Strona główna Wypowiedzi Ile paliwa za średnią krajową. Jak Polska wypada na tle UE?

Ile paliwa za średnią krajową. Jak Polska wypada na tle UE?

Ile paliwa za średnią krajową. Jak Polska wypada na tle UE?

Izabela Leszczyna

Minister Zdrowia
Platforma Obywatelska

Jeśli chodzi o siłę nabywczą pieniądza, to za przeciętne wynagrodzenie można kupić więcej paliwa w 21 państwach Unii Europejskiej (niż w Polsce – przyp. Demagog). Mniej mogą kupić tylko Węgrzy, Rumuni, Bułgarzy i Słoweńcy.

Kawa na ławę, 08.01.2023

Częściowa prawda

Wypowiedź uznajemy za częściową prawdę, gdy: 

  • zawiera połączenie informacji prawdziwych z fałszywymi. Obecność nieprawdziwej informacji nie powoduje jednak, że teza zawarta w weryfikowanym stwierdzeniu zostaje wypaczona bądź przeinaczona,
  • rzeczywiste dane w jeszcze większym stopniu przemawiają na korzyść tezy autora.

Sprawdź metodologię

Kawa na ławę, 08.01.2023

Częściowa prawda

Wypowiedź uznajemy za częściową prawdę, gdy: 

  • zawiera połączenie informacji prawdziwych z fałszywymi. Obecność nieprawdziwej informacji nie powoduje jednak, że teza zawarta w weryfikowanym stwierdzeniu zostaje wypaczona bądź przeinaczona,
  • rzeczywiste dane w jeszcze większym stopniu przemawiają na korzyść tezy autora.

Sprawdź metodologię

  • Od 1 stycznia 2023 roku stawka VAT na paliwa wzrosła z 8 proc. do 23 proc.
  • Na Orlen wylała się fala krytyki (1, 2, 3), gdy po podwyżce VAT ceny paliw nie wzrosły. Wywołało to podejrzenia, że przed podwyżką podatku Orlen zawyżał ceny paliw dla własnego zysku. Opozycja zapowiada, że zgłosi sprawę do UOKiK oraz NIK.
  • Według naszych obliczeń Polska znajduje się na 19., a nie na 22. miejscu wśród krajów UE pod względem siły nabywczej pieniądza przy zakupie paliw. Za nami znajdują się: Chorwacja, Słowacja, Rumunia, Łotwa, Portugalia, Grecja, Węgry, Bułgaria.
  • Wspomniana przez Izabelę Leszczynę Słowenia zajmuje w UE 13. miejsce.
  • Izabela Leszczyna nieznacznie zaniżyła miejsce Polski w UE pod względem siły nabywczej pieniądza przy zakupie paliw. Błędnie umieściła także Słowenię za Polską. Teza wypowiedzi jest jednak słuszna – Polska zajmuje jedno z odleglejszych miejsc w UE pod względem ilości paliwa możliwego do kupienia za przeciętne wynagrodzenie netto. Na tej podstawie wypowiedź kwalifikujemy jako częściową prawdę

[Aktualizacja 19.01.2024] Z początkiem 2024 roku nazwę oceny „częściowy fałsz” zmieniliśmy na „częściowa prawda”. Z tego powodu nazwę oceny zmieniliśmy także w opublikowanych wcześniej analizach wypowiedzi.

„Cud” na stacjach paliw

Od 1 stycznia 2023 roku zgodnie z wymaganiami KE rząd przywrócił podatek VAT na gaz. Jednak zamiast wymaganego min. 5 proc. powrócono do 23 proc., o czym pisaliśmy w innej naszej analizie. Wraz ze wzrostem stawki VAT na gaz zwiększyła się także stawka VAT na paliwa. W 2022 roku wynosiła ona 8 proc., od 1 stycznia br. – 23 proc.

Wraz z nadejściem nowego roku politycy opozycji przewidywali nagły wzrost cen na stacjach paliw. Do wzrostu cen nie doszło, co spowodowało falę krytyki w stronę Orlenu (1, 2, 3) oraz doprowadziło do złożenia przez Konfederację zawiadomienia do UOKiK. Politycy opozycji zarzucają Orlenowi sztuczne zawyżanie cen paliw w 2022 roku.

Z kolei poseł Lewicy Tomasz Trela zapowiedział, że złoży wniosek o zbadanie tej sprawy do Najwyższej Izbie Kontroli.


Do tej sytuacji odniosła się także Izabela Leszczyna w programie „Kawa na ławę”, przedstawiając, jak Polska prezentuje się pod względem siły nabywczej pieniądza przy zakupie paliwa za średnią pensję.

Jak wygląda siła nabywcza wraz z początkiem stycznia?

Na Twitterze, na podstawie danych Eurostatu za rok 2021, swoje obliczenie przedstawił ekonomista Sławomir Kalinowski. Z treści tweeta wynika, że Polska faktycznie znajduje się na 5. od końca miejscu, a za nami są kraje wymienione przez Izabelę Leszczynę. Fakt ten sugeruje, iż to najprawdopodobniej ten tweet stanowił źródło inspiracji wypowiedzi posłanki KO.


Problem polega na tym, że dane Eurostatu podane są w kwotach brutto, które nie mają przełożenia na badanie siły nabywczej pieniądza, ponieważ są – w zależności od kraju członkowskiego – objęte różnym stawkami podatku. Kolejnym problemem jest to, że uwzględniono zarobki, które są wartościami sumarycznymi dla całego roku, zamiast pensji miesięcznych netto. 

Polska na 19. miejscu w UE

Na potrzeby analizy skorzystaliśmy z cen paliw podanych na stronie GlobalPetrolPrices.com (stan na 2 stycznia 2023 roku) i wybraliśmy najpopularniejszy wariant benzyny, czyli 95. Do wyliczeń przyjęliśmy dane o przeciętnych wynagrodzeniach w poszczególnych krajach. Tam, gdzie to konieczne, dokonywaliśmy obliczeń na pensje netto za pomocą kalkulatorów wynagrodzeń w wersji podstawowej (bez uwzględniania ulg itp.).

Zarówno ceny paliw, jak i zarobki uwzględniliśmy w lokalnej walucie (w przypadku Chorwacji wynagrodzenie zostało przewalutowane na euro po kursie z dnia 10 stycznia). W przypadku niektórych państw nie dysponujemy danymi nowszymi niż koniec roku 2021. Dla każdego państwa wskazaliśmy datę, z której pochodzi informacja o średnim wynagrodzeniu. Dane zebraliśmy tutaj.

Według naszych wyliczeń Polska w tym zestawieniu znajduje się na 19. miejscu, z możliwością zakupu ok. 766 litrów paliwa za średnie wynagrodzenie netto. Gorzej od nas wypadają:

  • Chorwaci (685 l – najnowsze dane Chorwackiego Biura Statystycznego o przeciętnym wynagrodzeniu pochodzą z października 2022 roku i są podawane w kunach, od 1 stycznia br. Chorwacja jest członkiem strefy euro),
  • Słowacy (656 l),
  • Rumuni (651 l),
  • Łotysze (631 l),
  • Grecy (585 l),
  • Portugalczycy (579 l),
  • Węgrzy (531 l),
  • Bułgarzy (483 l).

Na podium znaleźli się: Luksemburczycy (2 608 l), Duńczycy (2 072 l) i Irlandczycy (1 744 l). Wspomniani przez Izabelę Leszczynę Słoweńcy zajmują 13. miejsce w UE z możliwością zakupu ok. 1 061 l benzyny.

Odpowiedź rządu i prezesa Orlenu

Do problemu cen paliw odniósł się ostatnio na swoim Twitterze poseł PiS Przemysław Drabek, przytaczając, ile za najniższą krajową można było kupić paliwa w 2022, a ile w 2012 roku.

4 stycznia w programie „Gość Wydarzeń” do tego tematu odniósł się prezes Orlenu Daniel Obajtek, sugerując, że obecnie za najniższą krajową w Polsce (która obecnie wynosi 3 490 zł brutto) jesteśmy w stanie kupić 531 litrów benzyny. Podane przez Daniela Obajtka wynagrodzenie nie jest jednak wynagrodzeniem „na rękę”. W rzeczywistości wynosi ono ok. 2 709 zł, co daje nam przy cenie paliwa z 2 stycznia 2023 roku (6,53 zł/l) ok. 415 l benzyny.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Pomóż nam sprawdzać, czy politycy mówią prawdę.

Nie moglibyśmy kontrolować polityków, gdyby nie Twoje wsparcie.

Wpłać

Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci

Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej

Sprawdź!