów PO-PSL

Temat powrócił za pierwszych rządów Donalda Tuska. Zgodnie z prognozami lotnisko Warszawa-Okęcie miało z czasem zbliżać się do osiągnięcia limitu przepustowości (s. 31), dlatego rozważano wówczas dwa scenariusze: budowę centralnego portu lotniczego lub rozbudowę Okęcia (s. 45). 

W 2009 roku Ministerstwo Infrastruktury zamówiło studium „Koncepcja Lotniska Centralnego dla Polski – studium analityczne” (s. 15). Raport został sporządzony przez konsorcjum firm doradczych: Oliver Wyman, PricewaterhouseCoopers, MKmetric Gesellschaft für Systemplanung oraz DFS Deutsche Flugsicherung. Wyniki ukazały się w 2010 roku. We wnioskach końcowych czytamy, że:

W 2010 roku o zaletach tego projektu przekonywał Cezary Grabarczyk, ówczesny minister infrastruktury i polityk PO: „Budowa dużego centralnego lotniska w Polsce się opłaca”. Zgodnie z przywołanym raportem z 2009 roku (s. 214) i doniesieniami medialnymi (1, 2, 3), plan zakładał powstanie lotniska do 2020 roku.

W 2017 roku ruszyły prace nad CPK

Już za rządów PiS w 2017 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie koncepcji i realizacji projektu Centralnego Portu Komunikacyjnego. Zadecydowano wówczas, że lotnisko powstanie w Baranowie. Projekt uzupełniono o rozwój infrastruktury kolejowej oraz węzeł przesiadkowy.

W 2018 roku Sejm przyjął ustawę o Centralnym Porcie Komunikacyjnym, na mocy której powołano spółkę celową do budowy CPK. Później Rada Ministrów przyjęła dwuetapowy program wieloletni dotyczący tej inwestycji. Kolejne działania podjęte w sprawie CPK opisujemy w innej analizie.