Aktualizacja 20.02.2025. Analiza została zaktualizowana 20 lutego 2025 roku w związku z odpowiedzią Mikołaja Dorożały na naszą publikację. W tekście dodaliśmy stanowisko Lasów Państwowych w sprawie zmian, o których wcześniej nie wspomnieliśmy. Aktualizacja nie wpłynęła na naszą ocenę wypowiedzi polityka.

Ile wynosi deficyt drewna w Polsce?

Lasy Państwowe podkreślają, że polski przemysł drzewny od lat boryka się z deficytem surowca, wynoszącym od 3 do 4 mln m³ rocznie. Niedobór musi być uzupełniany przez import. Piotr Poziomski z Polskiej Izby Gospodarczej Przemysłu Drzewnego wskazywał w czerwcu 2024 roku, że eksport 1 mln m³ drewna grozi likwidacją około 70 średniej wielkości tartaków i utratą pracy przez 4200 osób, co z kolei może generować dla polskiej gospodarki straty sięgające 4,9 mld zł.

Postulat zatrzymania niekontrolowanego wywozu nieprzetworzonego drewna z Polski to jeden ze „100 konkretów” obiecanych przez Koalicję Obywatelską przed wyborami. „Surowiec z polskich lasów powinien służyć przede wszystkim polskim przetwórcom” – przekonywała KO.

Nowe zasady eksportu drewna

Zatrzymaniu eksportu surowego drewna może służyć np. premiowanie przedsiębiorców, którzy kupuję drewno od Lasów Państwowych i przerabiają je potem w kraju. W sierpniu 2024 roku Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało komunikat „Koniec szaleństwa. Nowe zasady eksportu drewna poza UE”. 

Paulina Hennig-Kloska, ministra klimatu, zapewniła, że trwają prace nad nowymi zasadami sprzedaży drewna, które mają na celu ograniczenie eksportu surowca. Założenia opracowane później przez ministerstwo przewidują premiowanie przedsiębiorstw zlokalizowanych bliżej miejsc pozyskiwania drewna oraz wspieranie głębokiego przerobu drewna przez nabywców. Na tej podstawie Lasy Państwowe opracowały zasady sprzedaży drewna na rok 2025.

Dorożała: „I są efekty”

„Nasze działania przynoszą konkretne rezultaty!” – napisała na portalu X ministra Henning-Kloska w grudniu 2024 roku. MŚiK ogłosiło wtedy, że w porównaniu do pierwszej połowy 2024 roku, do Chin wyjechało o 100 tysięcy ton mniej drewna opałowego i surowego. 

O spadku eksportu drewna do Chin informował także Mikołaj Dorożała, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, który na portalu X przekazał, że w drugiej połowie 2024 roku eksport zmniejszył się o 39 proc.

„Przecież to my ustanowiliśmy nowe zasady sprzedaży drewna, które uwzględniają kryterium geograficzne i promują głęboki przerób drewna w Polsce. I są efekty — wywóz nieprzetworzonego drewna do Chin spadł w drugim półroczu ubiegłego roku o 108 tys. ton w stosunku do pierwszego półrocza. To wszystko wydarzyło się w 2024 roku” – mówił ponownie w styczniu w wywiadzie dla portalu money.pl.

Czy spadek eksportu drewna do Chin to zasługa ministerstwa?

– Powinnam zadać pytanie, jaki jest w tym udział ministerstwa – mówiła [czas nagrania 12:02:40] podczas posiedzenia Podkomisji stałej do spraw wypracowania nowej krajowej strategii leśnej posłanka Magdalena Filiks z Koalicji Obywatelskiej w grudniu 2024 roku, gdy dyskutowano o postępach w ograniczeniu eksportu drewna. – Nikt z nas nie ma z tym nic wspólnego i jest to wypadkowa czegoś, na co wpływu nie mamy – przekonywała.

Nowe regulaminy sprzedaży drewna zostały opracowane na 2025 rok. Poprzednie zasady uchwalono jeszcze przed wyborami, w październiku 2023, jednak w 2024 roku Lasy Państwowe nie wprowadziły jeszcze zmian w obowiązujących regulaminach ani we wzorach umów sprzedaży. 

Co może zrobić jeszcze rząd?

Podczas grudniowego posiedzenia podkomisji dyskutowano także o innych inicjatywach, które mają na celu zmniejszenie eksportu drewna. 

Jedną z propozycji zgłoszonych przez Lasy Państwowe są zmiany w Ustawie o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju oraz w Ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. LP proponują wprowadzenie trzyletniego zakazu wywozu drewna poza terytoria państw: Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii.

Zapowiadano również powołanie międzyresortowego zespołu ds. ograniczenia eksportu surowca drzewnego. Lasy Państwowe zwróciły się także do Ministerstwa Finansów z propozycją wprowadzenia nowej grupy podatkowej (GTU), która obejmowałaby drewno surowe, co umożliwiłoby lepsze monitorowanie obrotu tym surowcem na polskim rynku.

Inicjatywy te nie obejmują jednak eksportu drewna w 2024 roku – i nie zostały jeszcze wdrożone.

Dlaczego eksportujemy mniej drewna do Chin?

Łączny unijny eksport drewna surowego obniżył się w drugiej połowie 2024 roku o 28 proc., a eksport z Polski o 27 proc. – Udział Polski w łącznym eksporcie z UE nie zmniejszył się w drugiej połowie 2024 roku. W obu półroczach wynosił ok. 13.5 proc. – mówi dr Grodzicki.

– Na spadek eksportu drewna do Chin mogło mieć wpływ wiele czynników pozaleśnych – stwierdza Bartłomiej Barański z biura prasowego Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych i wskazuje, że podaż drewna przez Lasy Państwowe była równomierna w ciągu roku, a ceny spadały minimalnie. 

Tym samym według Barańskiego można domniemywać, że o spadku eksportu w drugiej połowie roku zdecydowały m.in. koniunktura na rynku zbytu chińskich produktów, dostępność kontenerów w polskich portach czy przekierowanie drewna do załadunku do niemieckich portów.

Aktualizacja 20.02.2025

Minister Dorożała reaguje na analizę Demagoga

Mikołaj Dorożała zareagował na naszą analizę na Instagramie. Minister potwierdził to, co opisaliśmy – zasady sprzedaży, które mają ograniczyć eksport drewna, zostały ustalone na 2025 rok, dlatego nie miały wpływu na spadek eksportu do Chin w drugiej połowie 2024 roku.

Jednocześnie Dorożała poinformował o działaniach ministerstwa, których nie opisaliśmy. Chodzi o wprowadzenie nowych wymiarów drewna – na polecenie Dyrektora Lasów Państwowych – które miałyby nie pasować do kontenerów używanych do wywozu drewna z Polski oraz o współpracę z Krajową Administracją Skarbową nad mechanizmami kontroli kupców.

Wypowiedź, którą sprawdziliśmy, dotyczyła wpływu nowych zasady sprzedaży na spadek eksportu drewna do Chin w drugiej połowie 2024 roku, dlatego oceniliśmy ją na manipulację. Postanowiliśmy jednak sprawdzić, czy działania, o których napisał Dorożała, mogły mieć wpływ na spadek eksportu do Chin.

Nowe wymiary drewna jeszcze nie obowiązują

Zmiana wymiarów drewna według ministra Dorożały wpływa na szybkość dostaw i opłacalność eksportu. Dostawcy – twierdzi Dorożała – są w takiej sytuacji zmuszeni do wysyłania jedynie częściowo zapełnionych kontenerów albo do docinania drewna na własną rękę. „Jak widać, działaliśmy skutecznie” – podsumował polityk, chociaż zaznaczył, że są to tylko metody doraźne.

Bartłomiej Barański z biura prasowego Lasów Państwowych poinformował nas, że od 2019 r. nie wprowadzono jednak żadnych nowych wymiarów drewna w ewidencji Lasów Państwowych. Ewidencje drewna reguluje Zarządzenie nr 51 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 30 września 2019 r. (znak: ZM.800.8.2019) w sprawie wprowadzenia warunków technicznych w obrocie surowcem drzewnym w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe.

O ile w Lasach Państwowych powołano 6 maja 2024 doraźny zespół ds. brakarskich (s. 9), który przygotował propozycje zmian warunków technicznych sprzedaży drewna, o tyle ich propozycje są dopiero konsultowane i nie weszły w życie, tym bardziej nie mogły wpłynąć na spadek eksportu drewna z Polski do Chin. „Żadne zmiany, w tym dotyczące długości drewna nie weszły do stosowania” – stwierdził Barański.

Krajowa Administracja Skarbowa dotychczas nie odpowiedziała na nasze zapytanie.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Masz prawo do prawdy. Pomóż nam ją chronić!

Wesprzyj nas