[Aktualizacja 19.01.2024] Z początkiem 2024 roku nazwę oceny „częściowy fałsz” zmieniliśmy na „częściowa prawda”. Z tego powodu nazwę oceny zmieniliśmy także w opublikowanych wcześniej analizach wypowiedzi.

Nowa obietnica Prawa i Sprawiedliwości

14 maja 2023 roku, podczas konwencji Prawa i Sprawiedliwości, Jarosław Kaczyński wygłosił postulat zapowiadający wprowadzenie nowego programu leków refundowanych dla osób powyżej 65. roku życia.

W tej sprawie wypowiedział się europoseł Krzysztof Hetman, który 21 maja 2023 roku był on gościem w programie „Kawa na Ławę” w TVN24. Zdaniem europosła prawdziwym problemem w Polsce jest cena leków nierefundowanych, na których kupno wiele osób nie może sobie pozwolić. Argumentem za tą tezą ma być liczba niezrealizowanych recept.

Dane Ministerstwa Zdrowia o niezrealizowanych receptach

W celu weryfikacji wypowiedzi Krzysztofa Hetmana zwróciliśmy się do Ministerstwa Zdrowia o dane na temat niezrealizowanych recept. W odpowiedzi ministerstwo zaznaczyło, że proces digitalizacji recept znacząco wpłynął na zwiększenie ich liczby – zarówno recept wystawionych, zrealizowanych, jak i niezrealizowanych. Od stycznia 2020 roku istnieje obowiązek wystawiania e-recept.

Wyżej opisaną zmianę widać, gdy spojrzymy na skok liczby recept w kolejnych latach, począwszy od roku 2019: 

• w 2019 roku wystawionych zostało 59 427 206 recept (zrealizowanych: 46 555 694, niezrealizowanych: 10 210 256),
• w 2020 roku wystawionych zostało 411 185 011 e-recept (zrealizowanych: 329 186 635, niezrealizowanych: 57 668 065),
• W 2021 roku wystawionych zostało 447 195 119 e-recept (zrealizowanych: 353 004 817, niezrealizowanych: 65 190 961),
• w 2022 roku wystawionych zostało 483 247 259 e-recept (zrealizowanych: 349 927 379, niezrealizowanych: 90 802 152).

O ile w 2019 roku liczba niezrealizowanych recept przekroczyła 10 mln, to w zeszłym roku było to już ponad 90 mln.

Program bezpłatnych leków 75+

Obietnicę bezpłatnych leków dla osób powyżej 75. roku życia złożyła Beata Szydło  tuż po wyborach wygranych przez PiS w 2015 roku. Była to jedna z obietnic, które rząd miał zrealizować w ciągu pierwszych stu dni. Jak wyjaśniliśmy w naszym raporcie „100 obietnic Zjednoczonej Prawicy”, program ten został przyjęty i jest finansowany z budżetu państwa. Ministerstwo Zdrowia, w formie dotacji dla Narodowego Funduszu Zdrowia, pokrywa koszty poniesione przez NFZ w części gwarantującej dostęp do bezpłatnych leków. Seniorzy mogą odbierać darmowe leki poprzez recepty oznaczone kodem „S”.

Wykaz refundowanych leków obejmuje medykamenty, które są wydawane pacjentom za odpłatnością ryczałtową, 50-proc. lub 30-proc. Od 1 stycznia 2023 roku lista bezpłatnych leków dla osób w wieku 75+ zawiera 2 057 pozycji obejmujących 175 substancji czynnych w 83 grupach limitowych.

Jak oszacowało Ministerstwo Zdrowia, od początku działania programu, czyli od września 2016 roku do końca 2022 roku, pacjenci po 75. roku życia łącznie zaoszczędzili ok. 4 341 mln zł.

Nowa obietnica – bezpłatne leki dla osób w wieku 65+

Obietnica darmowych leków dla osób powyżej 65. roku życia została wygłoszona przez Jarosława Kaczyńskiego na konwencji Prawa i Sprawiedliwości 14 maja 2023 roku. To jedna z dwóch obietnic, które mają zostać spełnione wraz z początkiem 2024 roku. Drugą obietnicą są darmowe leki dla dzieci i młodzieży do 18. roku życia. 

Postulat wygłoszony podczas konwencji jest rozwinięciem dotychczasowego programu refundacji leków, które przeznaczone były dla osób powyżej 75. roku życia.

Udział środków publicznych w refundacji leków

Według danych opublikowanych przez Eurostat w 2020 roku Polska (z wynikiem 6,5 proc.) zajmowała 25. miejsce wśród państw UE pod względem bieżących wydatków na opiekę zdrowotną w stosunku do PKB. Dla porównania: Niemcy (z wynikiem 12,8 proc.) w tym samym okresie zajęli 1. miejsce pod względem wydatków na służbę zdrowia.

Podsumowanie

Liczba niezrealizowanych recept w 2022 roku, którą podał Krzysztof Hetman, znacząco różni się od danych otrzymanych z Ministerstwa Zdrowia. Poseł wspomina o 23 mln niezrealizowanych e-recept, a ministerstwo informuje, że w 2022 roku było ich ponad 90 mln.  Liczba ta wzmacnia tezę Krzysztofa Hetmana o wysokiej liczbie niezrealizowanych recept. Dlatego, zgodnie z naszą metodologią, wypowiedź oceniamy jako częściową prawdę.