Izabela Leszczyna – we wpisie na Twitterze – po raz kolejny przywołała statystyki dotyczące PKB per capita. Posłanka alarmuje, że nowe dane są niepokojące dla Polski. Według Leszczyny zamiast zbliżać się do państw Unii Europejskiej za rządów PiS, oddalamy się od przeciętnego poziomu życia w krajach Wspólnoty. Czy to prawda?

Polska goni UE

PKB per capita mierzony parytetem siły nabywczej (PSN) pozwala dokonać porównania między państwami. Okazuje się, że jego wartość w ostatnich latach rosła w stosunku do średniej europejskiej (wartość 100 proc.).

Zacznijmy od rządów PO-PSL. Przeciętny poziom wzrósł z 56 proc. w 2008 roku do 69 proc. w 2015 roku. W ciągu 8 lat nie było momentu, w którym poziom PKB per capita zaliczył regres.

Co z rządami PiS? W 2016 roku PKB per capita w Polsce odpowiadał wciąż 69 proc. średniej unijnej. W 2022 roku wartość ta wzrosła do 79 proc. Za rządów PiS również nie było momentu, w którym poziom PKB per capita odnotował spadek.

Polacy się bogacą

Nie jest więc prawdą, że UE ucieka Polsce. Poziom PKB per capita wzrasta względem UE, jednak jego przyrost za rządów PiS jest nieznacznie wolniejszy.

Polski PKB per capita rośnie również realnie. W 2008 roku średnio na jednego Polaka przypadało 8,9 tys. euro. W 2015 roku było to już 10,9 tys. euro. W 2022 roku jest to kwota sięgająca 14,6 tys. euro.

Przed nami Litwa, Estonia i Czechy

Według unijnych statystyk najzamożniejszym krajem w UE w przeliczeniu na mieszkańca w 2022 roku był Luksemburg (261 proc. średniej UE). Drugie miejsce zajęła Irlandia (234 proc.), przy czym dane w jej przypadku są zniekształcone. 

Irlandia to raj podatkowy, w którym korporacje międzynarodowe lokują swoje europejskie siedziby. W rzeczywistości poziom konsumpcji jest niewiele większy niż w Polsce, a udział płac w PKB – najniższy w UE. W związku z tym w niektórych zestawianiach PKB per capita Irlandia jest pomijana. 

Jeśli nie liczyć Irlandii, drugim najbogatszym państwem w 2022 roku była Dania (136 proc.). Na usta nasuwa się pytanie, a gdzie w tym wszystkim Polska? W zestawieniu Eurostatu zajmujemy 18. miejsce (19. lokatę z uwzględnieniem Irlandii). Wyższym poziomem PKB per capita od Polski (79 proc.) mogą pochwalić się trzy kraje Europy Środkowo-Wschodniej: Estonia (87 proc.), Litwa (90 proc.) oraz Czechy (91 proc.).

Region regionowi nierówny

Najbogatszym regionem w Polsce jest tzw. obwarzanek warszawski, w którego skład wchodzi Warszawa oraz 9 pobliskich powiatów. W 2021 roku PKB per capita mierzone PSN w regionie Warszawskim stołecznym wynosił 166 proc. średniej unijnej – to wynik lepszy od wyniku Berlina, Madrytu, Wiednia czy Lombardii.

PKB per capita w regionach Europy, wyrażony parytetem siły nabywczej (PSN). Fot. Eurostat

Tylko jeszcze trzy regiony mogły pochwalić się wynikiem lepszym niż przeciętny poziom w Polsce (77 proc. średniej UE). Chodzi o województwo dolnośląskie, śląskie i wielkopolskie. Pozostałe 13 regionów odnotowało wynik gorszy od przeciętnego poziomu PKB per capita w Polsce. Najgorzej pod tym względem wypada województwo lubelskie (52 proc.).

PKB per capita nie jest idealnym miernikiem

PKB per capita jest jedną z kategorii statystycznych, które służą do przedstawiania poziomu dobrobytu. Metoda ta polega na podzieleniu wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych w konkretnym roku w danym państwie przez liczbę jego mieszkańców. Dzięki temu możliwe jest porównywanie zamożności krajów.

Metoda nie jest jednak idealna. Przykładowo wskaźnik ten nie uwzględnia nierówności dochodowych. Dlatego, żeby uzyskać nieco szerszą perspektywę, warto uwzględnić np. współczynnik Giniego. 

Krytycy PKB per capita wskazują również, że dobrobytu nie należy utożsamiać wyłącznie ze statusem materialnym. W ekonomii istnieją wskaźniki, które w bardziej kompletny sposób mierzą jakość życia w kraju. Jednym z nich jest wskaźnik rozwoju społecznego (ang. Human Development Index, HDI).

Na HDI składa się dochód narodowy per capita mierzony PSN, ale też oczekiwana długość życia, średnia liczba lat edukacji wśród mieszkańców w wieku 25 lat i więcej oraz oczekiwana liczba lat edukacji dla dzieci rozpoczynających proces kształcenia.

Polska wśród 35 najbardziej rozwiniętych państw

W 2021 roku Polska zajęła 34. miejsce na świecie w zestawieniu HDI, w którym uwzględniono 191 państw. Zawężając ranking tylko do UE, uplasowaliśmy się na 19. miejscu. Wynik Polski (0,876) pozwolił jej znaleźć się w grupie państw o najwyższym poziomie rozwoju.

HDI Polski w latach 1990–2021. Granatowa prosta kreska: wskaźnik za dany rok, granatowa przerywana kreska: wskaźnik za poprzedni rok, kolor zielony: wzrost w stosunku do poprzedniego roku, kolor czerwony: spadek w stosunku do poprzedniego roku. Fot. hdr.undp.org

Najwyższy poziom HDI osiągnął w województwie mazowieckim (0,926), co odpowiada wynikom państw z drugiej dwudziestki rankingu (np. Korei Południowej czy Japonii). Najsłabiej wypadają ex aequo województwo lubuskie i kujawsko-pomorskie (0,858). Mimo wszystko to nadal wynik wśród najlepszych krajów (okolice 40. miejsca).