W swojej wypowiedzi minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński stwierdził, że na kulturę nigdy nie przeznaczano 1% w budżecie państwa. Miało się to udać dopiero przy uchwalaniu pierwszego budżetu rządu Prawa i Sprawiedliwości.

W celu weryfikacji tej wypowiedzi przeanalizowaliśmy budżety i sprawozdania z wykonania budżetów z lat 2010-2019. Są one dostępne częściowo na nowej, a częściowo na starej stronie internetowej Ministerstwa Finansów.

W budżecie na rok 2016, pierwszym stworzonym przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, w części 24 „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego” zaplanowano wydatki w kwocie 3 475 672 tys. zł. Było to około 0,94% całości wydatków przewidzianych na rok 2016 (369 548 526 tys. zł). Dopiero po nowelizacji budżetu z grudnia 2016 roku., na mocy której możliwe było utworzenie rezerwy celowej na zakup dóbr kultury (takich jak zakupiona 29 grudnia 2016 r. za 100 mln euro kolekcja Książąt Czartoryskich), ostateczny budżet dla części 24 wyniósł 4 049 176 tys. zł czyli 1,1% całego budżetu. Wynik 1,1% powtórzył się także w ramach wykonania części 24 budżetu państwa na rok 2016 (3 964 870 tys. zł z 360 843 115 tys. zł).

Zaplanowane wydatki w części „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego” stanowiły ponad 1% wszystkich wydatków także po nowelizacji budżetu na rok 2017 (4 839 979 tys. zł z 384 773 502 tys. zł, czyli ok. 1,26%). Wynik ten osiągnięto ponownie w ramach wykonania budżetu (4 736 711 tys. zł z 375 768 553 zł – 1,26%).

Ponadto, analizując budżety na lata 2010-2015 i sprawozdania z ich wykonania, można stwierdzić, że wydatki (zaplanowane bądź zrealizowane) w części „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego” rzeczywiście nie przekraczały 1% budżetu. Przedstawione powyżej fakty sprzyjają wypowiedzi ministra Glińskiego.

W swojej wypowiedzi minister Gliński pomija jednak kilka innych, nie mniej istotnych faktów:

1. W budżetach na lata 2018-2019 wydatki w części „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego” nie przekraczają 1% budżetu. W roku 2018 dla części 24 planowano budżet w kwocie 3 608 760 tys. zł, czyli 0,91% całości budżetu (397 197 405 tys. zł). W ramach wykonania budżetu na rok 2018 wydatki w części 24 wyniosły 0,94% budżetu. Na rok 2019 w części 24 planuje się wydatki na poziomie 0,93% budżetu (3 876 219 tys. zł z 416 234 520 tys. zł).
2. W latach 2010-2015 wydatki w części 24 „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego”, planowane bądź wykonywane, niejednokrotnie były bardzo bliskie 1% budżetu. W roku 2015 wykonana część 24 budżetu stanowiła 0,98% wszystkich wydatków państwa (3 245 118 tys. zł z 331 743 437 tys. zł). W roku 2014 w części 24 początkowo planowano wydatki na poziomie 0,92% budżetu. Po nowelizacji i w ramach wykonania wyniosły one 0,96% budżetu. W roku 2012 budżet państwa po nowelizacji przewidywał wydatki w części 24 na poziomie 0,9% budżetu.
3. W budżecie umieszcza się informację o wydatkach w części 24 „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego” oraz wydatkach w dziale 921, który również nosi tytuł „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego”. W części 24 przewidywane są środki do dyspozycji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nie są one przeznaczane wyłącznie na instytucje kultury, takie jak kina, muzea czy teatry, lecz także m.in. na utrzymanie Ministerstwa i szkół artystycznych. Natomiast w ramach działu 921, rozproszonego po różnych częściach budżetu, przewidziane są wydatki na różne instytucje kultury, w tym także te znajdujące się pod opieką innych ministerstw, jak Ministerstwo Edukacji Narodowej czy Ministerstwo Obrony Narodowej. Wydatki na „kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego” zawarte w części 24 budżetu są zawsze znacznie większe niż wydatki zawarte w dziale 921.
4. W związku z powyższym wart podkreślenia jest fakt, że wydatki z działu 921 „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego” w latach 2010-2019 ani razu nie przekroczyły 1%. Najbliższe tego były one w ramach wykonania budżetu z roku 2017, gdy stanowiły 0,94% całości wydatków (3 519 307 tys. zł z 375 768 453 tys. zł). W budżecie na rok 2019 zaplanowane wydatki z działu 921 wynoszą 0,5% budżetu państwa (2 074 243 tys. zł z 416 234 520 tys. zł).

Podsumowując, choć minister Gliński słusznie stwierdził, że dopiero w budżecie na rok 2016 (choć nie od razu) wydatki w ramach części 24 „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego” po raz pierwszy przekroczyły 1%, pomija on kilka istotnych faktów, które nie sprzyjają tezie o poważnym wzroście nakładów państwa na kulturę w czasie rządów PiS. W latach 2018-2019 w części 24 nie przeznaczano więcej niż 1% budżetu. W latach 2010-2015 budżet dla części 24 niejednokrotnie wynosił prawie 1%. Ponadto w części 24 realizuje się nie tylko wydatki na instytucje kultury, lecz także m.in. na utrzymanie ministerstwa. Wydatki na instytucje kultury realizowane są w ramach działu 921 budżetu i w ustawie na rok 2019 wynoszą one 0,5% całości wydatków.

W związku z powyższym, wypowiedź ministra Glińskiego oceniamy jako manipulację.

Poniżej zamieszczamy dokładne dane na temat wydatków w budżetach na lata 2010-2019 w ramach części 24 i działu 921, obydwa pod nazwą „kultura i ochrona dziedzictwa narodowego”: