Polska mierzy się z deficytem mieszkaniowym

Polityka mieszkaniowa w Polsce stanowi ważny temat w programach partii politycznych. Według szacunków z najnowszego sprawozdania za 2021 rok Ministerstwa Rozwoju i Technologii (MRiT) deficyt mieszkaniowy w Polsce od roku 1988 zmniejszył się o ok. 801 tys. Mimo to w 2021 roku nadal brakowało ok. 453 tys. mieszkań.

Oznacza to, że ponad 1,2 mln osób w Polsce nie mieszkało samodzielnie (tj. zamieszkiwało wspólnie z innymi gospodarstwami domowymi w jednym mieszkaniu). W innej naszej analizie wskazywaliśmy, że według szacunków w Polsce może brakować nawet do 1,5 mln mieszkań.

Odpowiedzią Prawa i Sprawiedliwości na braki mieszkaniowe w Polsce miał być utworzony 27 września 2016 roku Narodowy Program Mieszkaniowy (NPM). W ramach programu rząd obiecywał m.in. mieszkanie dla młodych, najem z dojściem do własności oraz zwiększenie dostępności mieszkań.

Opozycja krytykuje politykę mieszkaniową rządu

Podczas posiedzenia sejmowego 9 marca m.in. poseł KO Michał Krawczyk podjął się krytyki tego programu, zarzucając rządowi niską skuteczność i niewywiązanie się z obietnic. Swoją odpowiedź w tej sprawie przedstawił Piotr Uściński – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii.

Wiceminister przyznał, że rząd faktycznie nie wybudował tylu mieszkań, ile zadeklarował. Podkreślił przy tym, że NPM w swoich założeniach miał skupić się przede wszystkim na trzech celach: zwiększeniu dostępności do mieszkań, zmniejszeniu kolejki oczekujących na mieszkanie komunalne oraz na podniesieniu standardu mieszkań.

Piotr Uściński przytoczył inne statystyki, które miały przemawiać za skutecznością Narodowego Programu Mieszkaniowego. Wśród przytoczonych przez posła danych znalazła się m.in. liczba gospodarstw domowych oczekujących na mieszkanie komunalne, która miała zmniejszyć się o ok. 30 tys.

Mieszkania komunalne a socjalne

W języku potocznym mieszkanie komunalne i socjalne mogą odwoływać się do tej samej kategorii mieszkań. Związane jest to z tym, że oba typy pozostają własnością gmin (dlatego pomimo różnic w standardach mieszkania gminne nazywane bywają komunalnymi).

Stan mieszkań gminnych w Polsce

Jak możemy przeczytać na stronie Ministerstwa Rozwoju i Technologii, w latach 2016–2022 w ramach programu Mieszkanie Plus wybudowano łącznie 10 046 mieszkań socjalnych i komunalnych. Według danych GUS w samym tylko 2022 roku oddano do użytku 629 mieszkań gminnych. 

Z zebranych przez nas danych z raportów GUS wynika, że kategorię gospodarstw domowych oczekujących na mieszkanie gminne wprowadzono w 2014 roku. Wtedy też liczba takich gospodarstw wynosiła 165 213.

Według najnowszych danych w roku 2021 zanotowano 129 019 gospodarstw domowych oczekujących na mieszkanie gminne (łączny spadek o 36 194, czyli  o 21,9 proc. względem 2014 roku).

Deficyt dotyka przede wszystkim mieszkań socjalnych

Jeśli spojrzymy na szczegółowe dane, to zauważymy, że większy deficyt odnotowano w zapotrzebowaniu na mieszkania socjalne. W 2014 roku aż 90 297 gospodarstw domowych ciągle czekało na lokum zapewniające podstawowy byt. Do roku 2016 liczba ta wzrastała, po czym zaczęła sukcesywnie maleć. W 2021 roku wyniosła 71 264 (łączny spadek o 19 033, czyli ok. 21 proc.)

Trochę inaczej wygląda sytuacja, jeśli spojrzymy na mieszkania o wyższym standardzie, czyli na komunalne. Zapotrzebowanie na ten typ nieruchomości jest mniejsze średnio o 20 tys. W 2014 roku, kiedy po raz pierwszy zebrano dane, 74 916 gospodarstw domowych oczekiwało na mieszkanie komunalne. W ciągu 6 lat, dla których dysponujemy danymi, utrzymywała się tendencja spadkowa (wyjątkiem był rok 2019, w którym odnotowano nieznaczny wzrost o 6 031 gospodarstw domowych). W 2021 roku ciągle 57 755 gospodarstw domowych oczekiwało na swoje lokum.